Recensie: Hypnosen is een geestige satire op workshopleiders, millennials en de ongemakkelijkheid van relaties
Welke nieuwe films moet je zien? We zetten de nieuwe releases op een rij en selecteren de film van de week. Dit keer: de Zweedse film Hypnosen is een geestige satire op de wereld van start-ups en millennials, maar vooral op de dynamiek van menselijke relaties.
In de openingsminuten van Hypnosen vertelt een jonge vrouw over haar eerste menstruatie en de ontdekking dat ze aan hemofilie lijdt. Wat een spontane bekentenis lijkt, blijkt enkele momenten later een geoefende salespitch. Het speelfilmdebuut van Ernst De Geer is een film over performance. Over de rollen die we spelen in sociale situaties en relaties, en de consequenties als je daarvan afwijkt. Als je je simpelweg niet langer houdt aan de regels van het spel.
Vera (Asta Kamma August) en André (Herbert Nordrum) zijn zowel liefdes- als businesspartners. Ze hebben samen een app bedacht die vrouwen helpt hun gezondheid en cyclus te monitoren. De rolverdeling tussen de twee is helder. Hij is de kartrekker, zij de wat timide volger. In slechts enkele scènes weet De Geer te schetsen hoe Vera zich in elk van haar relaties plooit naar de ander en nooit zichzelf voorop stelt.
Met hun app zijn de twee geselecteerd voor Shake Up, een weekend van workshops dat eindigt met het geven van een pitch aan potentiële investeerders. Vlak voor ze vertrekken, bezoekt Vera nog snel even een hypnotherapeut om van het roken af te komen. Een onhebbelijke gewoonte, maar misschien wel een van de weinige gewoonten die van haarzelf is.
Als ze vervolgens in de auto stapt met André, lijkt er iets veranderd. Het is op dat moment nog subtiel, ze is hoogstens iets meer uitgelaten dan ervoor, maar de wat zenuwachtige blikken die André zijwaarts werpt zijn tekenend. Eenmaal op de conferentie wordt Vera’s gedrag gestaag grilliger. Ze houdt zich niet aan hun ingestudeerde praatje, schenkt zichzelf in een restaurant een glas melk in en begint overal een imaginaire chihuahua-pup bij zich te dragen.
Deugpronkende millennials
Het is geen baanbrekend concept om via iemand die alle sociale mores en decorum laat varen bloot te leggen hoezeer we als mens de schijn ophouden in sociale situaties. De Geers landgenoot Ruben Östlund bouwde zijn carrière op het afschrapen van dat vernislaagje van beschaving met films als Turist, The Square en Triangle of Sadness.
Maar waar Östlund zijn vizier steeds breder afstelt, daar is De Geers film onder de satire op goeroe-achtige workshopleiders die je helpen ‘de superster die je in hebt’ te ontplooien en onderling deugpronkende millennials, vooral een scherpe studie van één relatie en de dynamiek daarbinnen.
Hoe vreemder Vera doet, hoe meer de film focust op André. Want haar veranderende gedrag doet ook iets met hem. Zonder de vriendin die letterlijk en figuurlijk naar hem opkijkt en zich voegt naar zijn overwicht, blijkt hij plots vooral een betweterige streber.
De manier waarop Herbert Nordrum, vooral bekend van zijn rol in The Worst Person of the World, die verandering fysiek uitspeelt is ijzersterk. De nonchalance die hij in de eerste scènes nog in zijn houding legt, maakt plaats voor slungeligheid, alsof zijn lichaam plots een maat te groot is geworden. Uitmondend in een heerlijke scène waarin hij op een te hoge stoel aanschuift bij een diner en dat lichaam onhandig probeert op te vouwen.
En ook Asta Kamma August speelt een sterke rol als Vera, een personage waarmee het niet altijd makkelijk is te sympathiseren. Maar dat zegt misschien vooral iets over hoe gewend we zijn aan personages die zich sociaal gewenst en eenduidig gedragen. De manier waarop je naar Vera’s handelen kijkt en dat al dan niet classificeert is kwalijk, vormt zo vooral ook een spiegel.
De mens als kneedbare verzameling data
Want wiens gedrag is nu eigenlijk echt verwerpelijk? Aanvankelijk wordt Vera’s ‘authentieke’ en ‘ongefilterde’ gedrag nog geprezen in de workshops. Maar zodra ze de sociale conventies niet meer alleen uitdaagt, maar vermorzelt, moet ze beteugeld worden. Terug in haar hok geduwd als een hond.
Wat betekent zelfontplooiing, als er tegelijk constant grenzen worden gesteld aan hoe je je moet gedragen? Dat is misschien ook wel de reden dat de Geer zijn film in de start-upwereld situeert. Met al die apps die de mens reduceren tot een kneedbare verzameling data. Waar blijft dan de grilligheid? Is er nog ruimte om als mens te veranderen, al is het maar voor even? En zijn we daadwerkelijk bereid verandering in een ander te accepteren?
Honden
Honden vormen een interessant motief in Hypnosen, waarmee de Zweedse regisseur Ernst De Geer zijn speelfilmdebuut maakt. In een interview met Variety vertelde hij dat een van zijn inspiraties voor de film een cartoon van Donald Duck was, waarin iemand een hond hypnotiseert. In de film zelf heeft de hond vooral een metaforische rol. “We vonden het leuk dat de hond verschillende dingen kon voorstellen,” zegt De Geer daarover in datzelfde interview. Enerzijds het ongeremde van een hond die even los mag van de lijn, maar ook de gehoorzaamheid naar het baasje. Die metaforische betekenissen voert de film door tot in het heerlijk bizarre slotakkoord.
Hypnosen
Regie Ernst De Geer
Met Herbert Nordrum, Asta Kamma August, Andréa Edwards
Te zien in Cinecenter, Eye, Filmhallen, Het Ketelhuis, The Movies, Rialto VU
Ook uit deze week:
Vos en Haas redden het bos: de nieuwe animatiefilm van Mascha Halberstad is niet geanimeerd in stop-motion, zoals Halberstads succesvolle vorige film Knor, maar de computeranimatie oogt net zo liefdevol handgemaakt.
The Fall Guy: in deze crowdpleaser speelt Ryan Gosling de stuntdubbel van een Hollywoodster met kapsones. Regisseur David Leitch levert een drielaags meta-commentaar op het maken van actiefilms.
Terrestrial Verses: negen absurde gesprekken tussen een burger en een autoriteitsfiguur, komisch maar ook pijnlijk omdat je aan alles voelt dat ze direct uit het alledaagse Iraanse leven gegrepen zijn.
The Stones and Brian Jones: de documentaire tracht inzicht te geven in het enigmatische The Rolling Stones-lid Brian Jones, die op 27-jarige leeftijd op tragische wijze om het leven kwam, maar blijft aan de oppervlakte.
L’Abbé Pierre: de film vat het leven samen van een man die het als zijn goddelijke opdracht zag zich in te zetten voor zij die het minder hadden.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
