Direct naar artikelinhoud
NieuwsStef Blok

Voorzichtige excuses van Blok na uitspraken over Suriname en xenofobie

Met voorzichtige excuses heeft VVD-minister Stef Blok een door hemzelf gecreëerde rel weten te sussen. Hij was woensdag in het nauw gekomen door uitspraken over het falen van de staat Suriname, het mislukken van de multiculturele samenleving en zijn geloof dat xenofobie in ‘onze genen zit’. 

Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.Beeld Freek van den Bergh

Zowel zijn eigen VVD als coalitiepartijen namen vrijwel direct afstand van zijn woorden en eisten per brief uitleg.

De eerste uitglijder van Blok sinds zijn aantreden als minister van Buitenlandse Zaken is opmerkelijk voor iemand die bekend staat om zijn saaiheid en rust. ‘Ik heb mij in te scherpe bewoordingen uitgelaten. Ik betreur dat ik daarmee aanstoot heb gegeven’, aldus Blok na een paar uur topoverleg - ook met het Torentje - over zijn uitspraken.

Steen des aanstoots was een filmpje dat in handen kwam van het onderzoeksprogramma Zembla van BNNVara. Blok zegt daarin tijdens een besloten bijeenkomst dat hij geen enkel land kent waar ‘etnische groepen vreedzaam met elkaar samenleven’. Als iemand in de zaal oppert dat Suriname wel zo’n land is, moet hij lachen en zegt hij: ‘Suriname is een failed state. En dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling.’ 

Blok wijkt daarmee ook af van het kabinetsstandpunt over het spreiden van migranten over Europa. Volgens Blok vallen daar met Oost-Europese landen geen afspraken over te maken en moet daar ook niet op worden aangedrongen, want ‘gekleurde mensen’ hebben daar geen kans op een normaal leven. 

Onbegrijpelijke uitspraken

In een reactie stelde Blok later op de dag dat hij voorbeelden heeft gebruikt ‘die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen’. De bewindsman vond het achteraf gezien ook onverstandig wat hij heeft gezegd over Suriname. Hij benadrukte dat het regeerakkoord voor hem leidend is, ook voor migratie-afspraken. 

De minister-president reageerde woensdag nog niet op de uitglijder van Blok. Waarschijnlijk doet hij dat donderdagochtend.

De knieval van Blok kon niet uitblijven nadat woensdag overdag  een groot deel van politiek Den Haag in rap tempo zijn handen van Blok af had getrokken. ‘De uitspraken van minister Blok, weliswaar gedaan in een besloten setting, zijn lomp’, zei partijgenoot en VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke. D66 oordeelde nog harder en noemde de uitspraken van Blok ‘onbegrijpelijk’. Samen met coalitiepartijen CDA en de ChristenUnie eisten de partijen uitleg van de minister.

Slechts één partij was wel blij met Bloks woorden: de PVV. Geert Wilders wilde van de premier weten waarom het kabinet een beleid voert dat ‘volstrekt haaks’ staat op de woorden van minister Blok.

Opmerkelijke inschattingsfout

Bij het aantreden van Blok in februari was de opluchting nog groot. Na het vroegtijdige vertrek van minister Halbe Zijlstra zou Nederland eindelijk weer een nuchtere, stabiele vertegenwoordiger op het internationale toneel krijgen. De ‘zeer ervaren’ Blok had volgens de minister-president ‘eerder laten zien dat hij betrouwbaar en solide’ is en ‘dingen erdoor krijgt, met breed draagvlak’, aldus Rutte: ‘Dat heb je nodig in het buitenland.’

Tijdens de formatie werd in de wandelgangen zelfs gefluisterd dat er meer ‘Stef Blokjes’ in Rutte III zouden moeten zitten. Want volgens Haagse politici was Blok de ‘ideale minister’, die politieke risico’s schuwt. Bij de VVD hoopten ze dat Blok het in verlegenheid gebrachte ministerie van Buitenlandse Zaken weer in rustiger vaarwater zou brengen.

