Lilianne Ploumen: Leunen tegen het geloof (vervolg)
U bent nadrukkelijk rooms-katholiek. Komt u vaak in de kerk?
‘Een paar keer per jaar. In de katholieke traditie heb je verschillende missen als iemand overleden is. De uitvaart, na zes weken en daarna elk jaar. Wij herdenken onze vader en moeder elk jaar in de kerk waar zij getrouwd zijn, waar wij en onze kinderen gedoopt zijn. Je ziet gezichten van vroeger, je voelt je er thuis. Dát is het moment, dat je in die mis even stilstaat bij het leven van je ouders. Daarna is er een koffietafel met koffie en vlaai, buiten. Iedereen vertelt verhalen over vroeger. Het is een fijne en bijzondere dag, en de mis hoort daar echt bij.’
Draait het geloof voor u vooral om deze persoonlijke relaties?
‘Dat is een ingewikkelde vraag. Het antwoord wordt getekend door wat ik van mijn ouders meekreeg. Bij ons thuis was het allemaal niet heel zwaar. Ik ben katholiek opgevoed in de tijd na het Tweede Vaticaans Concilie. De tijd van hel en verdoemenis was voorbij. Zo waren mijn vader en moeder ook helemaal niet. Je moest er voor de ander zijn, dat werd ons steeds verteld.’
Zoals de vraag die aan het eind der tijden gesteld wordt: wat hebt u gedaan voor de minste van mijn broeders?
‘Ja, maar dan zonder dat “einde der tijden”. Wat we van onze ouders leerden, hoorde bij de tijdgeest: dat je uiteindelijk zelf moet toetsen wat goed of fout is. Je eigen geweten ontwikkelen en niet blind achter opvattingen van anderen aanlopen, zelfs niet als de paus iets zegt. Misschien ben ik minder spiritueel dan sommige mensen zouden willen.
‘Voordat ik minister was, reisde ik al veel. Toen ik bij Cordaid werkte, logeerden we in een broeder- en zusterhuis in Kampala. Daar werd elke dag de mis gelezen, waar je als gast natuurlijk bij was. Een paar dagen later liepen we over een heel drukke straat. Ineens stond een mevrouw aan de overkant druk te zwaaien en hallo te roepen. Iedereen vroeg zich af hoe ik die vrouw kende, maar dat kwam dus doordat zij ook elke ochtend in de kerk zat. Dát. Het ontmoeten en leren kennen van mensen is een groot deel van wat de kerk is, en van wat de kerk moet zijn.’
Tot nu heeft Ploumen nooit overwogen de Rooms-Katholieke Kerk de rug toe te keren. Dit terwijl ze al in de middelbareschooltijd ‘verwijderd raakte’ van de kerk. ‘Vroeger gingen we echt elke zondag. Maar toen kwam er een soort orthodoxe beweging op gang, die zó inging tegen de manier waarop onze kerk zich had ontwikkeld. Ik ben niet van de stroming Beter-tien-pure-gelovigen-dan-duizend-mensen- die-het-fijn-vinden-bij-elkaar-te-zijn. Voor mij is dat geen moeilijke keuze.’
Sterker nog, toen een pastoor in Den Bosch een homoseksuele man in 2010 de hostie weigerde, trok ze als PvdA-voorzitter met actievoerders naar de eucharistieviering. Toen de pastoor zijn mening herhaalde, verlieten anderen luidruchtig de kerk en verstoorden zo de mis. ‘Als lid van de kerk mocht ik de kerk aanspreken’, zegt ze daarover. ‘De harde en veroordelende taal die gepredikt werd, strookt niet met de kerk en het geloof waarin ik ben opgegroeid. Dat je mensen accepteert zoals ze zijn. En blijkbaar waren er meer mensen boos. Uiteindelijk hebben we maar één keer hoeven gaan. Het heeft een gesprek op gang gebracht. Door de kerk niet te verlaten en er te zijn, kon ik zeggen wat ik vond.’
Maar nu, acht jaar later, worstelt Ploumen wel. In 2002 werd het grootschalig seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk bekend, en nu melden zich weer veel slachtoffers met hun vreselijke verhalen. ‘Misschien moet ik toch vertrekken. Maar ik wil mijn kerk niet overlaten aan mensen met een orthodoxe geloofsopvatting, dat vind ik gewoon niet goed. Het is de kerk van mijn ouders, die part noch deel hadden aan het misbruik. Mijn vertrek zal hen kwetsen, maar wat er nu aan het licht komt, is wel erg verschrikkelijk.’ ?
