Klagen over vliegherrie zinloos? ‘Wij laten zien waar de omgeving van wakker ligt’

“Melden heeft zin,” zegt BAS-manager Vanessa de Boer-Vermeulen, die anderhalf jaar geleden bij het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol aantrad. Sindsdien somt BAS niet alleen het aantal klachten over vliegherrie op – 187.000 in 2023 – maar doet het ook aanbevelingen op basis van de klachtenstroom.

“We zijn vorig jaar begonnen met het benoemen van aandachtsgebieden, op basis van de meldingen. Vervolgens kunnen Schiphol, Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), overheden en politiek overwegen in te grijpen. Maar wij hebben niet de rol of de invloed om veranderingen af te dwingen. We signaleren en rapporteren.”

Een jaar geleden vroeg BAS extra aandacht voor overlast door nachtvluchten – in 2023 werd daar 33.000 keer over geklaagd. Even later pleitte toenmalig Schipholtopman Ruud Sondag voor een nachtsluiting, waarvoor nu in de politiek een meerderheid lijkt te zijn.

“Wij laten zien waar de omgeving wakker van ligt. Omdat wij aandacht voor de overlast door nachtvluchten vragen, is het meer gaan leven.”

“Slaapverstoring is ingrijpend. Mensen bellen ons verdrietig en boos op omdat ze al dagen niet kunnen slapen. Ze vragen óns wanneer het ophoudt. Nu blijkt dat meldingen echt tot verandering kunnen leiden.”

Er klinkt kritiek uit de luchtvaartsector, die fel tegen nachtsluiting is. BAS zou, met een pleidooi nachtoverlast aan te pakken, het maatschappelijk debat beïnvloeden, terwijl de organisatie claimt neutraal te zijn.

“We kunnen niet om de vele meldingen van nachtvluchten heen. Het is aan anderen om daarop te reageren. Er is niet alleen interesse voor vanuit overheid en politiek, ook vanuit de luchtvaartmaatschappijen. Zij hebben allemaal het voornemen minder overlast te veroorzaken, ’s nachts voorop.”

Luchtvaartmaatschappijen pleiten daarom voor de inzet van de nieuwste generatie vliegtuigen, die de helft stiller is.

“We krijgen al veel minder meldingen over de nieuwste generatie vliegtuigen. De omgeving heeft wel degelijk voordeel als er met geluidsarme toestellen wordt gevlogen. Maar ook een stiller vliegtuig kan nog altijd de nachtrust verstoren.”

“Het aandeel moderne vliegtuigen neemt de komende jaren verder toe. Het is lastig voorspellen of daardoor minder hinder wordt ervaren of minder meldingen worden ingediend. Er is geen directe relatie tussen een daling van het geluidsniveau, de ondervonden hinder en het aantal meldingen.”

Ook actiegroepen verwijten BAS partijdigheid. Zo is de stichting nauw gelieerd aan Schiphol en LVNL. Twee van uw bestuursleden zijn daar directeur corporate affairs.

“Daar worden we dagelijks door melders op aangesproken. We zíjn ook niet onafhankelijk, maar wel heel objectief in onze informatievoorziening.”

“Onze relatie met Schiphol en LVNL biedt grote voordelen: de lijntjes zijn kort. We hebben wekelijks operationeel overleg en zijn direct verbonden met de verkeersleidingssystemen en de havendienst van Schiphol. Daardoor kunnen we nauwkeurig melden hoe het vliegverkeer zal verlopen en waarom bepaalde meldingen zijn veroorzaakt.”

De Maatschappelijke Raad Schiphol heeft vanwege die afhankelijkheid geopperd BAS onder zijn hoede te nemen.

“We staan open voor een adviserende rol. Maar het zou een slechte afweging zijn om onder een overlegorgaan voor bewonersgroepen te opereren. We koesteren de relatie met Schiphol en LVNL omdat we de omgeving snel van informatie kunnen voorzien.”

Er zijn actiegroepen die daarvoor Vliegherrie.nl en lawaaimeet-app Explane hebben opgezet.

“We proberen ons daar zo min mogelijk mee bezig te houden. Wij verifiëren en valideren elke melding. Wij maken echte analyses en kunnen ook echt iets met onze data. Er wordt aantoonbaar naar ons geluisterd. Op sites als Vliegherrie kunnen mensen onbeperkt klagen, ook geautomatiseerd. En er is geen relatie tussen een melding het werkelijke vliegverkeer.”

Vliegherrie is mede gestart omdat BAS veelklagers, vorig jaar goed voor nog eens 140.000 klachten, niet meerekent.

“Om te voorkomen dat zo’n kleine groep beleid kan beïnvloeden, worden die in ons jaarverslag apart vermeld. We gooien die meldingen niet weg. Ze tellen wel degelijk mee. Het gaat om 85 melders, naast de 10.600 die vorig jaar minder dan 500 meldingen deden. We gaan onderzoeken of de grens van 500 nog fair is en of we van deze groep niet de eerste 500 meldingen alsnog in de reguliere cijfers meenemen.”

U claimt een grotere rol dan voorheen. Waarom nu?

“Toen ik begon, heb ik eerst de boel op orde gebracht. Met negen mensen zijn we straks weer op peil. We hebben onze site net enorm verbeterd. Zo krijgen bezoekers veel beter inzicht in het vliegverkeer. Nu kunnen we ook meer naar buiten treden en bij gemeenten en het ministerie langsgaan. En we zijn bezig met het opzetten van een klankbordgroep voor omwonenden.”

Nóg een overlegorgaan over Schiphol. Is de Maatschappelijk Raad Schiphol (MRS) daar niet voor?

“Dat denk ik niet. Informatievoorziening over het vliegverkeer is een taak van BAS, niet voor een bewonersoverlegorgaan. Ik vind het ook belangrijk dat niet alleen de usual suspects de kans krijgen om hun stem te laten horen. We willen de diversiteit verbreden, omdat er ook mensen zijn die én overlast ervaren én de voordelen van Schiphol zien.”

“Het wordt geen tweede MRS. De klankbordgroep krijgt geen invloed op het beleid. Het gaat alleen over onze activiteiten. Melders geven vooral aan dat ze betere informatie willen over vliegverkeer en hun meldingen. Daarover willen we in gesprek. Wat kunnen we beter doen, wat we missen we?

Over de auteur: Herman Stil is redacteur economie bij Het Parool en schrijft onder meer over het Amsterdamse bedrijfsleven, luchtvaart en Schiphol, vastgoed en de techsector