Maar de recente uitspraken van Blok zijn allesbehalve diplomatiek en vallen niet goed in het buitenland – in het bijzonder niet in Suriname, waar de regeringspartij NDP Blok ervan beschuldigt dat hij ‘totaal niets weet’ over het land. De uiterst rechtse en harde kant die van Blok te zien is in het filmpje, is bij insiders wel bekend van zijn rol als campagneleider in 2010, toen hij Rutte aan zijn eerste verkiezingsoverwinning hielp.

Faux pas of opzet? 

Hoe besloten dacht Blok eigenlijk dat de bijeenkomst zou zijn? Op beelden die vorige week dinsdag zijn gemaakt, is duidelijk te zien dat de camera recht voor de neus van Blok moet hebben gestaan. Hij heeft gezien dat hij werd gefilmd, en toch nam Blok geen blad voor de mond. Mogelijk kwam het niet in hem op dat zijn ongemakkelijke uitspraken in het huidige mediatijdperk binnen een mum van tijd zouden uitlekken.

Reden voor sommige Kamerleden om te vermoeden dat hier geen sprake is geweest van een faux pas, maar van een opzetje van de VVD-minister. ‘Dit kan haast geen slip of the tongue zijn’, zegt het SP-Kamerlid Sadet Karabulut. ‘Het is een knetterrechts geluid dat past in het platte populisme van nu.’ 

Het PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen, die Blok goed kent uit het vorige kabinet, noemt Blok ‘inderdaad echt rechts’, maar het zou haar ‘verbazen’ als er opzet in het spel was: ‘Een besloten bijeenkomst voor Nederlanders in het buitenland lijkt mij een rare gelegenheid om dat te doen.’

Lees hier de uitgeschreven tekst van de fragmenten die Zembla toegespeeld kreeg: 

Fragment 1:

‘Over xenofobie ben ik, vrees ik, zeer pragmatisch. Ik heb de vraag uitgezet op mijn ministerie, maar die doe ik hier ook: noem mij één voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont – dus dan vallen Australië en de Verenigde Staten af, want daar is de oorspronkelijke bevolking uitgeroeid – een multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog loopt en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet.’

Twitter bericht wordt geladen...

Fragment 2:

‘Suriname als vreedzaam? Courageous, deze opmerking. Dus de partijen in Suriname zijn niet langs etnische lijnen opgedeeld? Een functionerende rechtstaat en democratie? Ehm, ja, ik bewonder je optimisme. Suriname is a failed state. En dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling.’

Twitter bericht wordt geladen...

Fragment 3:

‘Singapore is inderdaad een klein minilandje, extreem selectief in z’n migratie. Extreem selectief. Heel moeilijk om er in te komen, hè. Die laten geen arme migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.’

Twitter bericht wordt geladen...

Fragment 4:

‘Je loopt vrij snel tegen de grenzen aan van wat een samenleving kan hebben. Vandaar dat ik ook zeg: ik begrijp de mensen in Amsterdam-West en in de Schilderswijk. Want als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.’

Twitter bericht wordt geladen...

Fragment 5:

‘Ik kan het verschil tussen een Hutu en een Tutsi niet zien. Ook niet tussen een sjiiet en een soenniet. Ze kunnen het helaas zelf wel. Dat heeft niks te maken met blank of gekleurd. Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen. Tenzij we zo rijk zijn dat het ons allemaal niet zo veel meer kan schelen.’

Twitter bericht wordt geladen...

Fragment 6:

‘Ik denk niet dat het gaat lukken om centraal op Europees niveau af te dwingen dat ieder land evenveel vluchtelingen gaat accepteren. Oost-Europeanen gaan daar nooit mee akkoord. Stel, we zouden ze helemaal de arm op de rug draaien en ze zeggen ‘ja’, dan nog: loop eens over straat in Warschau of in Praag. Daar lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die mensen zijn binnen een week weg. Ze worden waarschijnlijk letterlijk in elkaar geslagen. Die hebben daar geen leven.’

Twitter bericht wordt geladen...

Twitter bericht wordt geladen...