Bannon is terug bij ultra-rechtse site Breitbart en belooft 'oorlog' tegen Trumps opponenten

'Mocht daar enige verwarring over bestaan, laat het duidelijk zijn: ik verlaat het Witte Huis en trek voor Trump ten strijde tegen zijn tegenstanders - op Capitol Hill, in de media en in de zakenwereld,' aldus een strijdvaardige Bannon direct na zijn vertrek tegenover persbureau Bloomberg.

Alsof hij een signaal wilde afgeven richting zijn vijanden, werd bekendgemaakt dat Bannon vrijdagavond meteen de redactievergadering van Breitbart leidde. 'Het presidentschap van Trump waarvoor we hebben gevochten tijdens de verkiezingen, is voorbij', waarschuwde de oud-adviseur in het conservatieve blad The Weekly Standard.

Bannon: 'We hebben nog steeds een enorm grote beweging, en we zullen iets moois maken van dit presidentschap. Maar het wordt nu iets anders. Er zullen allerlei gevechten zijn, en goede en slechte dagen, maar dát presidentschap is afgelopen.' Trump reageerde zaterdag ínstemmend met een tweet. 'Nepnieuws heeft concurrentie nodig', aldus de president over Breitbart, de site die onder een deel van Trumps nationalistische electoraat veel aanhang heeft.

Tegelijk moet de president bevreesd zijn. Want als hij nu van plan is om een meer gematigde koers te gaan varen, en compromissen gaat sluiten met de establishment-Republikeinen, kan Bannon het hem nog flink moeilijk gaan maken vanuit de burelen van Breitbart.

Nieuwe fase

Het vertrek van Bannon moet een nieuwe fase inluiden in Trumps turbulente presidentschap, zeker na de rampzalige dagen rond het Charlottesville-drama. Officieel besloot Trump de man die hem hielp het presidentschap te veroveren, na goed overleg te laten gaan, zo maakte het Witte Huis bekend. Trumps nieuwe stafchef John Kelly had met Bannon overlegd en gezamenlijk was overeengekomen 'dat dit vandaag Steve's laatste dag was'.

Maar voor de buitenstaander was het duidelijk: stokebrand Bannon (63), de strateeg achter Trumps populistische boodschap, was ontslagen. De president had eindelijk geluisterd naar zijn andere adviseurs, oud-generaal Kelly voorop, dat een 'reset' van zijn prille presidentschap alleen mogelijk is zonder Bannon.

Bannon werd steeds meer gezien als een 'sta in de weg' voor Kelly's plan voor orde en rust in het Witte Huis. De chaos die al sinds januari het Oval Office in zijn greep had, zorgde er mede voor dat Trump van incident naar incident rolde. 

De radicale Bannon werd verantwoordelijk gehouden voor het constante geruzie in Trumps team en de vele lekken naar diverse media. Een voorbode van zijn ontslag was dat Kelly, in juli aangetreden om de discipline in het Witte Huis te herstellen, Bannon onlangs te verstaan gaf dat hij moest stoppen met zijn 'machinaties'.

Ruzie met Jared Kushner

Een van zijn laatste slachtoffers was Trumps nationale veiligheidsadviseur H. R. McMaster, net als Kelly een oud-generaal, die het had gewaagd ideologische bloedbroeders van Bannon in de belangrijke adviesraad te ontslaan.

Bannon, die ervan overtuigd was dat Trump hem nooit zou ontslaan, luisterde echter niet. Op donderdag liet hij in een zeldzaam interview, nota bene met een progressief blad, blijken dat hij niet onder de indruk was van zijn tegenstanders in het Witte Huis. Tot overmaat van ramp durfde hij ook de president zelf tegen te spreken. Een militaire oplossing in het conflict met Noord-Korea was onmogelijk, verkondigde de topadviseur zonder blikken en blozen.

En dat terwijl Trump al weken harde taal uitsloeg richting Pyongyang en zelfs dreigde met een militaire aanval. 'Ik weet niet waar je over praat, er is geen militaire oplossing, vergeet het', aldus Bannon in het omstreden interview met het blad Prospect over een conflict met Pyongyang. 'Ze hebben ons te pakken.'

Deze laatste uitspraak, zo blijkt nu, was voor de president de druppel die de emmer deed overlopen. Trump staat er bekend om dat hij gezonde rivaliteit tussen zijn adviseurs cultiveert en zelfs aanmoedigt. Maar wat hij niet tolereert is dat hij in het openbaar wordt tegengesproken door zijn eigen mensen. Bannon had de afgelopen maanden al de toorn gewekt van Trump door zijn geruzie met niemand minder dan Jared Kushner, schoonzoon en adviseur van de president.

'Goeie kerel'

'Steve is een goede kerel', aldus de president toen. 'Maar ik heb hem gezegd de zaak op te lossen. Anders doe ik het.' Bannon beloofde beterschap maar zijn geruzie met anderen in de West Wing ging door.

Mede omdat Bannon en zijn Breitbart-site de spreekbuis zijn van een belangrijk deel van Trumps achterban, besloot Trump weer niet in te grijpen. Maar de afgelopen dagen, waarin opnieuw gespeculeerd werd over het einde van Bannon, werd de druk groter en groter. 'We zullen zien', aldus de president dinsdag op nonchalante toon, na zijn tirade over de rellen in Charlottesville, over de toekomst van zijn topadviseur.

Bannons ontslag is een belangrijke opsteker voor Kelly. Vanaf nu, zo hoopt hij, kan iedereen dezelfde kant opkijken in de pogingen om Trumps presidentschap te redden. De komende maanden moet duidelijk worden of hij hierin ook zal slagen. Rondom Trump zitten immers nog altijd figuren, kompanen van Bannon, die bij de president een gewillig oor vinden.

Een van hen is Stephen Miller, de man die mede betrokken was bij het uitvaardigen van de omstreden 'moslimban' tegen reizigers uit een aantal moslimlanden. Als ook zij de laan worden uitgestuurd, kan dat helpen om het Witte Huis professioneler te runnen.

Missie gedoemd te mislukken

Maar Kelly beseft tegelijk ook heel goed dat hij niet zal slagen in zijn opzet, als hij Trump niet in het gareel kan houden. Want de belangrijkste stoorzender in het Witte Huis, zo is de afgelopen zeven maanden pijnlijk duidelijk geworden, is de president zelf. Dat bleek dinsdag opnieuw toen Trump zijn omstreden persconferentie hield en een deel van de ultrarechtse betogers in Charlottesville in bescherming nam. Veelzeggend was dat zijn adviseurs, Kelly voorop, beschaamd naar de grond keken en zich geen raad wisten met de zoveelste presidentiële uitval.

Zolang Kelly dit soort optredens van de president niet kan voorkomen, lijkt zijn missie gedoemd te mislukken. En stevent Trumps presidentschap af op een onrustige tijd waarin Donald J. Trump zich constant in de voet blijft schieten en nog meer Amerikanen tegen zich in het harnas jaagt. Met als gevolg een geïsoleerde president wiens verblijf in het Witte Huis gedoemd is te mislukken.