Direct naar artikelinhoud

Commentaar: Wie z'n burgemeester rekruteert uit zo'n kleine groep, ziet hoe dan ook veel talent over het hoofd

Ook zonder stelselwijziging kan de rekrutering van burgemeesters beter.

Commentaar
Beeld anp

De burgemeester is in twintig jaar tijd uitgegroeid tot het belangrijkste anachronisme in bestuurlijk Nederland. De verzuiling verdween, de Tweede Kamer en gemeenteraden verschoten ingrijpend van kleur en de klassieke bestuurderspartijen zagen hun ledenaantallen snel afnemen. Nieuwe invloedrijke politieke stromingen kwamen op (SP, PVV en de lokale partijen voorop) maar de politieke afkomst van het korps der burgemeesters verandert slechts mondjesmaat mee. Dat bestaat nog altijd voor 85 procent uit leden van CDA, VVD en PvdA.

Vooropgesteld: dat gaat vooralsnog niet ten koste van hun functioneren of de waardering die hun ten deel valt. Het blijft opvallend hoe PvdA-burgemeesters als Aboutaleb, Van der Laan en Van Gijzel zich in de grote steden de afgelopen jaren wisten te onttrekken aan de malaise die hun partij in haar greep kreeg. Toch is de situatie verre van optimaal: wie z'n voornaamste lokale bestuurders rekruteert in een groep mensen waar 98 procent van de bevolking niet bij hoort, ziet hoe dan ook veel talent over het hoofd.

Het aanzwellend gemor hierover op het Binnenhof is daarom goed te verklaren, evenals de toezegging van het nieuwe kabinet om toch maar weer eens werk te maken van de gekozen burgemeester. Tegelijkertijd blijkt uit het relaas van de voorhoede van onafhankelijke burgemeesters, vandaag in deze krant, dat in de eerste plaats een cultuurverandering nodig is.

Formeel kan elke Nederlander immers solliciteren op welke burgemeesterspost dan ook, in de praktijk hangt rond de benoemingen nog steeds het netwerk van partijgebonden wethouders, raadsleden en provinciebestuurders die elkaar attenderen op vacatures en partijgenoten voorsorteren. Met opgetrokken wenkbrauwen en goedbedoelde adviezen worden buitenstaanders intussen nog steeds ontmoedigd.

Daarin speelt mee dat de procedure nog altijd niet volledig transparant is. Met name de voorselectie van kandidaten door de commissarissen van de koning vindt achter gesloten deuren plaats en is daardoor te schimmig. Daar zou de Tweede Kamer nog eens goed naar moeten kijken.

Maar verder zal de revolutie van onderop moeten komen. De achttien durfals die het al deden zonder partijspeldje wijzen de weg. Voor alle anderen die denken dat ze het kunnen is het tijd om de schroom van zich af te werpen. Amsterdam is vrij.