Op de Froukje, Dieuwke of Neeltje over het water naar kunst en cultuur in Centrum-Oost

Aan de steiger achter het Scheepvaartmuseum ligt Froukje al klaar. De gloednieuwe elektrische boot, gemodelleerd naar een Amsterdammer sleepboot, heeft plek voor ongeveer vijftig mensen.

Voor een preview onder leiding van schipper Casper de Leeuw en gids Raoul Kalle gaat ze vandaag door het oostelijke deel van Amsterdam Centrum varen. Een goede oefening voor het echte werk, vanaf 25 april vaart Froukje namelijk, samen met zusters Dieuwke en Neeltje, acht uur per dag rondjes door de stad.

Oostkant

Het idee voor de Cultuur Ferry kwam van het Scheepvaartmuseum. “We zagen dat je met een speciaal treintje naar het Spoorwegmuseum in Utrecht kan gaan,” zegt directeur Michael Huijser, “toen leek het ons mooi als je ook per schip naar ons museum kan komen.” Dat plan nam toe in ambitie en groeide uit tot een hop-on-hop-offboot die een scala aan musea en culturele instellingen aan de oostkant van de stad bedient.

Samen met het Grachtenmuseum en het Joods Cultureel Kwartier richtte het Scheepvaartmuseum de Stichting Cultuur Ferry op, die 575.000 euro startkapitaal kreeg van de VriendenLoterij. In rederij Mokumboot werd een partner gevonden die de boten en de schippers levert.

Vaste collecties

De stichting is zelf verantwoordelijk voor de promotie en de gidsen aan boord. Deze speciale ‘museumgidsen’ geven naast informatie over de stad, ook informatie over de tentoonstellingen en vaste collecties van musea langs de route.

Cultuur Ferry hoopt dat mensen daardoor meer musea gaan bezoeken. En dat ze dan niet alleen naar grote namen gaan, maar ook naar de verborgen parels. Inmiddels hebben zich namelijk 23 instellingen aangesloten bij het initiatief. Daaraan hoeven ze niet financieel bij te dragen, wel wordt verwacht dat ze de boot promoten op bijvoorbeeld hun website.

Elk half uur een boot

Aan boord is de route te lezen op de achterkant van de jas van schipper De Leeuw, die met zijn rug gekeerd naar de passagiers aan het roer staat. De boot vaart via het Centraal Station en de Stopera, legt aan voor de deur van het Grachtenmuseum aan de Herengracht en het Museum Van Loon aan de Prinsengracht, gaat vervolgens naar de Plantagebuurt, en vaart langs de achterzijde van Artis terug naar het Oosterdok.

Gids Kalle wijst onderweg de Gouden Bocht en de Blauwbrug aan, en vertelt over het Huis Willet-Holthuysen, het Kattenkabinet en het Verzetsmuseum langs de route.

Een kaartje voor de Cultuur Ferry, waarmee je 24 uur lang gebruik mag maken van de hop-on-hop-offservice, kost 28 euro. Dat is vergelijkbaar met City Sightseeing, de grootste aanbieder van hop-on-hop-offboottours in de stad, die 27,50 euro per dag rekent. “We zouden het liever goedkoper aanbieden,” zegt Huijser van het Scheepvaartmuseum, “maar anders kunnen we de kosten niet dekken. We willen dat elk half uur een boot vertrekt, en die zal niet altijd vol zijn. Hoewel een deel van de boot overkapt is, zal het als het regent bijvoorbeeld minder druk zijn.”

Een stukje grachtengordel meepikken

Ook al is een kaartje voor de rondvaartboot al best een investering, Stichting Cultuur Ferry verwacht dat passagiers ook meer kaartjes voor musea gaan kopen. In 2019 liet het Scheepvaartmuseum, nog helemaal aan het begin van het plan, een bezoekersonderzoek uitvoeren om te peilen of het meer bezoeken op zou leveren.

Toen gaf 75 procent van de 855 ondervraagden aan een extra museum te gaan bezoeken door de boottocht. Opvallend is wel dat 29 procent van de respondenten in het bezit is van een Museumkaart, en dus geen geld hoeft neer te leggen voor een extra kaartje. Uiteindelijk zou volgens het onderzoek het totaal aantal bezoeken aan de deelnemende instellingen door de Cultuur Ferry met 8 procent toenemen.

Bewuste keuze

Uit datzelfde onderzoek kwam overigens ook naar voren dat de ideale prijs voor de rondvaartboot tussen de 15 en 20 euro ligt, hoewel dat wel voor corona en de daaropvolgende inflatie was. Ook pakte de boot in die eerste versie van het plan nog niet een stukje grachtengordel mee. “Dat hebben we toegevoegd om het aantrekkelijker te maken voor bezoekers,” zegt Huijser, “maar we hebben er wel bewust voor gekozen om niet ook nog in de buurt van het Museumplein te stoppen.”

Best een saai stukje

Een belangrijke ambitie van de Cultuur Ferry is namelijk om meer bezoekers naar de oostzijde van de stad te trekken. Daar hebben de musea vaak nog extra capaciteit, en is het vaarwater ook nog niet overvol met rondvaartboten. Al overtuigt de persvaart nog niet meteen van de noodzaak van zo’n rondvaartboot. Terwijl Froukje langs Roeterseiland vaart, valt gids Kalle een paar minuten stil. “Dit is eigenlijk best een saai stukje,” grapt hij. “Maar het is voor dagjesmensen wel een mogelijkheid om een nieuw stuk Amsterdam te bezichtigen,” voegt hij snel toe. Niet veel later is er weer genoeg te zien, als de boot uitzicht biedt op de giraffen van Artis.

Stadsdeel Centrum is niet formeel betrokken bij het initiatief, maar juicht het toe. “We vinden het een goed middel om vervoer over het water te bevorderen,” laat een woordvoerder weten. “En we vinden het mooi dat er een samenwerkingsverband is ontstaan tussen de culturele instellingen in de oostelijke binnenstad.”

Bewustwording

Kleinere deelnemende musea zijn ook blij met de Cultuur Ferry. “Ik verwacht geen drommen mensen,” zegt een woordvoerder van het Luther Museum, “maar het helpt wel met publiciteit en de bewustwording dat wij ook een museum zijn op een prachtige locatie in Amsterdam.” Ook het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is enthousiast: “Ik verwacht dat het wel aan gaat slaan,” zegt een woordvoerder. “Het initiatief is interessant voor Amsterdammers die hun stad op een andere manier willen beleven, maar ook zeker voor de internationale bezoeker.”

Na een tocht van zo’n zeven kwartier keert Froukje weer terug richting het Scheepvaartmuseum. Langs het Oosterdok passeert ze twee propvolle rondvaartboten van Lovers en de Smokeboat. Na de rust van Roeterseiland en de Plantage is het toch weer even wennen aan de drukte van het centrum.