‘Trots op Lesbos-vrijwilligers is niet genoeg’

Amsterdam

Eduard Nazarski klinkt, lopend door het centrum van Amsterdam, boos en verontwaardigd. ‘Sorry, het was écht ellendig om te zien.’ De directeur van Amnesty International kwam afgelopen weekeinde terug van een bezoek aan het Griekse eiland Samos, waar vluchtelingen uit vooral Syrië en Afghanistan opeengepakt wachten op wat komen gaat. ‘Ik was in een kamp dat officieel bedoeld is voor zevenhonderd vluchtelingen, maar er bivakkeren 3900 mensen. Dat alleen al is een indicatie van hoe slecht het er is.’

In het kamp wonen vluchtelingen praktisch boven op elkaar, beschrijft Nazarski. ‘Veel mensen proberen buiten het kamp tussen het vuilnis, onder een zeiltje te overleven. Er zijn ratten, slangen en veel mensen hebben schurft. Ze staan uren in de rij voor wat voedsel. Toiletten en douches zijn er nauwelijks, het is er onveilig. Vrouwen trekken ’s avonds een luier aan, omdat ze niet naar het toilet durven.’

verslechterd

‘Er is één medische post met een arts en twee verpleegsters. Voor het loket zag ik zo’n dertig mensen zwaaien met een papiertje. Een dame met een mondkapje kiest af en toe iemand die naar binnen mag. De rest krijgt te horen dat er “morgen” misschien plek is. En dat al wekenlang. Wat daar gebeurt is diep treurig, beschamend en mensonwaardig.’

Staatssecretaris Mark Harbers (Asiel) bezocht hetzelfde eiland in april vorig jaar. Die reis leidde niet tot concrete maatregelen of acties van Nederland om de pijn te verlichten. ‘De situatie op Samos is het afgelopen halfjaar alleen maar verslechterd’, zegt Nazarski. Vanaf vandaag bezoekt Harbers tijdens een werkbezoek aan Griekenland het eiland Lesbos, waar nog veel meer vluchtelingen verblijven. Nazarski, die in november zelf ook op Lesbos was, heeft er weinig fiducie in dat dit bezoek wél verandering brengt.

‘Het is speculeren, maar ik kan me voorstellen dat Harbers meldt dat hij nog eens een “stevig gesprek” met de Grieken gehad heeft. Maar er is al lang genoeg met de Grieken gepraat. Ze hebben al drie jaar de tijd gehad om de opvangkampen en hun asielprocedure te verbeteren, maar er gebeurt niets. En ik geloof er niets van dat ze nu wél in actie komen. Griekenland kan het niet, wil het niet of allebei.’ Nazarski vervolgt: ‘De ellende op de eilanden is een rechtstreeks gevolg van de Turkijedeal, die nu drie jaar oud is. Je kunt niet nog steeds met droge ogen beweren dat die deal werkt. Er arriveren nog steeds vrij veel mensen op de eilanden, en tegelijk keert er niemand terug naar Turkije. De procedures in Griekenland om vluchtelingen te selecteren, functioneren totaal niet. Het systeem loopt volledig vast.’

Uiteraard begrijpt de Amnesty-directeur ook wel dat Nederland niet alles zelf kan oplossen. ‘Na de versoepeling van het kinderpardon ligt dit onderwerp natuurlijk zeer gevoelig. Natuurlijk kunnen wij geen twintigduizend mensen opvangen. Maar je moet íéts doen om de zaak vlot te trekken.’

concrete toezeggingen

Waar de meeste Europese landen vooral naar elkaar kijken, heeft de regering van Portugal aangeboden duizend vluchtelingen van de Griekse eilanden op te vangen. ‘Zo’n gebaar zou Nederland ook kunnen maken, al zijn andere concrete maatregelen ook goed’, aldus Nazarski. ‘Wat mij betreft, komt Harbers terug met concrete toezeggingen. Een reactie als “we zien het nog even aan” is echt te makkelijk. Ik begrijp niet dat je mensen zonder opvang, medische zorg en tussen de besmettelijke ziektes laat zitten, omdat je vindt dat jouw land niet te veel moet doen.’

Het wordt tijd dat de bezoeken van bewindspersonen en andere politici aan de Griekse eilanden daadwerkelijk hulp opleveren, stelt hij. ‘Als ik hen hoor over hoe trots ze zijn op de vrijwilligers daar, denk ik: tja, dat ben ik ook, maar dat is niet genoeg. Er moet nu écht wat gebeuren.’ <

Diverse hulporganisaties en actiegroepen overhandigen komende dinsdag een petitie met ruim 52.000 handtekeningen aan de Tweede Kamer. Daarin staat dat Nederland duizend mensen uit de Griekse kampen moet opvangen, zoals Portugal eind vorig jaar beloofd heeft. ‘In de vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden worden de levens van bijna 16.000 mensen verwoest.’ Door vluchtelingen over te nemen, zouden Europese landen Griekenland de ruimte kunnen geven om de opvang en het asielsysteem te verbeteren.