VS grootste leverancier soja voor Europa, Juncker komt zijn belofte aan Trump na

Dit blijkt uit speciale rapportages die de Europese Commissie bijhoudt sinds eind juli de handelsoorlog tussen de VS en de EU is afgewend. Om te voorkomen dat de Amerikaanse president Trump importtarieven zou heffen op Duitse auto’s, snelde Commissie-voorzitter Juncker destijds naar het Witte Huis. Uit zijn hoed toverde hij onder meer de ‘intentie’ meer sojabonen uit de VS te zullen verschepen.

De olie uit de sojaboon is wereldwijd een belangrijk ingrediënt voor veel voedingsmiddelen, zoals margarine en mayonaise. Sojaschroot is een van de belangrijkste toevoegingen voor veevoer. Na China – waar soja al eeuwen is verankerd in het dieet – komt de meeste soja aan in Nederlandse havens.

Sojabelofte

Juncker mag met de importtoename uit de VS zijn sojabelofte aan Trump dan nakomen, het is moeilijk zijn verdienste te noemen. De EU is immers geen planeconomie; Juncker heeft als voorzitter van de Europese Commissie geen instrumenten om de vraag te sturen van een product zoals soja, dat wordt verhandeld op de internationale termijnmarkt.

Toch kon hij toezeggen ‘werk te zullen maken van meer handel in (Amerikaanse, red.) sojabonen’, in de wetenschap dat de prijs voor soja op een historisch dieptepunt was beland. De prijsval werd ingezet toen China deze zomer aankondigde 25 procent belasting te zullen heffen op soja uit de VS, een reactie op tal van heffingen die Trump had afgekondigd op Chinese producten.

En dus steeg in de twaalf weken tot medio september de export van Amerikaanse soja naar de EU – ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder – met 133 procent tot 1,4 miljoen ton. Ruim 52 procent van de geïmporteerde soja in de EU is inmiddels afkomstig uit de VS. De verschuiving op de sojamarkt is daarmee aanzienlijk.

Paraguay, grootste verliezer

Brazilië verscheepte vorig jaar over dezelfde periode bijna meer dan het dubbele naar Europa vergeleken met de VS. Tot half september daalde het aantal tonnen vanuit het Zuid-Amerikaanse land met ruim 8 procent naar 1,1 miljoen. Paraguay is met 87,5 procent minder export naar de EU procentueel de grootste verliezer. Ter compensatie voor het wegvallen van de VS richt China zich nu vooral op Zuid-Amerika. 

De handelsoorlog met China is een behoorlijke klap voor Amerikaanse sojaboeren, die prompt 12 miljard dollar steun toegezegd kregen van Trump. Voor veel boeren zal dit, door de aanhoudende lage prijs voor soja, niet alle verliezen wegpoetsen, denkt Doug Schroeder, sojaboer en vice-voorzitter van de Illinois Soy Association – de belangenbehartiger van de grootste sojastaat van de Verenigde Staten. ‘We want fair trade, not aid’, zegt hij in een reactie. We willen eerlijke handel, geen hulp.

Schroeder is dankbaar dat de EU de pijn helpt verzachten, maar het is dus niet genoeg om te compenseren voor de ruim 12 miljard dollar aan soja die vorig jaar vanuit de VS richting China ging – veruit de grootste importeur van soja ter wereld. De sojadeals die Trump in oktober sloot met Canada en Mexico veranderen daar ook weinig aan.

Kringlooplandbouw

De lage prijs voor soja sinds de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog leidde van juli tot half september in de EU tot een importtoename van 10 procent, tot 2,8 miljoen ton. Nederland profiteert als een van de grotere Europese soja-inkopers van de prijsval. Slecht nieuws voor landbouwminister Carola Schouten. Ze kondigde in september aan toe te willen naar een kringlooplandbouw, waarbij vee voornamelijk gras en gewassen uit eigen land eet. En dus niet soja uit het buitenland, dat in krachtvoer zit vanwege het hoge eitwitgehalte. 

Een overschot aan geïmporteerd voer zorgt ervoor dat de bodem en het grondwater een overschot aan mineralen als fosfaat, nitraat en ammoniak te verwerken krijgen. In Brussel wordt met de nationale landbouwministers aan een overkoepelende ‘soja-strategie’ voor Europa gewerkt. Het doel is de eigen sojateelt en het gebruik van alternatieve eiwitten te vergroten.