Lopen door een ‘Hamastunnel’ op het Museumplein in Amsterdam: ‘Wanhoop en radeloosheid, die emoties wil ik delen’

Op een parkeerplaats in een doodlopende straat in Buitenveldert staat een grote, witte trailer met op de zijkant de tekst ‘How do we get out of here?’. In de oplegger klinken getimmer en gezaag. Een grote groep vrijwilligers is nog druk aan het bouwen van een replica van een 24 meter lange tunnel waarin Hamas in Gaza, na de terreuraanval van 7 oktober 2023, vermoedelijk nog steeds Israëlische gevangenen vasthoudt.

De Israëlische kunstenaar Roni Levavi zag beeldmateriaal van de tunnels die het leger vond bij het intrekken van Gaza, en besloot er een exact na te maken. The Tunnel, zoals hij zijn bouwwerk noemde, staat voor een museum in Tel Aviv, en trekt dagelijks honderden bezoekers. En nu, dankzij de Israëlisch-Nederlandse galeriehoudster Rachel Meijler, die bij de aanslag haar neefje La’or Abramov verloor, doet hij dat in Amsterdam.

“Ik liep met mijn dochter door die tunnel in Tel Aviv,” zegt Meijler, die het bouwproces nauwlettend in de gaten houdt. “Het was een heel benauwende ervaring, met het geluid van bombardementen dat in de tunnel werd afgespeeld. Het had een enorme impact op me. En ik besefte hoe erg het is dat er al zoveel dagen mensen gevangen zitten in zulke tunnels. Je hebt weten en je hebt voelen, en dit is echt een gevoelservaring.”

Tegendemonstratie

Meijler kon sinds de 7de oktober niet gewoon doorgaan met het verkopen van kunst. “Het leek opeens allemaal zo zinloos. En om de boodschap wat je voelt in zo’n tunnel buiten Israël te brengen, wilde ik die tunnel naar Nederland halen. Dus ik belde Roni, en die wilde hier wel een exacte replica van die tunnel bouwen.”

Omdat het vergunningstechnisch nogal wat voeten in aarde heeft om zo’n tunnel ergens op een vaste plek neer te zetten, wordt De tunnel in een trailer nagebouwd. “En dan ga ik er het hele land mee door. Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Maastricht, Brussel en Parijs zijn volgende stopplaatsen. We hebben een vergunning om op Hemelvaartsdag zes uur lang op het Museumplein te staan. En er is politiebescherming, want er is al een tegendemonstratie aangekondigd. Pal naast de trailer.”

Ze is blij en trots dat ze iets kan doen, de mensen wakker schudden. “Op 7 oktober is mijn neefje vermoord. Mensen hebben het over het vreselijke leed van de burgers in Gaza, en dat vind ik ook verschrikkelijk. Daar is aandacht voor, en dat is belangrijk. Maar het lijkt wel of niemand het meer heeft over de mensen die nog onder de grond in de hel gevangen worden gehouden door Hamas. Wanhoop en radeloosheid, die emoties wil ik delen met de mensen die door de tunnel lopen. Men mag ook boodschappen op de wanden schrijven.”

Aandacht

Ze vindt het belangrijk aandacht te vragen voor die gevangenen. “Daar gaat dit kunstwerk over. Toen we hoorden dat La’or vermoord was, wat vernietigend was, was er tegelijkertijd wel iets afgesloten. Het is cru om te zeggen, maar een vermoord neefje is dragelijker dan een gekidnapt neefje. Als je niets kan afsluiten, als er iemand, een familielid, een vriend, een bekende, nog wordt gegijzeld, dan is dat een wond die openblijft, en dat is ondragelijk. En er gebeurt niets. De gegijzelden zijn onderhandelingsmateriaal en Hamas heeft geen enkele intentie om ze vrij te laten, want er wordt ze niets aangeboden.”

Roni Levavi, die even uit de trailer is gestapt, vindt niet dat zijn werk een politiek statement is. “Ik ben een kunstenaar, politiek interesseert me niet. Het gaat er mij om dat de gevangenen weer naar huis komen. Doordat dit werk nu meer aandacht krijgt, en op meer plekken is te zien, hoop ik dat er iets verandert. Al is het alleen maar om begrip te hebben voor de familie van de gekidnapten. Ik heb het ook gemaakt om het gezegde: er is licht aan het einde van de tunnel. Dat is ook letterlijk wat je ziet als je de tunnel weer uitloopt. Laten we hopen op een goede afloop.”

En Levavi grijpt een stuk gereedschap en verdwijnt weer in de trailer.

Verbinden

“Toen de tegendemonstratie werd aangekondigd,” zegt Meijler, “heb ik meteen gevraagd om een dialoog. Kom eens kijken, dan praten we erover. Maar ze sloegen het vriendelijk af. Als dat niet eens meer kan… Polarisatie wordt tegenwoordig aangemoedigd, maar ik weiger mee te gaan in die polarisatie. Sommige mensen denken dat dit een provocerend werk is, maar integendeel, het is juist om te verbinden. Want de universele vraag hierbij is natuurlijk: wat zou jij doen als jouw kind ontvoerd werd?”

Meijler, die op haar telefoon kijkt, zegt: “213 dagen, 4 uur, 34 minuten en 15 seconden lang worden ze al gevangen gehouden. Of ik nog hoop heb? Ja. Ook al zie je het nu niet meer zitten, dat zegt niets over morgen. Het moet gewoon goed komen.”

De tunnel is op donderdag 9 mei op het Museumplein te bezichtigen van 12:00 tot 18:00 uur.