Luister naar

Kerk en aardse politiek moeten niet dwars door elkaar heen lopen

Nieuws
Kerken moeten geen relaties aangaan met politieke partijen. En die partijen moeten op hun beurt de kerk er niet bij halen.
Matthijs Haak
zaterdag 25 mei 2019 om 03:00
Het kerkasiel in de Haagse Bethelkapel voor het Armeense gezin Tamrazyan in 2018 leidde mede tot de stormachtige opkomst van Baudet. De kerk kreeg daarmee een koekje van eigen deeg.
Het kerkasiel in de Haagse Bethelkapel voor het Armeense gezin Tamrazyan in 2018 leidde mede tot de stormachtige opkomst van Baudet. De kerk kreeg daarmee een koekje van eigen deeg. anp / Koen van Weel

Op 29 mei komen verleden en heden van de Nederlandse kerk samen. In Dordrecht wordt de herdenkingsperiode Dordtse Synode 1618/1619 afgesloten. Maar waar de 17e-eeuwse synode voor een breuk in de kerk zorgde, zullen kerken en geloofsgemeenschappen op 29 mei een Verklaring van Verbondenheid ondertekenen. Ik ben blij met deze onderlinge verbondenheid. Als minderheid hebben kerkmensen elkaar nodig. Maar er is ook werk aan de winkel.

Als kerken zich toekomstgericht willen opstellen, is het van belang dat zij zich bezinnen op hun relatie met aardse, politieke macht. Wie kijkt naar het verleden ziet dat kerk en staat nauw aan elkaar verbonden waren. En kerken hebben in onze samenleving lang een belangrijke machtspositie ingenomen. Hoe anders is de situatie vandaag. Vorig jaar werd er zelfs van postkerkelijk Nederland gesproken. Maar wat eeuwenlang in de genen heeft gezeten, is niet zomaar verdwenen. Tot op vandaag lopen kerk en aardse politiek dwars door elkaar heen. Dat doet het getuigenis van de kerk geen goed. Ik geef twee voorbeelden.

opkomst Baudet

Allereerst denk ik aan het in Den Haag geboden kerkasiel waarin de kerk een uitgeprocedeerd gezin opving (2018/9). Onder andere dit kerkasiel heeft tot een verruiming van het kinderpardon geleid. Op twee manieren liepen kerk en politiek hierin door elkaar heen. Uit een terugblik op het kerkasiel bleek dat Rein Willems, een leidinggevende in de Haagse kerk, ook zo’n politieke functie had dat hij druk kon uitoefenen op het dossier van het kinderpardon (Nederlands Dagblad, 17 mei). De krant kopte toen: ‘Kerkasiel heeft de verhoudingen met de overheid niet beschadigd’. Maar het punt is dat haast niet te zien was wat hierin de rol van de kerk en wat die van de overheid was. Eerder beschreven NRC Handelsblad (20 januari) en Trouw (30 januari) al dat het kerkasiel aan het kinderpardon bijdroeg en hoezeer kerk en politiek hierin verweven waren. Verder is te denken aan een onvoorzien effect van de verruiming van het kinderpardon. Ik denk aan de stormachtige opkomst van Forum voor Democratie bij de Provinciale Statenverkiezingen van afgelopen maart. Politiek columnist Tom-Jan Meeus noemde het kinderpardon als eerste voorbeeld in zijn analyse van de verkiezingswinst van de partij van Baudet (NRC Handelsblad, 23 maart 2019).

Uit kerken klonk veel kritiek en zorg over de opkomst van Forum voor Democratie. Maar in het bieden van kerkasiel staan de kerken niet buiten deze politieke ontwikkelingen. Kerken kregen een koekje van eigen deeg.

Als tweede voorbeeld denk ik aan een groep kerkleiders die met opgeheven hand de Haagse christenpolitici Segers en Dik-Faber zegent (Nederlands Dagblad, 6 februari 2018). Dit zegenen roept veel vragen op. Zijn christenpolitici zegenwaardig omdat ze ‘van ons’ of ‘vóór ons’ zijn? Als je zo denkt, gaat er geheid van alles mis in je zondagse evangelieverkondiging. Jezus regeert immers door en boven iedere macht. De setting waarin dit zegenen plaatsvond, illustreert trouwens goed hoe kerk en politiek tot op vandaag door elkaar heenlopen; het gebeurde tijdens een door de ChristenUnie georganiseerde bijeenkomst voor voorgangers en predikanten. Volgens journalist Tijs van den Brink had de ChristenUnie zelfs het zegenlied ‘Vrede zij u, zoals de Vader Mij zendt, zend Ik ook U’ voor deze gelegenheid uitgekozen. Andersom gebeurt het trouwens evengoed.

podium

Kerken geven (christelijke) politici een podium zonder dat duidelijk is op welke inhoudelijke gronden dat gebeurt. Zo laat de kerk zien dat ze politiek-maatschappelijk nog steeds relevant is. De nauwe verbondenheid met aardse politiek zit zo ingebakken in het kerkelijke leven dat het een onuitgesproken norm is. Maar zeker in onze postchristelijke maatschappij is het belangrijk dat kerken op dit punt veranderen en hun verleden te boven komen.

Laat de kerk helder zicht geven op de enige macht die er werkelijk toe doet. Herijking van machtsdenken kan het beste naar aanleiding van Hemelvaart, het feest dat de dag na de ondertekening van de Verklaring van Verbondenheid plaatsvindt. Jezus is opgestegen boven alle krachten en machten. Maar Jezus’ macht is totaal anders dan de macht die wij kennen. De hemelvorst is geen ander dan Hij die zich tot koning liet kronen op het vloekhout van Golgota. Als de kerk deze koning uitstraalt, is haar toekomst gewaarborgd. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Kleine bedrijven zouden weleens meer kunnen bijdragen aan duurzaamheid, dan ze in enquêtes aangeven.

Kleine bedrijven minder duurzaam dan grote? Waarschijnlijk práten ze er minder over

Johan Graafland stelt dat kleine bedrijven achterblijven in duurzaamheid (ND 23 maart). Dat waagt ondernemer Henk Broekhuizen op basis van zijn eigen ervaring te betwijfelen.

Opinie

De lente is een tijd van vernieuwing en daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen

De lente is een tijd van transformatie. Laten wij daarin de natuur volgen, en zelf ook transformeren, schrijft de Afghaanse dichter en schrijver Abdul Basir Shafaq.

Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.