Vooruit met die treinen!

Utrecht

Pier Eringa (56) is altijd in beweging. Zegt de president-directeur van spoorbeheerder ProRail iets met nadruk, dan buigt zijn lichaam vervaarlijk vanuit zijn stoel naar voren. Pareert hij kritiek, dan leunt hij naar achter, om duidelijk te maken dat er toch eigenlijk niet zoveel aan de hand is. Zijn lange grijze haar wappert mee met zijn lichaamstaal. Meestal begint hij al aan zijn antwoord – in staccato – voordat de vraag goed en wel is gesteld. De dadendrang van Eringa gutst uit zijn poriën – ook tijdens interviews.

Bij het aantreden van de Friese macher in 2015 stond ProRail er niet goed voor. De spoorbeheerder had de financiële huishouding niet op orde, liet grote verbouwingen als die van Utrecht Centraal uit de hand lopen en verwaarloosde het spooronderhoud. Het Binnenhof sprak er schande van en de negatieve krantenkoppen volgden elkaar snel op. Eringa: ‘Er is jarenlang over ProRail heen geplast.’

Drie jaar later zijn de prestaties van ProRail fors verbeterd. Dat vindt ook het kabinet. Volgens Van Veldhoven liet zowel NS als de spoorbeheerder een ‘flinke verbetering’ zien in 2016 ten opzichte van het jaar ervoor. Toch kreeg ProRail eind maart een (voorwaardelijke) boete van 1,3 miljoen euro. Het aantal storingen waarvan reizigers veel last hebben, was in 2017 hoger dan afgesproken.

U vindt die boete onterecht. Waarom mag ProRail niet afgerekend worden op het aantal storingen?

‘De helft van die ernstige storingen wordt veroorzaakt door suïcides en andere aanrijdingen. Reken ons af op de punctualiteit – die hoog is, ondanks de storingen – maar kijk ons niet lelijk aan op zaken waar we weinig invloed op hebben. Ik vind dat we hierover met het ministerie in gesprek moeten.’

ProRail en NS kregen dit jaar geen boete voor de slechte prestaties op de hogesnelheidslijn. De afgesproken stiptheidsnorm is gehaald. Wel waarschuwen jullie dat het risico op uitvallende treinen en vertragingen in 2018 en 2019 stijgt door de toenemende drukte op de hogesnelheidslijn.

‘Ja, het wordt spannend. Met hangen en wurgen hebben we de punctualiteitsnormen gehaald. Een extern rapport zegt ook dat er niet veel meer in zit, terwijl er wel meer treinen over de hsl gaan rijden.’

Staatssecretaris Van Veldhoven trekt 60 miljoen euro extra uit voor de hsl. Is dat genoeg?

‘Het is een begin, maar 60 miljoen euro geeft je geen hsl waarop je, net als op het Nederlandse hoofdrailnet, een punctualiteit van 90 procent of hoger kunt halen.’

Aan welke bedragen moeten we dan wél denken?

‘Honderden miljoenen.’

fijnmazig

ProRail voorspelt dat het aantal treinreizigers in Nederland tot 2040 met 25 tot 45 procent toeneemt. Wat is er nodig om die groei te kunnen verstouwen?

‘Het railnet in de Randstad moet nog fijnmaziger worden. Dus meer verbindingen tussen de verschillende stations, waarover we vaker treinen laten rijden. Vergelijk je de Randstad met Parijs, dan is het spoornet in Parijs veel fijnmaziger.

Dan de regio. Ik gun het Noord-, Oost- en Zuid-Nederland om op forensenafstand van de Randstad te wonen. Dat kan door de trein sneller in en uit die gebieden te blazen. Ik snap niet waarom onze treinen maximaal 140 kilometer per uur mogen rijden. Dat kan sneller. En niet elke trein hoeft onderweg te stoppen. Als je een trein rechtstreeks van Groningen naar Amsterdam laat rijden, is de reistijd geen tweeënhalf, maar anderhalf uur. Zo ga je ook de bevolkingskrimp in de regio tegen.’

