Direct naar artikelinhoud
Reportage

Theatermaker Anne Gehring begon kunstschool voor haar zoon met het syndroom van Down: ‘Iedereen is hier welkom, maar ik begrijp ook dat het niet voor iedereen is’

Muziekdocent Iris van Doggenaar laat de kinderen experimenteren op kunstschool Wilde Kunst in Nieuw-West.Beeld Nina Schollaardt

Theatermaker Anne Gehring kon geen kunstonderwijs vinden voor haar zoontje Felix, die het syndroom van Down heeft. Daarom richtte ze, met kunstdocent Ben Hekkema, kunstschool Wilde Kunst op in Nieuw-West. Elke zaterdag bieden ze gratis kunstlessen aan kinderen met een verstandelijke beperking, maar ook aan buurtkinderen.

Er komt een vrolijk lawaai uit het lokaal in buurtcentrum Station Wildeman aan de Nieuwe Laan in Osdorp. Felix (6) rammelt met een cabalonga, Filippa (10) slaat op een djembeh, en Maite (7) en Cleo (7) onderzoeken samen welke geluiden een waterdrum gemaakt van kalebas kan maken. Muziekdocent Iris van Doggenaar (28) wacht geduldig tot de kinderen klaar zijn met experimenteren.

Eigenlijk was het de bedoeling dat de Afrikaanse percussie-instrumenten één voor één bespeeld zouden worden. Van Doggenaar had ze onder een laken verstopt, waar de kinderen telkens een nieuw instrument onder vandaan konden pakken. Om de prikkels te beperken. Maar ja, toen Ismaël (7) het laken had weggetrokken was er geen houden meer aan. Alle zes kinderen in het groepje wilden meedoen aan het orkest.

“Het belangrijkste wat we de afgelopen weken hebben geleerd is dat we geduld moeten hebben,” zegt Anne Gehring (41), medeoprichter van Wilde Kunst. Het project biedt elke zaterdagochtend van tien tot twaalf gratis kunstlessen aan kinderen van basisschoolleeftijd in Nieuw-West. Er komen elke week ongeveer twaalf kinderen naar de kunstschool. “Ieder kind is welkom,” benadrukt Gehring, “maar we gaan uit van kinderen met een verstandelijke beperking.” Dat betekent: weinig taal, een focus op zelf ontdekken, en vooral heel veel geduld.

Gehring, die werkt als theatermaker, vindt het belangrijk dat haar zoontje Felix ook een artistieke opvoeding krijgt. “Hij heeft het syndroom van Down, en kon daarom nergens terecht. Ik heb hem weleens meegenomen naar een kunstactiviteit voor kleuters. Dat is heel schattig, maar het gaat gewoon te snel. Hij kan heel veel volgen, maar dan moet het tempo wel aangepast zijn.” Ze richtte Wilde Kunst op samen met Ben Hekkema (61), die als kunstdocent en coach al bij meer projecten voor inclusieve cultuureducatie is betrokken.

Groot fort van stoelen, doeken en kussens

Er zijn in Amsterdam al enkele sportverenigingen die lessen aanbieden aan kinderen met een beperking, zoals sportcentrum Only Friends in Noord. De gemeente stelt geld beschikbaar voor kunstdocenten in het speciale onderwijs en steunt Stichting Tamino, die culturele programma’s ontwikkelt voor het speciale onderwijs. Daarnaast zijn er culturele zomerkampen en organiseren verscheidene organisaties kunstzinnige activiteiten. Maar een kunstschool speciaal voor jonge kinderen met een beperking, ook zij die naar het reguliere onderwijs gaan, bestond nog niet.

Elke sessie van Wilde Kunst bestaat uit twee lessen. Na de muziekles gaat het groepje van Felix naar performancekunstenaar Nina Boas (43). Zij neemt elke week materialen mee, waarmee de kinderen hutten kunnen bouwen. Ze geeft geen uitleg, ze zet wel rustgevende muziek op. “Het gaat om de zintuigelijke ervaring,” zegt Boas. “Om het ontdekken wat je met de ruimte en de materialen kunt doen.”

Langzaam maar zeker verandert het lokaal in een groot fort van stoelen, doeken en kussens. Cleo loopt, met een glitterdoek om haar schouders, als een koningin om het kasteel heen. Ze doet een poging om bij Filippa te gaan zitten, die zich heeft verstopt onder een laken, maar stuit op weerstand. Filippa, die door haar downsyndroom moeite heeft met spreken, maakt non-verbaal duidelijk dat ze haar plekje liever niet deelt. Docent Boas schiet te hulp: “Misschien kun je beter even naar een andere tent gaan, Cleo.”

Nu weet ze goed hoe ze dit soort situaties moet aanpakken, maar het was wel even wennen in het begin. “Na de eerste lessen was ik moe en overweldigd,” zegt Boas. “Maar nu weet ik hoe belangrijk routine is. We doen elke week dezelfde activiteiten en gebruiken dezelfde stoffen, dat helpt heel erg. Je ziet nu ook dat de kinderen steeds meer gaan samenwerken. Dat is prachtig om te zien.”

Op zoek naar permanente financiering

Vandaag is de laatste van acht lesdagen van het eerste blok van Wilde Kunst. Voor het tweede blok, dat eind mei begint, is aanmelden nog mogelijk. Dan zullen nieuwe docenten aan de slag gaan. Die wisselen eerst ervaringen uit met de huidige docenten. “Je moet bij elk kind een andere ingang vinden,” zegt muziekdocent Van Doggenaar. “Dat is niet makkelijk, maar wel een heel mooie zoektocht.”

