Chickfriend gebruikte meer gif

Den Haag

Dat blijkt uit een ‘aanvullend deel’ van de administratie van Chickfriend, dat onlangs in beslag werd genomen. Hierin stonden nog zeven bedrijven, die niet eerder onderzocht waren: vijf pluimveebedrijven, een vleeskalverbedrijf en een gemengd bedrijf, met zowel kippen als kalveren. Alle bedrijven zijn vorige week gecontroleerd, schrijven minister Edith ­Schippers (Volksgezondheid) en staatssecretaris Martijn van Dam (Economische Zaken) aan de Tweede Kamer.

Bij het vleeskalverbedrijf waren inmiddels geen dieren meer. Het gemengde bedrijf is ‘geblokkeerd’, wat betekent dat de kalveren niet geslacht mogen worden tot onderzocht is hoe en hoeveel amitraz precies gebruikt is. Het gif werd niet bij het pluimvee of in eieren gevonden.

Amitraz is ‘een matig toxische stof die effecten kan veroorzaken op het centrale zenuwstelsel’, schrijven de bewindslieden. ‘De stof wordt na opname snel in het lichaam afgebroken. Het wordt gebruikt tegen insecten en mijten.’ In de brief staat niets over mogelijke risico’s voor de volksgezondheid.

onderzoek

Oud-minister Winnie Sorgdrager, nu lid van de Raad van State, gaat het onderzoek naar de ‘eiercrisis’ leiden, aldus Schippers en Van Dam. Inmiddels zijn er 258 bedrijven met 664 stallen ‘geblokkeerd’ om het gebruik van fipronil. Dat betekent dat hun eieren niet verhandeld mogen worden. Van die bedrijven werden er 180 gevonden via de administratie van Chickfriend; 78 bedrijven meldden zichzelf.

De nu bekende schade bedraagt zo’n 33 miljoen euro: gemiddeld tussen de 120.000 en 220.000 euro per pluimveebedrijf. Die schade ontstaat doordat bedrijven zijn geblokkeerd en door de kosten om de besmetting met fipronil te bestrijden. Het schadebedrag zal echter nog veel hoger worden. Zo is bijvoorbeeld nog niet bekend wat de schade is bij andere bedrijven, zoals exporteurs en supermarkten. Ook zijn posten als imagoschade voor de pluimveesector niet meegerekend.

Vandaag komt de Tweede Kamer terug van reces voor een debat over het gifschandaal. Daarin zullen Kamerleden de pijlen waarschijnlijk vooral richten op staatssecretaris Van Dam, die verantwoordelijk is voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Die lag afgelopen weken stevig onder vuur. Zo zou de toezichthouder niets gedaan hebben met een tip uit november 2016, over grootschalig gebruik van fipronil door Chickfriend. De NVWA zou alleen actie hebben ondernomen na een tip van de Belgische autoriteiten, in juli.

Daarnaast waarschuwde NVWA-topman Freek van Zoeren op televisie dat consumenten beter alle eieren konden laten staan. De toezichthouder moest die waarschuwing later intrekken.

tips

In de Kamerbrief erkennen Schippers en Van Dam dat er in november 2016 niet één, maar twee anonieme tips lagen over het gebruik van verboden middelen. Maar volgens de bewindspersonen ging de NVWA wél tot actie over. Zo werden beide tips ‘gebundeld tot één signaal en gecombineerd met informatie die als bijvangst uit een ander strafrechtelijk onderzoek over een ander onderwerp is verkregen. Hierdoor ontstond ‘een beeld van mogelijk illegale activiteiten’, en startte het OM een onderzoek. De NVWA testte echter geen eieren op de aanwezigheid van fipronil.

Schippers en Van Dam staan dus tegenover een kritische Kamer. Het is echter niet waarschijnlijk dat zij hun functies zullen moeten neerleggen. Beide bewindslieden vertrekken zodra er een nieuw kabinet is. Bovendien gaat Van Dam op 1 september aan de slag bij de Nederlandse Publieke Omroep. <