Direct naar artikelinhoud

Bolt en Follender vrijgelaten: 'We zijn ernstig in gevaar geweest'

Spoorloos-presentator Derk Bolt en cameraman Eugenio Follender zijn zaterdagochtend vrijgelaten door de Colombiaanse guerrillabeweging ELN die hen vorige week zaterdag ontvoerde. 'Dit is een heel mooi moment, want we staan nu in vrijheid voor jullie', zei Bolt zaterdagmiddag in Cúcuta tegen de verzamelde pers. De twee hopen zo snel mogelijk naar Nederland te kunnen vertrekken. Ze komen hier waarschijnlijk maandag aan.

Derk Bolt en Eugenio Follender tijdens een persconferentie na hun vrijlating.Beeld anp

'We zijn ernstig in gevaar geweest', zei Bolt, die met zijn cameraman voor Spoorloos in Venezuela en Colombia op zoek was naar de biologische moeder van een geadopteerde Nederlandse vrouw. 'We hebben voor ons leven moeten vechten toen we met de guerrilla's voor het leger de jungle in vluchtten. We liepen 10 tot 18 uur per dag. Op gympies, in een overhemd. Dan ga je in een overlevingsstand. Wonder boven wonder hebben we het gered. Kom je hier uit nog uit? Zal er ooit nog iemand zijn die mij terug ziet? Dat zijn geen fijne gedachten.'

Bolt en Follender zijn de afgelopen 25 jaar vaker in gevaarlijke gebieden geweest. 'Eén keer loop je tegen de lamp. Deze lamp was wel heel heet. We hebben de eerste dag veel spijt gehad. Maar dat heeft geen zin.' Eugenio Follender: 'We waren erg bang. Je hebt geen idee welke kant het op gaat. Je hebt je mentale kracht nodig voor een periode waarvan je niet weet hoe lang die gaat duren.'

Bolt, tweede van links, en Follender, tweede van rechts, vlak na hun vrijlating.Beeld afp
We hebben de eerste dag veel spijt gehad. Maar dat heeft geen zin
Derk Bolt

Wantrouwend

In een interview met het Colombiaanse radiostation Caracol zei Bolt zaterdagochtend (Nederlandse tijd) dat hij en Follender op een gegeven moment guerrilla's van de ELN op hun weg vonden. 'Geef me je camera, zeiden ze. Daarna pakten ze hun wapens en vroegen ze opnieuw om de camera. Ze waren heel wantrouwend. Toen namen ze ons gevangen, en ze namen ons mee naar een huis. Daar hebben ze ons een dag lang vastgehouden. De tweede dag moesten we naar een ander huis. De derde dag waren ze zo nerveus over een mogelijke interventie van het leger dat we de jungle in moesten vluchten. Degenen die ons gevangen hebben genomen waren heel aardig en behandelden ons met veel respect, bijna als vrienden.'

Afgezien van 'een paar schrammen op armen en benen van wat takken' hebben de twee geen verwondingen opgelopen. 'Ook mentaal maken we het goed', aldus Bolt. 'We hebben veel gepraat met de guerrilla's. Ze hebben steeds gezegd dat ons leven niet in gevaar was. Dat we moesten ontspannen en dat alles goed zou aflopen. En je wilt dat natuurlijk ook geloven.'

Onduidelijkheid

Bolt zegt hij aan de politie had gevraagd of het mogelijk was naar deze regio te reizen en dat die vraag bevestigend werd beantwoord. 'Ook het autoverhuurbedrijf zag geen probleem. Onderweg hebben we nogmaals aan militairen gevraagd of het veilig was, niemand heeft ons gezegd dat het niet kon. We hadden nooit gedacht dat dit kon gebeuren.'  

Over het lot van het Spoorloos-duo bestond de afgelopen dagen veel onduidelijkheid. Vrijdag meldde ELN hun vrijlating al via Twitter, maar dat bericht werd later weer ingetrokken. De twee werden sinds vorig weekend vastgehouden. Al snel was duidelijk dat het geen ontvoering voor losgeld betrof, maar een veiligheidsmaatregel van de guerrillero's. De Nederlanders zouden zonder toestemming hebben gefilmd in ELN-gebied, en daarmee het wantrouwen hebben gewekt van de guerrillabeweging.  

