Vroege eindtijd drijft festivals op Koningsdag tot wanhoop en leidt tot lange rijen: ‘In Groningen mogen we tot 00.00 uur door’

Bij koningsdagfestival Loveland van Oranje op Sportpark Middenmeer werd het afgelopen weekend erg druk. Bezoekers zeggen dat de wachttijd bij de ingang opliep tot anderhalf uur en dat ook het vertrek erg lang duurde. Sommige gasten uitten op Instagram hun teleurstelling en spreken zelfs van een gevaarlijke situatie. De organisatie liet dinsdag weten de gang van zaken ‘samen met de gemeente en onze veiligheidspartners’ te onderzoeken.

Problemen bij koningsdagfestivals met drukte zijn niet nieuw. Waar reguliere festivals in Amsterdam de rest van het jaar tot 23.00 uur mogen duren, is de sluitingstijd op Koningsdag vroeger. Om te voorkomen dat bij station Zuid te veel mensen tegelijkertijd de trein naar huis pakken, mogen Oranjebloesem en Kingsland om en om tot 21.30 uur door. Dit jaar was dat Kingsland, bij de RAI. Oranjebloesem bij het Olympisch Stadion en Loveland moesten om 20.00 uur stoppen.

Maar die vroege sluitingstijd zorgt voor problemen, zeggen de festivalorganisatoren. Bezoekers komen bijna allemaal vroeg en verlaten zo goed als allemaal tegelijkertijd het festival. Twee jaar geleden leidde dat bij Kingsland al tot wachtrijen. Dit jaar gebeurde hetzelfde bij Loveland.

Tegelijk naar binnen

“Bezoekers willen rond hetzelfde tijdstip naar binnen, direct muntjes halen, daarna drinken en naar het toilet. Organisatorisch is dat een grote uitdaging,” zegt Mitchel Bovenlander van 4PM Entertainment. Met zijn bedrijf organiseerde hij dit jaar de koningsdagfestivals Kingsland en Oranjebloesem.

Marnix Bal, directeur van Loveland, ziet daardoor ook op zijn koningsdagfestival problemen ontstaan. “Wij organiseren al onze festivals volgens de voorwaarden die ons worden opgelegd, maar je merkt dat een vroege eindtijd zorgt voor meer piekbelasting bij zowel de instroom als uitstroom. Als er dan organisatorische omstandigheden veranderen tijdens een event, zijn de gevolgen extra merkbaar voor de bezoekers.”

Volgens Ben Jan van der Klis van Event Safety Institute, gespecialiseerd in crowdmanagement, moeten festivals proberen om ‘aan de voorkant te voorspellen wat er gaat gebeuren’. “Zeker bij een terugkerend evenement zie je aan de data wanneer in de afgelopen jaren de piekinstroom en piekuitstroom is,” zegt hij. “Tenzij er bijvoorbeeld bijzondere weersomstandigheden zijn. Dat het bijvoorbeeld eerst nog regent of juist heel mooi weer is.”

Als een festival om 23.00 uur in plaats van 20.00 uur is afgelopen, leidt dat volgens Van der Klis tot een ‘grotere spreiding en geleidelijkere uitstroom’. “Op het moment dat een evenement korter duurt, zullen mensen zeker tot het laatst willen blijven. Organisaties kunnen zich daarop voorbereiden. Je kan meer toegangspoortjes plaatsen, meer beveiligers en meer medewerkers die de kaartjes scannen.”

Groningen en Rotterdam

Dat is echter lastig. Beveiligingspersoneel is schaars, zeker op een dag als Koningsdag. En ook barpersoneel ligt niet voor het oprapen. Daarnaast moeten de festivals hogere tarieven betalen omdat het een feestdag is. Extra personeel inhuren zal dus ook leiden tot duurdere kaarten.

Bovenlander organiseert op Koningsdag ook in Groningen en Rotterdam Kingsland. “In Groningen mogen we tot 00.00 uur door en in Rotterdam tot 23.00 uur,” zegt hij. “Met de vroege eindtijd in Amsterdam prijst de stad zich de markt uit. Dat is slecht voor de aantrekkingskracht. En natuurlijk hebben wij er ook een commercieel belang bij.”

Maar niet alleen de ondernemers hebben belang bij de festivals – de stad ook. In 2011 besloot toenmalig burgemeester Eberhard van der Laan het Radio 538-feest op het Museumplein en het feest van Slam FM op het Rembrandtplein niet langer meer toe te staan.

Bij de laatste editie van het 538-feest waren er 200.000 bezoekers naar het Museumplein gekomen. Het was toen zo druk dat de burgemeester zei dat er ‘een keer doden gaan vallen’ als er niks zou veranderen. In plaats van de feesten in het centrum, stond de gemeente festivals toe aan de rand van de stad om bezoekers beter te spreiden. Op Loveland van Oranje, Oranjebloesem en Kingsland komen bijna 100.000 bezoekers af die anders misschien wel een feestje komen vieren in de binnenstad. Waar het overvol is.

Meerdere redenen

Een woordvoerder van burgemeester Femke Halsema laat weten dat er voor de eindtijd van 20.00 uur meerdere redenen zijn. Zo kan de stad rustig leeglopen, zodat de NS de drukte op Centraal Station goed kan verwerken.

“Het is voor de NS niet behapbaar om iedereen weer thuis te krijgen als de uitstroom veel later zou zijn,” aldus de woordvoerder, die benadrukt dat er bij een incident ook nog tijd over moet zijn om mensen op een later tijdstip te vervoeren. “De dienstregeling is niet onuitputtelijk.” Daarnaast heeft het te maken met capaciteit bij de politie en moet de stad worden schoongemaakt, zodat om 03.00 uur het nachtvervoer weer op gang kan komen.

Volgens Bal, van Loveland, heeft de gemeente ‘ooit geëist dat wij met de festivals uit de binnenstad vertrokken en entreegeld zouden vragen om zo het centrum te ontlasten’. “Voor mij is het dan ook niet logisch dat wij nog steeds 20.00 uur als eindtijd krijgen. In vrijwel het hele land is de eindtijd voor festivals gewoon 23.00 uur. Dan komt de instroom en uitstroom geleidelijk op gang en hebben wij de mensen langer binnen onze beveiligde omgeving en komen die pas later aan dan de mensen uit de binnenstad, waardoor de belasting van het openbaar vervoer en de veiligheidsdiensten zal afnemen.”

Bovenlander denkt dat als de festivals tot later door mogen ‘er juist meer spreiding is’. Volgens hem is het voor de organisatoren nu ‘continu schakelen om te kijken hoe we de mensen een leuke dag kunnen bezorgen en nog een werkend businessmodel hebben’. “Binnenkort gaan we weer nadenken aan welke knoppen we daarvoor moeten draaien.”

Over de auteur: Jesper Roele schrijft sinds 2019 voor Het Parool over alledaags nieuws uit Amsterdam, festivals, het nachtleven en de tech-sector. Tips kan je sturen naar j.roele@parool.nl.