Van de 2 miljard euro die het kabinet voor mobiliteit uittrekt, is een miljard bestemd voor asfalt. Duitsland besloot twee jaar geleden jaarlijks 8 miljard extra uit te geven aan het spoor. Frankrijk besteedt 35 miljard aan een metro die de buitensteden van Parijs met elkaar verbindt. Daar steken de Nederlandse overheidsinvesteringen mager bij af.

‘Wij kunnen niet achterblijven. ProRail besteedt ieder jaar een miljard euro aan onderhoud en een miljard euro aan vernieuwing. Kunnen wij nog efficiënter werken? Ja, maar het plafond is in zicht. Dus er moet structureel geld bij. Ik hang er geen getallen aan, maar 2 miljard euro is niet genoeg.’

Sinds eind 2017 bent u voorzitter van de European Rail Infra Managers (EIM), de Europese koepelorganisatie van infrabeheerders zoals ProRail. U vindt dat internationale treinen in Europa moeten gaan concurreren met het vliegtuig. Maar hoe?

‘De Europese Unie moet de regie pakken. Neem het Europese spoorveiligheidssysteem ERTMS. Dat hebben we nodig om treinen in hoge aantallen snel door Europa te laten rijden. Maar alle EU-lidstaten zitten op elkaar te wachten, want de invoering van ERTMS kost miljarden. En dus gebeurt er niks.

Ik heb hier even een grote mond tegen Europa, maar dat mag, want ik ben de EIM-voorzitter. De EU moet ERTMS verplicht stellen. Als we binnen Europa al stofzuigers standaardiseren, dan kan dat toch ook wel met het spoor? Zodra dit soort basisinfrastructuur er is, kan de internationale trein wat worden.’

Dat Eringa geen blad voor de mond neemt leidt soms tot publicitaire ongelukjes. Eind vorig jaar zei hij in het Algemeen Dagblad dat machinisten ‘minder snel op de rem moeten trappen als mensen langs het spoor lopen’. Politici kwalificeerden Eringa’s woorden als een ‘idiote uitspraak’.

Denkt u na zo’n interview niet: oei, wat heb ik nu weer gezegd?

‘Nou, wat ik eigenlijk zei is: spoorlopers verstoren de treindienst behoorlijk. Iedere keer als een trein gas terugneemt, ontstaat er vertraging. Moeten we daarom geen verschil maken tussen de ene en de andere spoorloper? Dat zijn ook mensen die naast het spoor wonen en gewoon hun hondje uitlaten.

Zo bedoelde ik het. Maar zo’n opmerking wordt dan vertaald als: “zie je een spoorloper? Vol gas!”’

Het was niet voor het eerst dat u kritiek kreeg vanwege een wat botte uitspraak. In 2015 zei u dat het niet goed uitkomt als treinspringers zich in de spits van het leven beroven. Ook doet u soms in de media inhoudelijke beleidsvoorstellen, die nog dezelfde dag door de staatssecretaris worden afgeschoten. Is dat handig?

‘Ik zeg gewoon wat ik vind. Mijn werk is niet leuk meer als ik het ministerie voor elke uitspraak eerst om toestemming moet vragen. Binnen ProRail moedig ik mensen aan om moed te tonen in hun werk en verantwoordelijkheid te nemen. Fouten maken mag. Maar mijn verhaal klopt niet meer als ik zelf heel erg moet nadenken over alles wat ik zeg. Daar moet ik ook niet toe gedwongen worden.’

‘Bovendien’, vult hij aan, als om zijn gelijk te halen, ‘hebben NS en ProRail na mijn opmerking over het remmen voor spoorlopers wel de protocollen tegen het licht gehouden. En aan wat ik zei over springen in de spits hielden we een goede samenwerking met Stichting 113 Zelfmoordpreventie over. Dus uiteindelijk is het effect positief. Maar daarvoor moet ik hard werken.’ <