"Beste vertegenwoordigers van de media, niet schrikken. Vitesse gaat vanaf nu voor de landstitel!" Maasbert Schouten spreekt op 16 augustus 2010 legendarische woorden op een ingelaste persconferentie van Vitesse.
Schouten schetst in het GelreDome het begin van een nieuw tijdperk in Arnhem, met zilverwerk en wedstrijden tegen Ajax, Feyenoord en PSV om het landskampioenschap. "En de man die dat mogelijk gaat maken, zit naast mij aan deze tafel." Daar zit de Georgiër Merab Jordania.
Op dat moment kan Schouten niet bevroeden dat het Oost-Europese tijdperk in Arnhem het begin van het einde van Vitesse in de Eredivisie inluidt. De club is vrijdag officieel gedegradeerd, maar erger: er is een serieuze kans dat de club uit 1892 ophoudt te bestaan.
Een analyse hoe grootheidswaanzin, wanbeleid en de Russische inval van Oekraïne 'Hollywood aan de Rijn' veertien jaar na de gedenkwaardige persconferentie van Schouten aan de rand van de afgrond hebben gebracht.
Vitesse leeft op te grote voet
Nog voor de overname door Jordania leeft Vitesse al jaren op veel te grote voet. Het begint in 1984 met de overname door juwelierszoon Karel Aalbers, die megalomane plannen met Vitesse heeft en de club naar het veel te grote GelreDome laat verhuizen.
Sportieve ambities zijn bij de volksclub opeens belangrijker dan een gezonde boekhouding. De injecties van Aalbers maskeren de problemen. Dat verandert als Aalbers in 2000 moet vertrekken vanwege een fraudezaak.
Na zijn val moet Vitesse in een tijdsbestek van acht jaar maar liefst drie keer worden gered van de ondergang. Geldschieters, verenigd in de Vrienden van Vitesse, en de gemeente Arnhem schieten met tientallen miljoenen euro's te hulp.
Jordania en zijn Russische opvolgers Alexander Chigirinsky (2013-2018) en Valeri Oyf (2018-heden) lijken die geschiedenis niet te kennen. Ze doen sinds 2010 precies hetzelfde als Aalbers. Er komt een gloednieuw trainingscomplex, Vitesse betaalt spelers hoge salarissen en alle tekorten worden met leningen gedicht. Opnieuw is the sky the limit.
Het gaat om waanzinnige bedragen. Vorig jaar blijkt de schuld van de brievenbusfirma waarmee Vitesse werd betaald, maar liefst 155 miljoen euro te bedragen. Voor de Russen is dat geen probleem - Jordania, Chigirinsky en Oyf zijn zeer vermogend - maar het roept wel allemaal vragen op.
Resultaat Vitesse sinds overname in 2010
2010/2011: -14,7 miljoen euro
2011/2012: -22,7 miljoen euro
2012/2013: -24,5 miljoen euro
2013/2014: -4,5 miljoen euro
2014/2015: -10,7 miljoen euro
2015/2016: -13,4 miljoen euro
2016/2017: -10,1 miljoen euro
2017/2018: +9,0 miljoen euro
2018/2019: -16,4 miljoen euro
2019/2020: -4,3 miljoen euro
2020/2021: -6,8 miljoen euro
2021/2022: -4,9 miljoen euro
2022/2023: -
Totaal: tekort van 124 miljoen euro
Oorlog in Oekraïne zorgt voor wending
Want wat moeten een Georgiër en twee Russen toch met Vitesse? En wat is hun doel? Het is de vraag waarover de KNVB in de jaren na de overname door Jordania het hoofd breekt. Maar echte antwoorden krijgt de voetbalbond, die toeziet op de proflicentie van Vitesse, niet.
Steeds vaker gaan verhalen rond dat Roman Abramovich achter Vitesse zit. De Russische oligarch bezit Chelsea en zou Vitesse willen inzetten als een satellietclub, waar talentvolle spelers van Chelsea vlieguren maken en hun marktwaarde vergroten.
De twee clubs gaan dan ook innig met elkaar samenwerken. Van 2010 tot 2021 worden in totaal dertig spelers van Chelsea aan Vitesse verhuurd. En alsof het niet opzichtiger kan: Jordania, Chigirinsky en Oyf zijn allemaal zakenpartners van Abramovich.
Omdat hard bewijs voor een dubbele pet van Abramovich ontbreekt, kunnen Chelsea en Vitesse ongestoord hun gang gaan. Dat verandert als de Russische president Vladimir Poetin in februari 2022 Oekraïne binnenvalt.
Van de ene op de andere dag prijkt de naam van Abramovich op de sanctielijst van de Europese Unie en zijn Russische investeerders paria's geworden in de westerse wereld. Oyf weet dan hoe laat het is.
Ook al staat zijn naam niet op de Europese sanctielijst, twee weken na het uitbreken van de oorlog maakt hij bekend al zijn aandelen in de club te willen verkopen. Hoewel Oyf de schuld van 155 miljoen euro zal kwijtschelden, begint met die aankondiging van zijn vertrek de grote ellende bij Vitesse.
Eigenaren Vitesse
2009-2010: Maasbert Schouten (Ned)
2010-2013: Merab Jordania (Geo)
2013-2018: Alexander Chigirinsky (Rus)
2018-heden: Valeri Oyf (Rus)
Amerikaan blijkt luchtfietser
Bestuurders Pascal van Wijk, Peter Rovers en Henk Parren schuiven enkele maanden later Coley Parry van de Amerikaanse investeringsmaatschappij The Common Group naar voren als nieuwe eigenaar. De Amerikaan bezit ook Leyton Orient uit Engeland en het Belgische Patro Eisden en is volgens Van Wijk "de juiste partij voor Vitesse".
Die keuze pakt echter desastreus uit. Na lang onderzoek blijkt The Common Group van Parry volgens de onafhankelijke licentiecommissie van de KNVB geen eigen vermogen of investeerders te hebben. De lening van Parry aan Vitesse wordt zodoende niet omgezet in aandelen, maar in een schuld van 14 miljoen euro.
Vitesse is daardoor sinds februari dit jaar in acuut gevaar, het voortbestaan staat op de tocht. De financiële en bestuurlijke malaise slaat ook over het op het veld. Zelfs clubman Edward Sturing krijgt bij zijn achtste klus als tussenpaus het dolende team niet meer aan de praat en geeft de moed op.
De achttien punten in mindering die de licentiecommissie van de KNVB vrijdag oplegt vanwege de "uitzonderlijke ernst en omvang van de overtredingen van het licentiesysteem", maakt de degradatie een feit. Het is een passend sluitstuk van een rampseizoen.
Hoofd Vitesse in dubbele strop
Maar dat is allang niet meer het belangrijkste in Arnhem. Tot 15 juni moeten Edwin Reijntjes en Paul van der Kraan de club redden van de ondergang. En zelfs dat hebben de crisismanagers niet in eigen hand.
Mogelijk krijgt Vitesse ook nog extra sancties van de licentiecommissie én het ministerie van Economische Zaken en Klimaat vanwege de waarschijnlijke zeggenschap van Abramovich over Vitesse. Het hoofd van Vitesse hangt zodoende aan een dubbele strop.
Het beloofde tijdperk met landstitels en Champions League-voetbal is nooit gekomen. De Vitesse-fan heeft het moeten doen met een KNVB-beker (2017, de eerste hoofdprijs in de clubgeschiedenis) en verschillende gedenkwaardige wedstrijden in Europa.
Het zijn na 132 jaar mogelijk de laatste stuiptrekkingen van een traditieclub geweest.
NUjij: Uitgelichte reacties