20 november 2017 om 03:00
Luister naar

Er zou niet alleen een Palestijnse, maar ook een Israëlische ‘Sadat’ moeten opstaan.

Vandaag precies veertig jaar geleden ... Uit mijn journalistieke jaren herinner ik mij drie positieve gebeurtenissen waarvan ik wist dat ze de wereld zouden veranderen en die mij bovendien behoorlijk emotioneerden. Dat waren na vier decennia Koude Oorlog de Val van de Berlijnse Muur (1989) en na 42 jaar apartheid en 27 jaar gevangenschap de vrijlating van Nelson Mandela (1990). Maar dan ook die 20e november 1977: Anwar Sadat boven aan de vliegtuigtrap van zijn witte Boeing op Ben Gurion Airport. De president van Egypte op weg naar Jeruzalem om met de Joodse staat vrede te sluiten.

Sadat was niet de eerste de beste. Egypte was in de Arabische wereld toonaangevend: het volkrijkste, militair de machtigste, met zijn al-Azharuniversiteit centrum van de islam en wetenschappelijk als hoogste gekwalificeerd. En wat de president zelf betrof ... Samen met Syrië had hij in 1973 in de Jom Kipoeroorlog Israël aangevallen en 80.000 militairen het Suezkanaal overgestuurd. Vrede met Israël? ‘Misschien pas de volgende generatie’, had hij gezegd. En dan toch die 20e november. Zelfs de Amerikanen hadden er pas een week eerder van gehoord.

jubelstemming

Emotioneler kon het bijna niet. Onderaan, op de rode loper wachtte een nerveuze premier: Menachem Begin uit de ideologische ‘Groot Israël’-school van hardliner Ze’ev Jabotinski (1880-1940). Naast hem stond de legendarische ijzeren dame Golda Meir, even later verbijsterd door Sadats kus op haar wang. Joods Israël wist niet wat het overkwam. Sadat ging als overtuigd moslim niet alleen naar de al-Aqsamoskee, maar op aandringen van de Amerikaanse veiligheidsadviseur Brzezinski ook naar holocaustmuseum Yad Vashem. Een dag later riep Sadat in het Israëlische parlement andere Arabische landen op zich bij het vredesproces te voegen.

De Israëli’s verkeerden in jubelstemming. De vicieuze cirkel van haat en geweld was doorbroken. Twee jaar later zou met Egypte inderdaad een vredesverdrag worden gesloten. In reactie hierop werd wel een radicaal Arabisch afwijzingsfront opgericht, maar het mocht wat. Zonder Egyptische deelname had het geen tanden. Sadat wees de Sovjet-Unie als bondgenoot de deur. De Amerikanen hadden het in het Midden-Oosten zo ongeveer alleen voor het zeggen.

Wat was er met Sadat gebeurd? ‘Egypte is anders dan andere Arabische staten’, had hij eens gezegd. ‘Wij hebben een geschiedenis van geduld, van beschaving, van begrip.’ Mooi. Maar belangrijker in zijn denken was dat religieus gevoede haat door politiek realisme was overwonnen. Na Nixons militaire luchtbrug in 1973 wist hij dat de Verenigde Staten Israël nooit ten onder zouden laten gaan. En bij vrede zou hij de in 1967 door Israël veroverde Sinaï terugkrijgen, samen met jaarlijks grote sommen Amerikaans geld.

nieuwe ‘Sadat’

En nu, veertig jaar na die historische dag? Joden en Egyptenaren zijn nooit vrienden geworden. Maar het Israëlisch-Egyptische vredesverdrag houdt stand, alle voorbije crises ten spijt. Maar sinds die 20e november is er ook een belangrijk negatief effect. Met gevaar voor eigen leven – hij werd in oktober 1981 inderdaad door een moslimextremist vermoord – had Sadat de hand uitgestoken. Het gevolg was echter dat sindsdien wereldwijd concessies van Israël richting Palestijnen werden verwacht. Maar juist door Sadat was de noodzaak daartoe weggevallen voor de Jabotinski georiënteerde Likud van Begin en nu Netanyahu. De Palestijnen waren door Jeruzalem en Caïro op hun vredesaltaar geofferd.

