Nieuwe coalitie kan de borst nat maken

Den Haag

Mark Rutte is als VVD-fractievoorzitter amper een minuut aan het woord of de oppositie opent een frontale aanval op het komende kabinet-Rutte III. In plaats van een debat met informateur Gerrit Zalm grijpt de verenigde oppositie de kans aan de messen te slijpen in een poging de nieuwe coalitie in het nauw te drijven.

Emile Roemer opent het bal. Hij spreekt van een aanval op kwetsbare mensen, die in de visie van Rutte blijkbaar niet gerekend worden tot de ‘gewone, normale Nederlanders’. Heel even is Rutte van zijn stuk, maar dan schakelt hij moeiteloos over op de campagnestand en verwijt hij de SP-voorman ‘platte retoriek’. Na deze eerste, felle, woordenwisseling is de toon voor het debat gezet.

‘platte oplichter’

Natuurlijk lukt het PVV-aanvoerder Geert Wilders daar in felheid overheen te gaan. Hij grijpt de lagere ­hypotheekrenteaftrek aan om Rutte neer te zetten als een ‘platte politieke oplichter’.

Lodewijk Asscher, voor de herkenbaarheid als PvdA-Kamerlid in oppositie zonder stropdas, kiest een zorgvuldig opgebouwde aanval. Standvastig komt hij gedurende het hele debat terug op de vermeende bezuiniging op de wijkverpleging. Rutte en Sybrand Buma (CDA) houden hem voor dat het nieuwe ­kabinet precies hetzelfde doet als de PvdA in de begroting voor het komend jaar. De PvdA probeerde immers op dezelfde manier de groei van de zorgkosten af te remmen.

Het is duidelijk dat de oppositie graag het beeld neerzet van een kabinet dat grote bedrijven fêteert ten koste van de zwakken in de samenleving. De nieuwe coalitie ontkent, bij hoog en laag, dat die voorstelling van zaken klopt. Tijdens het debat over de regeringsverklaring, waarschijnlijk op 31 oktober, wordt die verbale strijd vervolgd.

pijnlijke maatregelen

Er worden meer oorlogjes gevoerd tijdens dit eerste treffen tussen coalitie en oppositie. D66-leider Alexander Pechtold krijgt het aan de stok met zijn GroenLinks-collega, Jesse Klaver. Ze kennen elkaar van het begin van de kabinetsformatie, toen GroenLinks nog aan tafel zat. ‘Op weg naar klimaatdoelen in een regeerakkoord moet je niet halverwege weglopen’, bitst Pechtold zijn opponent toe, als die felle kritiek levert op de ambities van het nieuwe kabinet.

Kees van der Staaij (SGP) neemt in het debat alvast een uitzonderingspositie in. Hij vraagt welke ruimte er is bij het kabinet om pijnlijke maatregelen te verzachten of te verbeteren. Rutte, een beetje vooruitlopend op zijn rol als premier, zegt dat hij graag ‘links en rechts wil verbinden’ op zoek naar breed draagvlak in de Tweede Kamer.

En Gerrit Zalm, de ‘gepensioneerde oud-informateur’, is gauw klaar. Aan hem zijn nauwelijks vragen gesteld. Alleen wijst hij met een ‘feitelijk technische opmerking’ Thierry ­Baudet terecht, als die al te vrij omgaat met feiten en cijfers uit het regeerakkoord. Een ruime Kamermeerderheid wijst vervolgens Mark Rutte aan als formateur. Die verwacht dat zijn nieuwe ploeg op 26 oktober op het bordes staat. <