Minder riviercruises in Amsterdam, is dat de oplossing tegen overtoerisme? ‘Er komen gasten voor terug die minder respectvol met de stad omgaan’

Waar draait het om?

Wethouder Hester van Buren (Financiën) gaat het aantal riviercruises dat mag aanmeren in Amsterdam gefaseerd halveren naar 1150 vanaf 2028. Dat scheelt jaarlijks 271.000 riviercruisetoeristen. Volgens Van Buren is het noodzakelijk om het overtoerisme in de stad te bestrijden en is het één van de vele maatregelen die het stadsbestuur neemt, naast bijvoorbeeld quota op bed and breakfasts en de hotelstop. Ondernemers in de stad zullen naar schatting 63 miljoen euro aan inkomsten verliezen, van touringcarbedrijven die excursies organiseren tot hotels.

De blow- en braltoeristen zijn toch het probleem wat betreft overlast, niet de riviercruisetoeristen?

Klopt, riviercruisetoeristen zijn met name 55-plussers die zeker niet laveloos door de straten zwerven, maar naar het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum gaan en een dagtrip doen naar de Keukenhof. Kees Noorman, voorman van ondernemersvereniging Oram, bracht dit argument woensdagochtend ook in bij een speciaal georganiseerde toelichting van Van Buren op het stadhuis. “Welk probleem lost dit nu op? Dit zijn toch de toeristen die we willen hebben?”

Waarom richt Van Buren haar pijlen dan op deze groep?

Van Buren benadrukt dat het haar vooral om het terugdringen van het volume toeristen gaat, niet om de individuele toerist. Een volksinitiatief in 2021 van Amsterdammers riep op om het aantal toeristen niet boven de 20 miljoen te laten komen en dit jaar wordt die waarde al overschreden. Dus moet ze wel maatregelen nemen. Dit is een concrete stap. “En ook de riviercruisetoeristen zullen blij zijn als het niet meer zó druk is.”

Ze wijst erop dat het met name in april als de Keukenhof in bloei staat, veel te druk is achter Centraal Station, met schepen en touringcars. Vorig jaar meerden er alleen in april al 450 schepen aan. Daarnaast wees ze erop dat 40 procent van de riviercruisetoeristen helemaal niet in de stad verblijft, maar Amsterdam slechts als tussenstop gebruikt. Dan pakken ze de bus naar de Zaanse Schans, lopen een rondje door de stad en vertrekken daarna weer met de boot.

Tegelijkertijd weet het gemeentebestuur ook dat de echte winst te behalen zal zijn door iets te doen aan de lowbudgetvluchten op Schiphol, maar daar hebben ze weinig regie op. De gemeente is wél eigenaar van het Havenbedrijf waar ook de cruiseterminal onder valt en dus kan de gemeente hier simpel op sturen door het aantal steigerplaatsen te reduceren.

Het gevolg is 198.000 hotelovernachtingen minder, maar passagiers slapen toch op de boot?

Bij 60 procent van de riviercruiseschepen die aanmeren in Amsterdam is het de start- of eindbestemming. In de praktijk betekent het vaak dat deze 380.000 toeristen er voor of na hun cruise nog een paar dagen stad aan vastplakken voor ze het vliegtuig pakken op Schiphol. Zij slapen voornamelijk in vier- en vijfsterrenhotels.

De hotels zijn pissig, dus?

Nogal. Remco Groenhuijzen, directeur van Mövenpick Hotels, ontvangt jaarlijks 20.000 riviercruisetoeristen waarvan nu de helft dreigt weg te vallen. Luxury Hotels bracht woensdag een persbericht uit namens onder meer het Hilton en het Amstel Hotel: ze zeggen dat het stadsbestuur met een kanon op een mug schiet. Daarnaast vrezen zij dat de gemeente de inkomsten die zij mislopen (rederijen betalen belasting per riviercruisetoerist) later weer op de hotels zal verhalen via wéér een verhoging van de toeristenbelasting. Al zegt Van Buren dat daar ‘nu helemaal geen sprake van is’.

Is hun frustratie dan vooral financieel?

Niet alleen, want Mövenpickdirecteur Groenhuijzen maar ook Nico Evers van Westcord Hotels benadrukken dat die bedden wel gevuld zullen worden, maar dan door andere soorten toeristen. Evers: “Deze maatregel is echt voor de bühne. Die bedden laten we niet leegstaan, daar komen andere gasten voor terug die misschien minder respectvol met de stad omgaan.” Al is dat ook een aanname, net zoals Van Buren niet weet of het echt 217.000 minder toeristen gaan worden.

Wat vinden de cruisebedrijven eigenlijk zelf?

Van Buren benadrukte gisteren dat het besluit in samenwerking is genomen met het Havenbedrijf en de Cruiseport Amsterdam, die dus beide eigendom van de gemeente zijn. Zelf benadrukken deze bedrijven echter dat zij vooral hebben meegeholpen aan het onderzoek naar de scenario’s en gevolgen daarvan, maar dat de keuze om te halveren écht politiek is.

Maira van Helvoirt van branchevereniging Koninklijke Binnenvaart NL, die ook de riviercruises vertegenwoordigt, begrijpt dat het toerisme beteugeld moet worden, maar spreekt van maatregelen met weinig impact. “De toeristen zullen blijven komen, zeker omdat riviercruises die ergens anders aanmeren nog steeds een dag Amsterdam zullen willen aanbieden.” De gemeente gaat er echter van uit dat cruises niet makkelijk in de regio kunnen uitwijken, omdat die havens in het hoogseizoen nu ook al vol zitten.

De raad moet in juni besluiten over de plannen. Hoe denken de partijen erover?

Van Buren voert hiermee een wens van de coalitie uit om maatregelen te nemen die het volume toeristen doen afnemen. Zij zullen de plannen steunen. D66-raadslid Erik Schmit snapt de kritiek van de ondernemers, maar: “Ook te veel respectvolle bezoekers, zoals de riviercruisetoeristen, draagt bij aan de drukte. En die drukte geeft op zichzelf overlast.” Volgens hem hebben ondernemers nu duidelijkheid en een goede overgangsperiode gekregen.

De VVD kijkt er – niet verrassend – anders naar. Volgens raadslid Stijn Nijssen raken de plannen de ‘goede toeristen’ die ‘we wel moeten willen’. Ook vreest hij het verlies van 700 tot 800 banen en de gederfde 63 miljoen euro aan inkomsten.

En nu, de zeecruises ook uit de stad?

Dat is wel de wens van de raad, die een motie van voormalig D66-raadslid Ilana Rooderkerk aannam om de zeecruises definitief uit de stad te weren. Daarover hoopt Van Buren voor de zomer met een plan te komen, maar ook daar wil ze eerst (net als bij de riviercruises) het onderzoek afhebben over de potentiële economische effecten.

Over de auteur: Tim Wagemakers verdiept zich al bijna 10 jaar in de Amsterdamse politiek en schrijft er sinds 2022 voor Het Parool over als politiek verslaggever.