Onderhandelaars formatie hebben nog een paar dagen nodig

Het liefst vóór Hemelvaartsdag wilden de informateurs een akkoord op hoofdlijnen sluiten. Maar dat is niet gelukt. Vrijdag gaan de gesprekken verder. “We hebben nog een paar dagen nodig,” zei PVV-leider Geert Wilders woensdagavond na een lange dag formeren in de Tweede Kamer. “Ik hoop dat het lukt, maar we hebben nog even nodig, waarschijnlijk ook het weekeinde nog.” BBB-leider Caroline van der Plas stond vrolijk aan Wilders’ zijde en denkt ook nog even nodig te hebben.

VVD-leider Dilan Yesilgöz verliet de zaal zonder commentaar, NSC-leider Pieter Omtzigt was veel minder optimistisch van toon dan Wilders en Van der Plas. Omtzigt benadrukte dat er nog steeds ‘forse meningsverschillen zijn’ tussen partijen: “Bij diverse onderwerpen, we doen ons best om eruit te komen, daarom maken we nu lange dagen.”

Hobbels

Er liggen nog flink wat hobbels op de weg. Onderwerpen waarbij het vooral botst, zijn asiel en financiën. Betrokkenen melden dat asiel ingewikkeld is omdat er sprake zou zijn van een ‘ideologische botsing’ tussen de PVV en NSC - de partij van Wilders heeft weinig op met rechtstatelijke principes als het over migratie gaat, waar de partij van Omtzigt zich nadrukkelijk met het thema rechtsstaat profileert. En bij de onderhandelingen over financiën moeten partijen laveren tussen kostbare verkiezingsbeloftes van bijvoorbeeld de PVV, zoals het afschaffen eigen risico in de zorg, en de zuinige begrotingsdiscipline van de VVD. Partijen zijn bij de lastige fase van geven en nemen beland.

Informateur Elbert Dijkgraaf zei woensdag na afloop van de onderhandelingen dat het ‘pittige discussies’ zijn: “Je kunt niet zeggen dat het vastloopt, maar er moeten nog wel hobbels genomen worden.”

En dan moet er ook nog eens een dun akkoord op hoofdlijnen komen, zonder eindeloze details. Een prominente NSC’er zegt dat dit ingewikkeld is: “Hoe meer je in de dossiers duikt, hoe meer je over een onderwerp te weten komt, en hoe lastiger het dus wordt om op hoofdlijnen te blijven.”

Om niet alles helemaal dicht te timmeren, moeten partijen elkaar dus vertrouwen dat het bij de uitwerking van het akkoord goed geregeld wordt. Maar het onderlinge vertrouwen blijft broos.

Harde deadline

Ondanks deze hindernissen is het nog mogelijk dat er uiterlijk volgende week woensdag 15 mei - de harde deadline - een akkoord op hoofdlijnen komt. Maar zetten alle Kamerleden van PVV, VVD, NSC en BBB dan hun handtekening onder die deal?

En dus wordt er met argusogen gekeken naar NSC en VVD, daar zitten in potentie Kamerleden met de grootste bezwaren tegen een kabinet. Van de fractieleden aan de liberale flank van de VVD, zoals Christianne van der Wal en Eric van der Burg, is bekend dat ze zeer kritisch zijn over de radicaal-rechtse PVV en BBB. En ook binnen NSC zijn er nog steeds Kamerleden die moeite hebben om in een extraparlementair kabinet te stappen met de PVV van Geert Wilders.