Overtreding chemieconcern wordt direct openbaar

Haarlem

Met de nieuwe maatregel wil de provincie transparant zijn over het toezicht dat wordt uitgevoerd op dergelijke risicobedrijven, en wat hiervan de resultaten zijn. Ook wil de provincie dat omwonenden op de hoogte zijn van wat zich binnen de bedrijven afspeelt.

‘Ik geloof dat bedrijven zich beter en netjes zullen gedragen als zij er zich bewust van zijn dat hun overtreding breed gecommuniceerd kan worden’, zegt gedeputeerde Adnan Tekin ­(Milieu). ‘Ik zie dit dan ook als een preventieve maatregel waar zowel het milieu als de omgeving baat bij heeft.’

De openbaarmaking geldt voor zogenaamde BRZO-bedrijven (Besluit risico’s zware ongevallen), door de overheid ook wel aangeduid als ‘majeure risicobedrijven’. Het gaat om bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden geproduceerd of opgeslagen. Ze vallen in de zwaarste milieucategorie.

Nederland telt ongeveer vierhonderd BRZO-bedrijven. Uit een inventarisatie van de Volkskrant bleek vorig jaar dat bij meer dan de helft van de bedrijven in een tijdsbestek van twee jaar de regels waren overtreden. Meestal gaat het om kleine overtredingen, bijvoorbeeld een mobiele pomp die volgens de richtlijnen ongeschikt is voor licht ontvlambare vloeistoffen. Maar in sommige gevallen is de volksgezondheid in gevaar.

gifwolk

Zo lekte in 2015 ongeveer 27,7 ton van het giftige en brandgevaarlijke gas ethyleenoxide weg uit een installatie bij Shell Moerdijk, omdat er per ongeluk een klep open was blijven staan. Een jaar later was het raak bij een chemische fabriek van DuPont in Dordrecht. Bij een gaslek kwam bijna drieduizend kilo van een giftige en kankerverwekkende stof vrij. Bewoners werden pas anderhalve maand later geïnformeerd. Ook Shell verzweeg het lek in eerste instantie.

In Noord-Holland, waar zich ongeveer 51 risicobedrijven bevinden, hebben de afgelopen jaren geen overtredingen plaatsgevonden die schadelijk zijn geweest voor omwonenden. ‘Als dit wel het geval is, dan worden burgers uiteraard gelijk geïnformeerd’, zegt Tekin. ‘Er vindt nu alleen geen communicatie plaats bij overtredingen waar geen direct gevaar voor de volksgezondheid of het milieu bestaat.’

Per 1 september kunnen omwonenden dergelijke overtredingen terugvinden op de website van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.

meer begrip

De provincie Zuid-Holland, waar ruim een kwart van de risicobedrijven is gevestigd, publiceert al sinds 2014 de resultaten van inspecties die zijn uitgevoerd bij BRZO-bedrijven. De ervaringen zijn positief, zegt een woordvoerder van de provincie. ‘Door informatie te delen en inzicht te geven in waarom zaken goed of minder goed gingen, krijg je meer begrip voor elkaar.’

‘Transparantie leidt tot het besef dat het belangrijk is om met veiligheid bezig te zijn’, zegt Genserik Reniers, hoogleraar veiligheid van gevaarlijke stoffen aan de TU Delft. Hij juicht de stap van de provincie Noord-Holland om meer openheid van zaken te ­geven toe. Maar er is ook een keer­zijde: ‘Het risico bestaat dat bedrijven bepaalde zaken niet meer zullen melden.’

Voor BRZO-bedrijven gelden strenge regels. Jaarlijks voeren verschillende overheidsdiensten, waaronder de brandweer, inspecties uit.

malafide

Bedrijven met een hoog risico moeten elke vijf jaar een veiligheidsrapport opstellen, met daarin een risicoschatting en een risicoplanning. Burgers kunnen deze rapporten opvragen. ‘Als een bedrijf de regels overtreedt, betekent dat niet meteen dat het een malafide bedrijf is dat de veiligheid niet serieus neemt’, zegt hoogleraar Reniers. ‘Daarvan kun je pas spreken als het aantal overtredingen met de jaren toeneemt.’

In Europees verband is sinds 2015 afgesproken dat chemiebedrijven omwonenden moeten inlichten over eventuele risico’s. Hoe dit gebeurt, wordt op lokaal niveau bepaald. ‘Veel bedrijven houden zich hier nog niet aan’, aldus Reniers. ‘Nederland loopt wat dat betreft voorop.’ <