Binnen de muren preekt de paus daadkracht, daarbuiten overheerst de woede

‘Dit is de eerste stap van een pijnlijke, maar noodzakelijke reis waarop wij actie zullen ondernemen’, aldus de Vaticaanse persdirecteur, die zich binnen de muren bevindt. ‘Er is vandaag helemaal niets besloten wat gisteren nog niet bestond’, aldus een van de vele misbruikslachtoffers, die buiten stonden te wachten.

Het optimisme van binnen is begrijpelijk, want het was donderdag een dag van eerste keren in Vaticaanstad. Zo was het de eerste keer in de lange geschiedenis van de kerk dat een paus de 114 leiders van alle bisschoppenconferenties ter wereld naar Rome liet komen – volgens velen een bijzonder krachtig signaal. Het was de eerste keer bovendien dat er ‘in zo’n gezelschap en in het bijzijn van paus Franciscus getuigenissen van misbruikslachtoffers werden afgespeeld – een moment waarvan de tranen in mijn ogen sprongen’, aldus een van de deelnemers, de Australische aartsbisschop Mark Benedict Coleridge.

Belangrijker nog: het was de eerste keer dat paus Franciscus het woord ‘concreet’ in de mond nam terwijl hij sprak over maatregelen tegen kindermisbruik. ‘Het volk van God kijkt met ons mee en verwacht meer dan simpele veroordelingen. Het wil concrete en efficiënte maatregelen’, zei hij donderdagochtend tijdens zijn openingstoespraak. Daarmee leek hij direct te reageren op het voornaamste punt van kritiek dat de afgelopen tijd klonk: er zijn veel woorden, maar weinig daden.

Sterker nog: paus Franciscus liet donderdag ‘21 reflectiepunten’ uitdelen aan de aanwezige bisschoppen. Franciscus hoopt dat zij zijn punten van reflectie straks bij thuiskomst in hun bisdom gebruiken om gepaste protocollen op te stellen. Bijvoorbeeld over wat te doen in het geval van misbruik (punt 1), hoe slachtoffers te begeleiden en te beschermen tijdens hun herstel (punt 8), het verhogen van de huwelijksleeftijd in hun bisdom naar 16 jaar (punt 12) en het eenvoudiger maken om misbruik aan te geven (punt 21).

‘De 21 punten die de Heilige Vader ons vanochtend gaf, zijn erg belangrijk’, zegt een van de vier organisatoren van de top, de Maltese aartsbisschop Charles Scicluna. ‘Het zijn geen orders van bovenaf. Ze dienen als routeboek voor een toekomst die wij allemaal erg serieus nemen. We gaan deze 21 punten de komende dagen met elkaar bespreken en ik weet zeker dat ze onderdeel zullen gaan uitmaken van het toekomstig beleid in de bisdommen. Ze zijn erg concreet.’

‘Helemaal niet concreet’

‘Ze zijn helemaal niet concreet’, klinkt het buiten uit de mond van Peter Isely, een van de vele misbruikslachtoffers die deze week naar Rome is getogen om zijn verhaal, samen met dat van lotgenoten op het Sint-Pietersplein met de wereld te delen. ‘Waar staat bijvoorbeeld dat een bisschop die het misbruik van een priester heeft verzwegen, uit zijn ambt moet worden ontzet?’, wijst hij naar het A4’tje met de 21 punten. ‘Dat staat nergens! En waar staat dat een priester die zelf heeft misbruikt uit zijn ambt moet worden ontzet? Helemaal nergens!’

Isely trilt van woede terwijl hij praat, en de woede trilt door naar de groep misbruikslachtoffers die zich achter hem heeft verzameld. Ze houden een spandoek omhoog met daarop een gigantische hoeveelheid vlaggen van landen waar ooit seksueel misbruik plaats heeft gehad door een priester. ‘Ze weten ervan daarbinnen’, wijst hij over zijn schouder naar de koepel van de Sint-Pietersbasiliek. ‘Er liggen daar bergen informatie met bewijs van de allerergste misdaden die er bestaan. Er is geen enkele organisatie ter wereld die meer informatie bezit over pedofilie dan deze organisatie achter ons. En wat doen ze met die informatie? Wat doen ze als ze weten dat een priester een kind verkracht? Geven ze die informatie aan de politie? Nee, dit doen ze er mee’, zwaait hij met zijn blaadje. ‘Ze maken een routeboek met 21 punten. We hebben het hier over de verkrachting van kinderen en zij maken een routeboek!’

Terwijl Isely praat, passeert een aantal bisschoppen die terugkomen van hun lunchpauze. De twee groepen lijken elkaar nauwelijks op te merken, alsof ze de komende drie dagen niet allebei proberen hetzelfde probleem op te lossen. Terwijl Isely doorgaat met zijn verhaal, lopen de bisschoppen op hun beurt naar binnen, waar de sfeer veel beter is dan daarbuiten.