|
De struikelsteen (in het Duits Stolperstein) is bedacht door Guenter Demnig (Keulen).
Veel van die struikelstenen heeft hij ook zelf gelegd, ook in Oosterhout.
Ze komen in veel Europese landen voor, ook in Duitsland.
Het is een betonnen steen van 10 cm x 10 cm x 10 cm met daarop een messing plaatje.
In dat plaatje is de naam gestanst van een oudbewoner van een plaats.
Hij of zij heeft het laatst gewoond daar waar de struikelsteen in het trottoir is verwerkt.
Verder in het plaatje het geboortejaar, de dag van de arrestatie, en datum en plaats waar hij/zij is vermoord.
Meestal is die plaats in een concentratiekamp in Duitsland of in het tegenwoordige Polen.
Soms bestond zo'n concentratiekamp uit meerdere kampen; daaromheen woonde het personeel.
In Oosterhout (NB) zijn drie struikelstenen, onder andere voor Ilse Johanna Behr.
Zij is 12 augustus 1901 geboren in Krefeld (Duitsland) en is met haar ouders naar Amsterdam gevlucht.
Op het moment van haar arrestatie woonde zij in het Sint Josephziekenhuis in Oosterhout.
Zij werkte in het kantoor van dat ziekenhuis en wachtte op reispapieren.
Zij wilde namelijk emigreren naar Brazilie om daar een nieuw bestaan op te bouwen.
De arrestatie was op 2 augustus 1942 en 9 augustus 1942 is ze vermoord in de gaskamer van Auschwitz.
( In de overlijdensakte van de gemeente Oosterhout wordt vermeld: 30 september 1942).
Daarvoor is ze enkele dagen in kamp Amersfoort geweest; en daarna even in kamp Westerbork (Drente).
Een week voor de arrestatie werd er in de katholieke kerken een brief voorgelezen.
Het was een protestbrief in verband met de Jodenvervolging in Nederland en in Europa.
De SD (Sicherheitsdienst) was daarover woedend en liet veel mensen arresteren.
Op die dag, 2 augustus 1942, zijn er veel katholiek gedoopte Joden opgepakt.
Ze werden naar Amersfoort en Westerbork gebracht en vandaaruit meestal naar concentratiekampen.
In Westerbork en Auschwitz werd bijgehouden welk beroep de gevangenen hadden.
Bij Joden, ook bij Ilse, kwam achter de naam: sjoa , dat betekent: vernietiging.
Van oorsprong had Ilse Johanna Behr het Joodse geloof.
Ze is echter overgegaan naar de katholieke godsdienst.
Het aantal vermoorde Joden in Nederland is boven de honderdduizend.
Ilse, die een droom had, een droom over een vrij leven in een ander land.
En die door haar achtergrond de bezetter tegen kwam.
Het aantal struikelstenen, Stolpersteine, in Europa is de honderdduizend al voorbij.
Zij willen ons eraan herinneren, dat er mensen zijn vermoord.
Vermoord, omdat zij Joods waren, vermoord, omdat zij verzetsstrijders waren.
Sinds kort maakt ook Alexander Stukenberg deze herdenkingsstenen.
En ook de Duitse beeldhouwer Michael Friedrichs-Friedlande maakt ze.
Stolpern, struikelen, in figuurlijke betekenis: stilstaan en nadenken.
Nadenken over de persoon voor wie dit messing plaatje is bedoeld.
In haar laatste week zal Ilse veel aan haar ouders hebben gedacht.
Aan vader Philipp Behr, handelsbediende, en aan moeder Rosalie Cohn, kinderjuffrouw.
In Oosterhout zijn op 31 oktober 2014 drie struikelstenen gelegd.
En daarom ligt er aan de Leijsenhoek 73 ook een gedachtenisplaatje, voor Ilse Johanna Behr.
|
