Chilenen schipperen tussen stemmen voor rechts, links of gewoon thuis blijven

© AP

De conservatieve ex-president Sebastián Piñera geldt in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in Chili als favoriet. De centrumlinkse kandidaat Alejandro Guillier koestert evenwel hoop. Ondertussen is het ongenoegen over de politiek groot in Chili en sputtert de economie, als gevolg van de lage koperprijs.

Gekleed in een rode jas en met een witte helm op het hoofd werd Sebastián Piñera wereldberoemd in 2010. De multimiljonair was voor het eerst president toen 33 mijnwerkers kwamen vast te zitten in de mijn van San José. Piñera profileerde zich als crisismanager. Hij omhelsde de mijnwerkers toen ze na meer dan twee maanden weer naar boven gehaald werden. Nu wil Piñera een comeback.

Zondag neemt Piñera, inmiddels 68, het op tegen de centrumlinkse kandidaat, journalist en socioloog Alejandro Guillier (64). Guillier is de opvolger van staatshoofd Michelle Bachelet (66). Zij werd in 2013 een tweede keer president, na Piñera. Of de conservatieve ondernemer haar prestatie kan overdoen, is onduidelijk, ondanks zijn duidelijke overwinning in de eerste stemronde. Al vele jaren schippert Chili, na de donkere tijd van de dictatuur onder Augusto Pinochet, tussen centrumrechts en -links.

© AP

Abortuswet

Die periode is in het collectieve geheugen gegrift en blijft polariseren. Na hevige debatten gaf het Grondwettelijk Hof in augustus groen licht voor een legalisering van abortus in drie uitzonderlijke gevallen: als de moeder in levensgevaar verkeert, de baby geen kans maakt om te overleven, of als er sprake is van verkrachting. De nieuwe wet kwam er onder impuls van Bachelet. De oude wet dateerde nog van onder de dictatuur van Pinochet (1973-1990) en gold als een van de meest restrictieve ter wereld. Het ministerie van Gezondheid zegt dat er daardoor in Chili nog steeds jaarlijks ongeveer 33.000 illegale abortussen worden uitgevoerd.

Bachelet, die tijdens de dictatuur naar de DDR vluchtte en daar studeerde, was de eerste vrouw die het ruim 4.200 kilometer lange land leidde. Maar aan het einde van haar ambtstermijn gold er ongenoegen: over de lage pensioenen bijvoorbeeld, of over de hoge kosten voor onderwijs. De kloof tussen arm en rijk vergrootte verder. Het is ironisch dat de hoop om die situatie te keren, via groei, nu op de schouders ligt van een van de rijkste mannen van Chili.

Minieme verschillen

Volgens een recente peiling zal Piñera 40,0 procent van de stemmen halen, tegenover 38,6 procent voor Guillier. Een andere spreekt van 47 en 45 procent. De verschillen zijn in elk geval enorm gekrompen. In de eerste stemronde werd Piñera nog een overwinning voorspeld van 47 procent. Op de dag van de eerste stemronde, 19 november, bleef daar 36,6 procent van over. Guillier behaalde toen 22,7 procent. De grote verrassing kwam vanop zijn linkerzijde: de kandidate van Frente Amplio (Breed Front) Beatriz Sánchez (46) haalde 20,3 procent.

© AP

Piñera verwijst steeds naar de 5 procent economische groei die Chili jaarlijks boekte tijdens zijn eerste ambtstermijn om de kiezer voor zich te winnen. Bachelet kan dat resultaat niet voorleggen. Het IMF verwacht voor 2017 een groei van het bbp met 1,7 procent. De werkloosheid bedraagt ongeveer 7 procent.

Afhankelijke economie

De Chileense economie hangt sterk af van de internationale koperprijs. Chili heeft meer vrijhandelsakkoorden dan bijna elk land ter wereld, maar voor veel inwoners betekende de globalisering geen vooruitgang. Met slechts een handvol sterke exportgoederen (koper, hout/papier, vis, wijn, fruit) is Chili sterk afhankelijk van de internationale prijzen voor deze producten. De prijs van koper, goed voor meer dan de helft van de Chileense export, is sterk gedaald.

Bachelets regering werd aan het einde van de ambtstermijn ook geplaagd door corruptieschandalen. Die hebben niet de dimensie van schandalen in andere landen uit de regio als Brazilië en Argentinië, maar ze beschadigden wel het beeld van een zuiver bestuur.

Veel thuisblijvers

Maar er is niet alleen de strijd om de macht. Beide kandidaten strijden ook tegen de lage opkomst. Hoe meer burgers niet gaan stemmen, hoe groter dat zal wegen op de overwinnaar. Bij de eerste stemronde bedroeg de opkomst amper 46 procent.

Piñera belooft daarbij dus meer groei en jobs. Maar voor de verkiezingen viel hij ook enkele verwezenlijkingen van de linkse regering aan, zoals het kosteloos maken van universiteiten en de oprichting van een publiek pensioenfonds. Tot nu toe was het ouderdomspensioen voornamelijk privaat, waardoor vele burgers bang zijn voor armoede op hun oude dag.

Guillier wil dan weer het hervormingsprogramma van Bachelet voortzetten, met kosteloos onderwijs en een liberale grondwet. “Een overwinning van Piñera is niet alleen een terugval, maar ook een risico voor Chili”, zegt de derde van de eerste stemronde, de journalist Beatriz Sánchez. Ze verwijst naar de besparingen en de stopzetting van Bachelets sociale hervormingen als Piñera zou winnen. Zij zal stemmen op Guillier, zei ze. Sánchez gaf daarmee een sterk signaal, hoewel haar Frente Amplio officieel geen stemadvies geeft.

Maar meer dan dat zal de kracht om te mobiliseren wellicht zondag de doorslag te geven. In de eerste stemronde gingen amper 6,7 miljoen Chilenen stemmen, terwijl 7,7 miljoen gewoon thuisbleven.

© AFP

© EPA-EFE

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer

Meest Gelezen