Heeft 1977 Israël louter voordeel opgeleverd? Ik denk eigenlijk van niet. Voor de politieke en volkenrechtelijke buitenwereld is vanwege de Palestijnen de status van Israël veranderd van bewonderenswaardige David in de agressieve reus Goliath. En voor wat de toekomst betreft? Van het blijvend onder de duim houden van een volk kan alleen maar ellende komen.

Veertig jaar later. Er zou niet alleen een Palestijnse, maar ook een Israëlische ‘Sadat’ moeten opstaan.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Hilbrand Rozema

In Enschede kun je een houten ezel op wieltjes zien, die Koning Jezus draagt. Normaal gesproken dan

‘Het is het eindpunt van de trein, bijna geen mens hoeft er te zijn, bijna geen hond gaat zover mee: Enschede.’ ... zo dichtte Willem Wilmink. Ik ging in zijn stad op zoek naar een houten ezel met Koning Jezus.

.

Ik had nooit eerder een man horen zeggen dat hij feminist is

'Ik was zélf in het stereotype getrapt van de brutale meid die haar neus ophaalt voor alles wat mannen in machtsposities zeggen', schrijft Lysanne van de Kamp. En dat terwijl ze zich altijd zo ergerde aan dat stereotype.

Feniks de la Fosse

'Zijn ex regeert ons huishouden, ik kan er niet meer tegen.' Hoe kan dit worden opgelost?

‘Ik heb het nodig dat je me geruststelt’, zegt een vrouw tegen haar partner in de praktijk van relatiecoach Feniks de la Fosse tegen. ‘Ik ben gewoon onzeker en heb het nodig om te horen dat ik nummer één ben.’

Wim Dekker is lector informele netwerken en laatmoderniteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Het gepest van Wilders mag niet gewoon zijn. Timmermans heeft hulp van andere Kamerleden nodig

Wim Dekker hoopt dat het fatsoenlijke deel van de Kamer niet in debat gaat over wat fatsoen is, maar soeverein afstand neemt van onfatsoen. En hij vraagt om gebed voor Frans Timmermans.

Zo sensationeel is dat boek van David de Vos niet, al suggereert hij het graag

Evangelisch prediker David de Vos prijst zijn verhaal aan als ‘het meest gedurfde en ongefilterde boek over de christelijke wereld dat je gaat lezen’. Verkooppraat, volgens Reina Wiskerke.

Kelly Keasberry is theoloog en pastoraal medewerker bij ziekenhuis AZ Monica in Deurne en Antwerpen.

Ambtenaren, managers, artsen of docenten: grijp eens wat vaker naar de gieter

Voor mij als ziekenhuispastor was het uitsterfbeleid niet om aan te zien, schrijft Kelly Keasberry. Na werktijd besloot ik tot een reddingsoperatie. Gewapend met een gietertje, een schaar en een emmer van de schoonmaker.

Anita Zeldenrust is ouder van een gezinshuis voor kinderen die (soms tijdelijk) niet thuis kunnen wonen.

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten verstommen, gaat je binnenwereld aan de gang

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten zijn verstomd, gaat je binnenwereld aan de gang. Het is mij lang gelukt dat uit de weg te gaan, schrijft Anita Zeldenrust. Drukte is een statussymbool.

nd

In Amsterdam zit een witte duif klem. Hoe kan ik de vogel nog redden? Klimmend, via de regenpijp?

Wat doe je als je ziet dat er een vogel verstrikt is geraakt in een net? Op één-hoog? Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Maar er is toch hoop.

George Harinck is rector magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht.

Laat kinderen weer sleutelteksten uit de Bijbel, de geschiedenis en de literatuur uit het hoofd leren

Het is ronduit zonde dat we tegenwoordig bijna niets meer uit ons hoofd leren. Want wat je niet bezit, kun je jezelf niet herinneren. Zorg daarom voor een goed gevulde binnenkamer, stelt George Harinck.