De VS stuurt weer voor miljarden wapens naar Kyiv, nu mag West-Europa het niet bij mooie praatjes laten: ‘Er gebeurt nog altijd te weinig’
De hervatting van Amerikaanse wapenleveringen aan Oekraïne geeft even lucht, maar dat betekent niet dat de EU-landen achterover kunnen leunen. Integendeel. Volgens experts is de Europese Unie nog altijd aan het treuzelen met het uitbreiden van haar defensiecapaciteiten.
Een zucht van verlichting was afgelopen weekend te horen in Oekraïne en in Europese hoofdsteden toen het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden een steunpakket ter waarde van 57 miljard euro – na maanden uitstel – goedkeurde. Nu president Joe Biden woensdag zijn handtekening heeft gezet, kan Oekraïne al op zeer korte termijn rekenen op nieuwe, moderne wapensystemen en artilleriemunitie. En die hulp komt geen seconde te vroeg.
Door de nijpende tekorten aan onder andere zware artillerie is het Oekraïense leger de afgelopen maanden flink in de verdrukking gekomen. Met het Amerikaanse wapenpakket kan het Oekraïense leger vermoedelijk weer maanden vooruit.
Te hulp schieten
Het is een enorme opsteker voor Oekraïne, maar legt ook de verhoudingen in het Westen weer pijnlijk bloot. Wéér zijn het de Amerikanen die te hulp moeten schieten, terwijl de Europese defensie-industrie na twee jaar oorlog in Oekraïne nog altijd hortend en stotend op gang probeert te komen.
De Amerikaanse defensiespecialist Andrew A. Michta van The Atlantic Council heeft in een opiniestuk in Politico geen goed woord over voor het Europese leiderschap, dat volgens hem ‘nog steeds opgesloten is in een cultuur van grootspraak, terwijl ze erop vertrouwen dat de VS het leeuwendeel van de last op zich neemt’.
‘Er is na twee jaar oorlog in Oekraïne veel inkt gevloeid over hoe het Westen eindelijk uit zijn strategische slaap zou zijn ontwaakt, maar het is tijd om onder ogen te zien dat Europa te traag is met het opvoeren van de productie van wapens en munitie,’ aldus Michta.
Veel woorden, weinig daden
Ook defensie-expert Dick Zandee van het Instituut Clingendael ziet nog altijd een groot gebrek aan urgentie bij regeringsleiders in de EU om de wapenindustrie zo snel mogelijk op gang te krijgen. “Er is enorm veel retoriek, met bijvoorbeeld premier Rutte die herhaaldelijk zegt dat we Oekraïne ‘whatever it takes and as long as it takes’ blijven steunen, maar als het gaat om het omzetten van beloftes in de aanschaf van munitie, zie ik nog altijd te weinig gebeuren.”
Tegelijkertijd zijn volgens hem wel degelijk bewegingen gaande in de EU. Na de blamage rondom de niet gehaalde belofte van EU-buitenlandchef Josep Borrell om een miljoen stukken artillerie in een jaar aan Oekraïne te leveren, komt de productie van artillerie hier langzaam maar zeker op stoom. De Duitse wapenproducent Rheinmetall is, naar eigen zeggen, op koers om dit jaar 700.000 artilleriegranaten te produceren. Dat is ruim het dubbele van wat er voor de Russische invasie van Oekraïne jaarlijks in de hele EU werd geproduceerd. En ook andere wapenmakers hebben hun productie opgevoerd.
Het Europese doel om per 2026 een productiecapaciteit van twee miljoen artilleriestukken per jaar te realiseren, lijkt daardoor haalbaar, zegt Zandee. “Mits de politieke steun aanhoudt, natuurlijk. En dat is nog maar de vraag, als je bijvoorbeeld kijkt naar de verwachte verandering van het politieke landschap met de verkiezingen voor het Europees Parlement.”
Amerikaans verzet tegen hulp
Daar komt bij dat de defensie-investeringen van de Europese Unie vermoedelijk op termijn niet ambitieus genoeg zijn. Volgens de defensie-experts moet de EU zich namelijk voorbereiden op een tijd waarin de VS Oekraïne – en daarmee de EU – niet meer uit de brand zal helpen.
Nu al was er in Washington veel verzet voor het nieuwe steunpakket voor Oekraïne. Het is goed mogelijk dat dat verzet nog zal toenemen, met name als de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, die zich vaak kritisch over steun voor Oekraïne heeft uitgelaten, in november herkozen wordt als president.
Maar ook met de EU-vriendelijke Biden in het Witte Huis zou de VS in de nabije toekomst, bijvoorbeeld bij een conflict in Azië, de focus – en dus militaire hulp – van Europa kunnen verleggen op andere regio’s. “Als de VS de steun afbouwt of op nul zet, wordt de druk op de EU alleen maar groter. Dan moeten we bijvoorbeeld niet twee miljoen maar vier à vijf miljoen artilleriestukken kunnen produceren. Op zo’n scenario wordt nog helemaal niets voorbereid,” aldus Zandee.
Amerikaanse militaire hulp onderweg
De eerste zendingen van militair materieel van de VS voor Oekraïne zijn woensdag in de loop van de avond begonnen. De Amerikaanse president Joe Biden heeft dat gezegd bij het ondertekenen van het steunpakket dat na veel gesteggel door het Amerikaanse Congres werd goedgekeurd. Biden zei bij die gelegenheid dat hij ervoor zal zorgen dat ‘de zendingen meteen beginnen, in de komende uren’.
De president prees de Oekraïense strijdkrachten, die volgens hem ‘de wil en de vaardigheid’ hebben om te winnen. Hij haalde daarnaast uit naar Republikeinen, die loyaal zijn aan zijn politieke tegenstander Donald Trump, voor het langdurig blokkeren van het hulppakket.
Het Pentagon meldde dat Oekraïne op korte termijn de levering van onder meer luchtafweer, artilleriemunitie, gepantserde voertuigen en antitankwapens tegemoet kan zien.
Met het steunpakket voor Oekraïne is een bedrag gemoeid van 61 miljard dollar, omgerekend 57 miljard euro. Het maakt deel uit van een groter Amerikaans pakket aan buitenlandse hulp, die ook gaat naar Israël en Taiwan.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is blij met de steun vanuit de VS. “Ongeacht wat iedereen zegt, krijgen we de steun die we nodig hebben om levens te blijven beschermen tegen Russische aanvallen,” schrijft hij op X. (ANP)
Tom Kieft is buitenlandcoördinator bij Het Parool. Hij schrijft onder andere over de laatste ontwikkelingen in Oekraïne, de EU en de VS.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