Het is nog onduidelijk of er een derde blok komt. De eerste lessen zijn grotendeels gefinancierd uit het Buurtbudget Nieuw-West, een pot geld van de gemeente voor burgerinitiatieven. Buurtbewoners mogen stemmen op hun favoriete projecten. Wilde Kunst haalde, met onder meer een plan voor fruitbomen en een weggeefwinkel, genoeg stemmen binnen en kreeg 15.000 euro. Ook Stichting het Gehandicapte Kind doneerde. Van dat geld wordt de pilot van twee blokken gefinancierd, maar Gehring en Hekkema zoeken nu naar permanente financiering.

De ouders van de kinderen hopen in ieder geval dat Wilde Kunst blijft. Ze zitten tijdens de lessen in het keukentje van het gebouw. Wel dicht bij de deur die openstaat, om oog te kunnen houden op de gang. Het gebeurt namelijk nog weleens dat een kind wegrent uit de leslokalen. “Felix is een keer naar huis gelopen, twee straten verderop,” zegt Anne Gehring. “Hij zat uiteindelijk gewoon thuis op de bank, maar we waren wel in paniek. Toen hebben alle ouders geholpen met zoeken, iedereen begreep het meteen.”

“Maite mag hier zijn, maar ik ook,” zegt moeder Marit van Luijn. Maite heeft Tubereuze Sclerose Complex, een erfelijke ziekte waardoor op verschillende plaatsen in het lichaam goedaardige tumoren ontstaan. Dit kan leiden tot hersenafwijkingen. “Bij andere groepen heb ik soms het gevoel dat ik me moet excuseren voor mijn kind,” zegt Van Luijn, “omdat het tempo te hoog ligt of omdat ze afgeleid raakt. Maar dat hoeft hier echt niet.” De ouders wisselen onderling ook tips uit voor middelbare scholen of voor sportclubs waar hun kinderen terecht kunnen.

Hoop op meer buurtkinderen

Toch is Wilde Kunst niet alleen bedoeld voor kinderen met een beperking. Hasna Chantouf komt elke week met haar twee kinderen Ismaël (7) en Noor (6), die bij Felix op school zitten. Zij hebben allebei geen beperking. “Ik vind het een mooi buurtinitiatief, en we vinden het leuk om te komen,” zegt Chantouf. “Vandaag hebben we meegedaan met tenten bouwen en gitaarspelen.”

De meeste andere ouders komen uit andere delen van de stad. Ze leggen graag de extra afstand af voor kunstlessen voor kinderen met een beperking. Toch hoopt Gehring dat er meer buurtkinderen op de lessen af komen. “Ik vind het belangrijk dat er een soort uitwisseling is. Mensen met een beperking moeten zich altijd aanpassen aan een wereld die gemaakt is voor mensen zonder. Het zou toch heel mooi zijn als mensen zonder beperking ook leren zich aan te passen.”

“Iedereen is hier welkom,” zegt ze. “Maar ik begrijp ook dat het niet voor iedereen is. In de eerste week kwam een buurtmeisje, samen met haar moeder die geen Nederlands spreekt. Die moeder schrok geloof ik een beetje van waar ze terecht was gekomen, en ze zijn halverwege weggegaan. Dat begrijp ik ook helemaal.”

Nassa Baladi (44) werkt bij Stichting Studiezalen, die lokalen van hun Homebase-locatie in buurtcentrum Station Wildeman beschikbaar stelt voor de kunstlessen. Hij heeft ook meegedacht over de invulling van de lessen. “Het is heel belangrijk om Wilde Kunst juist in deze buurt op te zetten,” zegt hij. “In de islamitische gemeenschap bestaat vaak meer schaamte onder ouders over kinderen met een beperking, ze worden vaak binnengehouden. En dat terwijl je die kinderen juist niet extra beperkingen moet opleggen.”

Baladi denkt dat er in de toekomst meer buurtkinderen naar Wilde Kunst komen: “Het gaat ook om zichtbaarheid. Zulk soort dingen hebben altijd tijd nodig.” Hafsa Addakhla (20), die voor haar studie social work stage loopt bij Stichting Studiezalen en helpt bij Wilde Kunst, heeft ook nog wel ideeën over hoe de school meer buurtkinderen kan aantrekken. “Veel van hen zitten op zaterdagochtend in de moskee. Dus een ander tijdstip zou kunnen helpen. Ook zou je flyers kunnen vertalen naar het Arabisch en Turks.”

Muziekdocent Iris van Doggenaar kijkt toe hoe de kinderen losgaan tijdens een les op kunstschool Wilde Kunst in Nieuw-West.Beeld Nina Schollaardt

Aan het einde van de lessen rennen alle kinderen het keukentje binnen. Ze eten nog wat blauwe bessen of een kleine stroopwafel, voordat ze afscheid nemen van elkaar en de docenten. Maite zal voor het tweede blok niet terugkomen, omdat ze dan zwemles heeft op zaterdag. Als bedankje voor de lessen heeft ze een tekening meegenomen voor Gehring. “Met allemaal vogels en bomen erop,” zegt haar moeder trots. “Dat heeft ze hier geleerd.”