Nu vrouwenvoetbal volwassen wordt, is daar ook de meningenfabriek

Vroeger was het simpel: vrouwenvoetbal negeren of afkraken was de veilige weg. Zonde van het gras, stelden critici. Met het verglijden van de tijd verandert het perspectief, het referentiekader. Ze kunnen beter bij het WK in Frankrijk. Ze zijn niet zo goed als twee jaar geleden bij het EK. Wisselen, bondscoach!

Praatprogramma’s met oud-internationals analyseren vrouwenvoetbal. Campagnes vullen reclametijd. Zaakwaarnemers zijn neergestreken in speelstad Reims. Mannen dragen shirts met vrouwennamen. Het is de volgende stap in volwassenwording, de schuifeldans richting de vloer van discussie bij de koffiemachine op kantoor.

Uit de anonimiteit treden was het doel, maar het leven in de schijnwerpers is soms zwaar en verwarrend. Middenvelder Daniëlle van de Donk, gewisseld tegen Kameroen omdat ze haar spel niet vond: ‘Het is leuk, al die aandacht. Maar ik vind de media echt heel, heel hard. Ze mogen kritisch zijn en rechtdoorzee. Maar het is meteen: die moet eruit, die moet erin. Daaraan moeten wij wennen.’ Al zegt Sherida Spitse: ‘Ik heb er schijt aan.’

Het is de donkere wolk aan het firmament van het zonnige verhaal. Van de Donk: ‘We leven een beetje in een sprookje, met volle stadions. Tegen Kameroen was alles oranje. Ik kon mezelf niet horen tijdens het Wilhelmus. Geweldig, maar het is ook gek. Wie had dat ooit gedacht?’

Het perspectief verandert. In Reims spreekt dribbelaar Lieke Martens in de aanloop naar het duel van donderdag met Canada, dat alleen bepalend is voor de groepswinst.  Nederland heeft aan een gelijkspel genoeg. ‘We hebben in één keer heel veel bondscoaches. Het is een nieuwe stap. Daarvoor hebben we gestreden. Dat heeft deze generatie losgemaakt. Daarbij hoort de kanttekening dat er meer negatieve berichten loskomen. Daarmee moeten we omgaan. Het komt dichter bij het mannenvoetbal.’ Bondscoach Sarina Wiegman: ‘We liggen onder een enorm vergrootglas.’

Tafelvoetbal

Het besef daalt in dat vrouwen- en mannenvoetbal aparte takken van dezelfde sport zijn, met beoordelingen in de eigen bubbel. Ook in de vrouwenbubbel kan de storm opsteken. Oud-international Pierre van Hooijdonk vergelijkt het Nederlands elftal met een tafelvoetbalspel. Statische linies, alsof ze vastzitten aan stokken, zonder dynamiek.

Analytici vinden dat Wiegman de opstelling moet veranderen tegen Canada, nu het alleen gaat om groepswinst. Dan heeft ze straks in de achtste finales misschien haar elftal beter staan. Jill Roord hoort toch in de basis? Is Spitse niet te traag? Merel van Dongen is toch beter dan Kika van Es? Het volk wil steeds meer antwoorden.

Het gaat over de minder flitsende dribbels van Martens en de vormloosheid van Van de Donk. Het gewonnen EK heeft de contouren van een nieuwe wereld geschetst. Tien jaar geleden, bij het debuut van Oranje op een toernooi, verdedigde bondscoach Vera Pauw een achterstand van 2-1 tegen het betere Finland, om het doelsaldo niet te verpesten. KNVB-bonzen, op bezoek in Helsinki, verslikten zich van woede bijna in hun versnapering. Dit spel was Oranje onwaardig. Elk perspectief ontbrak.

Dribbelende diva

Van de Donk sprak een uur met de bondscoach en voelt dat verbetering aanstaande is. Terug naar de basis. ‘Ik ben de verbindingsspeler op het middenveld, bij wie de bal veilig is. Vandaar mag ik het creatieve brein zijn.’ Ze sprak met haar familie af dat ze niet alles hoeft te lezen en horen. Martens laat kritiek ogenschijnlijk simpel van zich afglijden. ‘Het doet niet zo veel met me. Ik kijk in de spiegel en weet dat ik alles geef. Ik ben oké met mezelf.’ 

Haar leven is bijna totaal veranderd, van een relatief onbekende sporter tot een dribbelende diva die op gala’s verschijnt. ‘Voor het eerst hebben we echt te dealen met verwachtingen.’ Ze wil graag de twee overwinningen benadrukken. ‘Het zijn toch gewoon goede uitslagen?’ Want dat is nog een referentiekader in de nieuwe wereld: winnen en goed voetballen, het dogma van het Nederlandse voetbal. Alsof ze Mark van Bommel is, tijdens het WK van 2010, zegt ze: ‘Wat heb ik eraan om met mooi voetbal uit het toernooi te vliegen?’

Martens beschermt zichzelf in het woelige medialandschap: ‘Dat ik beter kan, is duidelijk. Er wordt heel veel van mij verwacht. Ik ben niet door de ondergrens gegaan.’ Het is best zwaar voor haar, het leven in de top. ‘Er is genoeg op me afgekomen. Er is meer dan voetbal. Voetbal in combinatie met privé. Het is niet altijd even makkelijk om in je eentje te zijn ergens. Daarover lieg ik niet. Ik ben al elf jaar weg van huis, maar ik heb nog steeds heimwee. Iedereen is graag omringd door de mensen van wie je houdt. Maar mijn loopbaan is nu op zijn mooiste punt, dus ik ga nooit opgeven.’