In boeken, voetenbadjes en speelgoedauto's: douane vindt ‘hele criminele apotheek’ in meest uiteenlopende spullen

Douanier Mike wijst naar de vrolijk ­gekleurde speelgoedauto op de kast boven hem. ‘Die hebben we ooit onderschept, er bleek xtc in te zitten.’ En zo waren er wel meer gebruiksvoorwerpen waarin bij nader inzien verboden pillen of poeders schuilgingen: ­frituurpannen, printers, boeken, voetenbadjes en een box voor een baby.

‘Er is een periode geweest dat we veel kaarsen aantroffen waarin drugs bleken te zitten’, vertelt handhavings­regisseur Kim Kuipers van de douane. ‘Van onze Amerikaanse collega’s hoorden we vervolgens dat ook zij dat al hadden opgemerkt. Dat is fijn, dan weet je dat zoiets geen toeval is.’

Door de opkomst van het darkweb en de anonimiteit waarmee op dat afgeschermde deel van het internet drugs en wapens kunnen worden verkregen, voelen steeds meer buitenlandse kopers zich vrij om xtc of amfetaminen van Nederlandse makelij te bestellen. Kuipers: ‘Tel daarbij op dat we steeds meer uitgaande post te verwerken krijgen. Dat maakt het werk er niet makkelijker op.’

Op een tafel ergens in het douanekantoor op Schiphol liggen strakke plastic zakjes vol pillen en poeders uitgestald. ‘Douanegroen’, glimlacht Mike – niet zijn echte naam – bij het zien van een bundeltje xtc-pillen in die kleur, met de opdruk ‘Heineken’. Een onbekende witte substantie blijkt ADB-chminaca te bevatten, een synthetische cannabinoïde die niet strafbaar in Nederland is, maar de VS niet binnen mag. Kuipers: ‘De hele criminele apotheek zien we hier voorbijkomen: xtc, lsd, designerdrugs, mdma-kristallen. Er gaat van alles naar het buitenland.’

‘XTC-Heineken’

Bij een zogenaamde risicogerichte actie, verspreid over vier dagdelen van een paar uur, onderschepte de douane onlangs elfhonderd brievenbuspakketjes met een zogeheten afwijkend scanbeeld. De poststukken waren vrijwel uitsluitend bestemd voor de Verenigde Staten. Naar de VS, Australië en Nieuw-Zeeland worden volgens de douane de meeste Nederlandse drugs verstuurd. Van de tien pakketjes die Mike en zijn collega’s als afwijkend beschouwen, blijken negen inderdaad drugs te bevatten.

In de raamloze ruimte bekijkt Mike de inhoud van de enveloppen die twee vrouwelijke collega’s al eerder hebben opengesneden. Twee andere douaniers voeren de inhoud in het systeem in. ‘XTC-Heineken’, somt collega Henk op. Er zijn ook pillen bedrukt met de logo’s van Audi, Volvo en Uber of het hoofd van Donald Trump.

De Nederlandse drugs staan er in het buitenland goed op, zegt een woordvoerder van de Amerikaanse douane die bij de inspectie aanwezig is en onder geen beding met zijn naam in de krant wil. Zijn land werkt intensief ­samen met de Nederlandse collega’s. Ze wisselen ervaringen uit en proberen met vereende krachten een drugslijn te herkennen.

‘Jullie drugs zijn more desirable’, zegt de Amerikaan over de populariteit van de Nederlandse pillen. Zo begeerd dat de Amerikanen, maar ook de douanes in Australië en Nieuw-Zeeland, weten dat ze de vanuit Nederland verzonden brieven en pakketten extra scherp in de gaten moeten houden. En dat weten op hun beurt ook de criminele organisaties die achter de verzendingen zitten.

Door een undercoveractie van Amerikaanse agenten kon in 2016 een man uit Roosendaal worden aangehouden die lid was van een bende die mdma exporteerde. Maar het spul in eigen land op de post doen vond de groepering kennelijk te link: in Amerika wordt bij een in Nederland geposte envelop al snel de link met drugs gelegd. De opgepakte man liet daarom koeriers naar België en Duitsland rijden om de mdma daar te versturen.

‘Steeds creatiever’

‘Criminelen worden steeds creatiever’, zegt douanier Pim (ook niet zijn echte naam). ‘Eerst stopten ze de pillen nog in koffers, op goed geluk dat die door de douane kwamen. Maar die tijd is wel voorbij.’ Daarbij wisselen ze vaak van modus operandi, zegt Kuipers. ‘Een tijdlang gebruiken ze kaarsen, een week later stoppen ze de drugs in koffie.’

Doen ze voor de vorm ook weleens een leuk kaartje in de envelop met drugs? Kuipers: ‘Bijna nooit. Maar ik herinner me wel een verjaardagskaart, daarop hadden ze de pillen in de slingers geplakt.’

‘Je ontwikkelt er een bepaald gevoel voor’, zegt Mike. ‘Je begint dingen te herkennen.’ Waar hij specifiek op let, mag hij van de douane niet zeggen – criminelen lezen de krant misschien ook. Maar soms vallen bepaalde bedrijfsnamen op, of springen specifieke woorden of vreemde lettercombinaties eruit op de envelop.

Criminelen verzinnen vaak bedrijfsnamen, of gebruiken namen van andere privépersonen als afzender. Vooral gefingeerde techbedrijfjes en zaken die spullen voor telefonie verkopen zijn nu in trek.

Toch krijgen sommige afzenders van drugspost wel degelijk een gezicht. Zo werden in 2018 in het Limburgse Brunssum vier mannen opgepakt die worden verdacht van drugshandel via het darkweb. De drugs, vooral xtc, zouden ze via enveloppen en postpakketjes hebben verstuurd. De drugs werden vanuit landen over de hele wereld besteld. Verschillende zendingen werden onderschept, nadat PostNL de drugspakketjes had ontdekt.

En tegen een stel uit Haaksbergen zijn gevangenisstraffen van zes en vier jaar geëist, omdat ze volgens justitie in xtc, mdma, cocaïne en lsd hebben gehandeld. Ook zij zouden de drugs per post hebben verstuurd: tijdens het onderzoek werden 230 van zulke postpakketten onderschept. ‘Er komen steeds meer verdachten in beeld en er zijn ook al arrestaties verricht’, zegt Kuipers.

Maar toch, wordt de douane er nooit moedeloos van? Als binnen een dag al elfhonderd pakketten worden onderschept, hoeveel laat Nederland dan wel niet door? Kuipers: ‘Het gaat inderdaad om enorme aantallen. En je weet nooit wat je niet onderschept, maar deze actie heeft wel veel opgeleverd. En doe je er niets aan, dan wordt het alleen nog maar meer.’