Defensiedeskundige Ko Colijn: Nederland moet nu geen fregat naar de Golf sturen

Den Haag

De Britten houden een Iraans schip vast op Gibraltar, Iran reageerde met de confiscatie van de Britse tanker Stena Impero met de voltallige bemanning. Is een ruil mogelijk om de spanningen te verminderen?

‘Dat is goed denkbaar. Achter de schermen kan er onderhandeld worden, als dat al niet gebeurt. Het hooggerechtshof op Gibraltar heeft vrijdag bepaald dat het Iraanse schip nog dertig dagen vastgehouden mag worden. Zolang kan de crisis voortduren. Iran is in staat met kleine, snelle schepen incidenten te creëren in de Straat van Hormuz. Marineschepen van Groot-Brittannië en de VS in het gebied kunnen daar weinig tegen doen, willen beide landen een escalatie voorkomen. Met het sturen van troepen naar Saudie-Arabië geven de VS wel een signaal af: we beschermen onze belangen en mensen in de regio. Het gaat volgens berichten om enkele honderden militairen, niet om een invasiemacht. Daarom spreek ik over een kat-en-muis-spel.’

Iran en de VS beschuldigen elkaar ervan de spanningen op te voeren. Iran valt westerse schepen aan, de VS en Iran halen elkaars drones neer.

‘Ik heb nog geen bewijs gezien dat Iran verantwoordelijk is voor aanvallen op schepen. John Bolton, de veiligheidsadviseur van de Amerikaanse president Donald Trump, zou de VN-Veiligheidsraad daarover informeren, maar dat heeft hij niet gedaan. Wat de drones betreft: zowel Washington als Teheran laat zich niet onbetuigd. En we moeten niet vergeten dat de spanningen zijn opgelopen sinds Trump eenzijdig uit het internationale nucleaire akkoord met Iran stapte. Iran voelde zich genoodzaakt daar iets tegenover te stellen. Maar het land is niet gebaat bij een oorlog met de VS.’

Trump heeft Nederland gevraagd te helpen bij bescherming van de koopvaardij in en nabij de Straat van Hormuz. Nederland overweegt een fregat te sturen, maar tijdens zijn recente bezoek aan het Witte Huis heeft premier Mark Rutte geen toezeggingen gedaan. Zou dat een goed idee zijn?

‘Ik vind van niet. In de eerste plaats: Nederland moet niet op afroep beschikbaar zijn om de Amerikanen te helpen bij het uitvoeren van hun sanctiebeleid tegen Iran – want dat is de achtergrond van het Amerikaanse verzoek. Ten tweede: in het regeerakkoord staat dat Nederland bij voorkeur niet aan buitenlandse operaties deelneemt zonder volkenrechtelijk mandaat. Nederland heeft die les geleerd nadat het in 2003 politieke steun gaf aan de Amerikaanse invasie in Irak zónder zo’n mandaat. Een mandaat is er ook nu niet. Het wordt voor Rutte wel lastig om nee te zeggen. Omdat de VS in de Golf optrekken met de Britten, met wie we nauwe maritieme banden hebben.’ <

De tanker die vrijdag door Iran in beslag is genomen, werd geëscorteerd door een Brits marineschip. Dat heeft een woordvoerder van de Iraanse Revolutionaire Garde zaterdag gezegd. De bemanning van de oorlogsbodem probeerde de inbeslagname te verhinderen, maar de Iraanse militairen zagen toch kans de tanker met 23 bemanningsleden mee te nemen naar de havenstad Bandar Abbas. Dat gebeurde ‘ondanks het verzet en de tussenkomst’ van de Britten, aldus de zegsman. Daarop wilde het Britse ministerie van Defensie geen commentaar geven. De in beslag genomen tanker was volgens Teheran betrokken bij een ongeluk met een vissersboot en negeerde hulpverzoeken.

Minister van Defensie Penny Mordaunt heeft verklaard dat het om een ‘vijandige daad’ gaat. De tanker Stena Impero voer in de wateren van Oman toen het door Iran werd tegengehouden en in beslag genomen. Eerder werd bericht dat het schip onder Britse vlag in internationale wateren voer toen het in beslag werd geënterd. Mordaunt heeft haar Iraanse collega gesproken en haar ‘extreme teleurstelling’ geuit. Ook de ambassadeur van Iran in Londen is op het matje geroepen door het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken.