Direct naar artikelinhoud
Interview

Jan Roos: ‘Ik een tabakslobbyist? Dan wel de slechtste van Nederland’

Zijn campagne tegen overheidsbetutteling ligt onder vuur omdat de tabaksindustrie hem betaalt. Spijkers op laag water, vindt Jan Roos (41) zelf. ‘Dan ben ik bij dezen de slechtste tabakslobbyist van Nederland. Ik roep mensen juist op níet te gaan roken.’

Jan Roos: ‘Ik een tabakslobbyist? Dan wel de slechtste van Nederland’
Beeld Freek van den Bergh / de Volkskrant

Uw campagne Nee-derland gaat over betutteling. Roken mag op steeds minder plekken, gemeenten mogen vuurwerkverboden instellen en Airbnb wordt teruggedrongen. Waarom is dat zo erg?

‘Ik geloof niet in het maakbaarheidsideaal. De overheid is bij ons in dienst om ons het leven makkelijker te maken, niet om ons als kinderen te behandelen. Ze hoeft geen perfecte burgers te kneden. Een vleestaks, een suikertaks, het verstoppen van pakjes sigaretten in de winkel: dat is toch kinderachtig?’

Deze week bracht VSK, de brancheorganisatie van de tabaksindustrie, een steunbetuiging aan Roos’ initiatief naar buiten. In werkelijkheid is de rol van die organisatie veel groter. Zo registreerde VSK het webadres Nee-derland zelf, en al op 17 september – nog voordat Roos de campagne op 30 september zou aankondigen. Ook betaalde VSK hem 42 duizend euro.

Bedacht u Nee-derland zelf, of was dat VSK?

‘Ik ben al jaren bezig met de strijd tegen overheidsbetutteling, ook in mijn bijzonder korte politieke carrière bij VNL. Na de zoveelste betutteling, toen een viswinkel in Amsterdam geen haring meer mocht verkopen omdat dat te toeristisch zou zijn, dacht ik: ik ben er klaar mee, ik ga campagne voeren. Via via kwam ik in contact met VSK, waarin ik gelukkig een goede sponsor heb kunnen vinden. Maar de term Nee-derland komt uit mijn koker. Ik ben geen aapje dat voor VSK door een hoepeltje sprint.’

Is dit, nu u wordt gefinancierd door VSK, niet toch gewoon een lobby van de tabaksindustrie?

‘Ik schaam me niet dat VSK mijn campagne sponsort, dat staat gewoon op de website van Nee-derland en in advertenties die in De Telegraaf stonden. Bovendien: dan ben ik bij dezen de slechtste tabakslobbyist van Nederland. Ik roep mensen juist op níet te gaan roken. Het is hartstikke slecht voor je.’

Het terugdringen van roken is het meest in het oog springende voorbeeld van deze vermeende overheidsbetutteling. Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, ChristenUnie) wil voorkomen dat toekomstige generaties naar de sigaret grijpen en vroegtijdig overlijden. Waarom staat u dat tegen?

‘Blokhuis wil dat iedereen stopt met roken omdat hij de mensen liefheeft. Misschien is hij zelf zulke preken vanaf het kansel gewend, maar ik heb daar als liberale en vrije burger helemaal geen boodschap aan. Alle rokers weten dat roken een ongezonde hobby is. Dat ze het toch doen, betekent dat rokers bewust kiezen om tabak te gebruiken. Mensen hebben nu eenmaal behoefte aan genotsmiddelen.

‘En het is gewoon hypocriet. Als Blokhuis echt vindt dat Nederland moet stoppen met roken, moet hij het roken bij wet verbieden. Maar ja, dan loopt de overheid 3 miljard euro per jaar aan accijnzen mis. En dus gaat Blokhuis het ‘ontmoedigen’. Terwijl hij weet dat je toch wel blijft roken, ondanks de steeds hogere prijs van en de afgrijselijke foto’s op pakjes sigaretten. Het is schijnheilige symboolpolitiek.’

Rokers schaden niet alleen zichzelf, maar ook de mensen om hen heen. Wie thuis rookt, laat zijn kinderen meeroken. Zij kunnen die keuze niet maken – die wordt voor hen gemaakt. Is alleen dat al geen reden om roken zo ver mogelijk terug te dringen en op die manier geleidelijk uit te bannen?

‘Ik verbied gasten om bij mij thuis te roken, want ik heb ook kinderen. Maar wie nu al rookt in het bijzijn van zijn kind, gaat daar echt niet mee stoppen als een pakje sigaretten nóg duurder wordt. Nogmaals: als je zegt dat roken zo verschrikkelijk is, dan moet je het als overheid ook gaan verbieden. Blokhuis criminaliseert nu het gebruik van een legaal product, terwijl hij 3 miljard euro per jaar ontvangt.

‘Ik hoop dat mijn kinderen nooit gaan roken. Het is een bijzonder smerige en ongezonde gewoonte. Maar als ze op hun 18de toch gaan roken, heb ik dat als vader te accepteren. Zo ook de politiek.’

Meer over het anti-rookbeleid:

In 2040 moet de roker in Nederland zo goed als uitgestorven zijn – maar lukt dat met deze maatregelen?
Als het aan staatssecretaris Paul Blokhuis ligt, rookt in 2040 geen enkele jongere én geen enkele zwangere vrouw in Nederland meer een sigaret. Het aantal rokers onder de volwassen bevolking moet dan afgenomen zijn van een kwart tot ‘slechts’ 5 procent.

Het preventiebeleid steekt de kop weer op: de overheid wil na de sigaret ook de verkoop van drank, vet en suiker aan banden leggen
Alcohol kan schadelijk zijn, roken is dat zeker en bewegen moet omdat het gezond is: onder aanvoering van ChristenUnie-bewindsman Paul Blokhuis keert de overheid terug als censor van de leefstijl van de bevolking. Preventie van gezondheidsklachten keert met stip terug op de politieke agenda.

Conceptakkoord gaat het rokers nog moeilijker maken
Met een pakket aan verregaande maatregelen stevent Nederland af op een volledig rookvrije generatie. De prijs van sigaretten gaat omhoog, het aantal rookvrije ruimtes wordt fors uitgebreid en er komen steeds minder rookhokken.