Volgens Spoorloos-eindredacteur Paul Vertegaal is er voor de vrijlating geen losgeld betaald. Vertegaal vindt niet dat het programma onnodige risico's heeft genomen met de reis naar het Colombiaanse rebellengebied. 'Ze hebben ongelooflijk veel pech gehad.' Toch zal het programma voortaan andere afwegingen maken. 'Ik heb het ministerie van Buitenlandse Zaken moeten beloven dat we dit soort reizen niet meer gaan maken. En hierover kan geen misverstand bestaan: dit gaan we nooit meer doen. We zetten nooit meer een stap in rood gebied.'

Minister Koenders van Buitenlandse Zaken reageert opgelucht op de vrijlating. 'Dit is heel goed nieuws. Ik ben enorm blij dat er zo snel een einde is gekomen aan de ontvoering.'   

De minister dankt de Colombiaanse regering en anderen voor de inspanningen die hebben bijgedragen aan het beëindigen van dit drama. 'We hebben voortdurend met de Colombianen in contact gestaan, die hard aan de vrijlating hebben gewerkt. Ik heb veel waardering en dank voor hun bijdrage', aldus Koenders.

Ik heb het ministerie van Buitenlandse Zaken moeten beloven dat we dit soort reizen niet meer gaan maken
Paul Vertegaal (eindredacteur Spoorloos)

Vreemdelingen

Het is een standaard procedure voor de rebellen om vreemdelingen vast te houden tot ze zekerheid hebben over hun identiteit, en de reden voor hun aanwezigheid in het gebied. In Norte de Santander, de regio waar Bolt en Follender zich ophielden, liggen de zaken extra gevoelig. De bergen staan er vol met coca-plantages en drugslaboratoria. Zowel ELN als de kleinere guerrillabeweging EPL haalt er veel inkomsten uit de cocaïnehandel. Pottenkijkers zijn daarbij niet welkom. 

De ELN-top, die in de Ecuadoraanse hoofdstad Quito met de regering onderhandelt over vrede, deed er even over om te onderzoeken of Bolt en Follender inderdaad gevangen waren genomen door een van hun eenheden. In een algemene verklaring verzekerden ze dinsdag al wel dat journalisten nooit doelwit zijn van ontvoeringen voor losgeld, en dat ze de persvrijheid respecteren.

Vreemdelingen
Beeld anp

Groen licht

Donderdagochtend kwam de officiële bevestiging van ELN. Ze lieten weten dat Bolt en Follender gevangen waren genomen door het Frente de Guerra Nororiental (Noordoostelijke oorlogsfront), dat ze in goede gezondheid verkeerden en dat ze zouden worden vrijgelaten. De vraag was toen alleen nog wanneer. 'Het wachten is op groen licht van de ELN', zei een van de onderhandelaars tegen de Volkskrant. 

Vertegenwoordigers van het Rode Kruis, de katholieke kerk en een mensenrechtenorganisatie  stonden in de startblokken op de afgesproken en geheime plek, waarvan de coördinaten eerder door de ELN waren doorgegeven. De autoriteiten hadden het hele gebied toen al vrijgemaakt van militairen en politie, zoals het protocol voorschrijft. De slechte weersomstandigheden bemoeilijkten een snellere vrijlating.

Volgens de rebellen van guerrillabeweging ELN hadden Bolt en Follender hun ontvoering ook aan zichzelf te wijten: 'Ze betraden onaangekondigd een conflictgebied'. 

Een interview met de eindredacteur van het programma Spoorloos: 'Voor ons was het een opluchting dat ze ontvoerd waren'. 

De week van Annelies, vrouw van cameraman Eugenio Follender: 'Telkens werden er in de media dingen verkondigd die vervolgens niet bleken te kloppen. Dat was heel heftig.'

De vrede in Colombia is nog altijd fragiel, bewijst de ontvoering door ELN.