EU geeft Gazprom geen boete
Brussel
De klacht is dat Gazprom zijn dominante marktpositie misbruikt en buitensporige prijzen rekent voor zijn gas. Sommige van de gedupeerde klanten zijn ontevreden over het donderdag bekendgemaakte compromis.
De landen waar het om gaat, zijn Bulgarije, Tsjechië, Slowakije, Estland, Letland, Litouwen, Polen en Hongarije. Zij behoorden voor 1989 tot het communistische Oostblok en zijn nog altijd sterk afhankelijk van de Russen voor hun energie. Gazprom zou die afhankelijkheidspositie uitbuiten door te veel geld te vragen voor het geleverde gas. Ook zou het andere dwingende voorwaarden opleggen, zoals een verbod op het doorverkopen van gas en het verplicht meebetalen aan de aanleg van pijpleidingen.
Zeven jaar geleden begon de Europese Commissie, die toeziet op de naleving van de concurrentieregels, een onderzoek. Dit heeft nu geresulteerd in een schikking, waarbij Gazprom beterschap belooft. Het zal zich buigzamer opstellen tegenover zijn klanten. Zo zullen de gasprijzen voor de Oost-Europese landen meer worden afgestemd op die in West-Europa. Voorts zal aan de klanten vaker en sneller de mogelijkheid worden geboden de prijzen bij te stellen.
Een aantal klanten vindt niettemin dat de Russen te gemakkelijk wegkomen. Het Litouwse ministerie van Energie schat dat de gasverbruikers in zijn land 1,5 miljard euro hebben verloren door de ‘onredelijk hoge gasprijzen’ van Gazprom.
teleurstelling
De Financial Times liet vorige week een anonieme Oost-Europese diplomaat aan het woord die zei dat het ontbreken van een fikse geldstraf ‘een teleurstelling’ zou zijn. Zou iets dergelijks zijn gebeurd op de markten in de westelijke lidstaten van de Europese Unie, dan zou er wel gestraft zijn, is het gevoel in het oosten van de EU. Waar Google vorig jaar een recordboete van 2,42 miljard euro kreeg wegens oneerlijke concurrentie bij de shopping-dienst, hoeft Gazprom niets te betalen. ‘Het is jammer’, zei de Litouwse premier Saulius Skvernelis over het uitblijven van een boete. ‘Maar het is een stap vooruit.’
Europees Commissaris Margrethe Vestager (Mededinging) zegt liever naar de toekomst te kijken dan naar het verleden. Dus in plaats van een boete op te leggen, wil zij met de schikking bijdragen aan een gedragsverandering van Gazprom in de vorm van een ‘op maat gesneden pakket regels’. Vestager: ‘Het geeft de Gazprom-klanten in Midden- en Oost-Europa een effectief instrument in handen bij het afdwingen van concurrerende prijzen.’ De regels zijn juridisch bindend, dus bij overtreding kan alsnog een boete worden opgelegd ter grootte van 10 procent van de wereldomzet van Gazprom, aldus de Commissaris.
De EU streeft er overigens naar minder afhankelijk te worden van Russisch gas. Voor deze lijn werd gekozen na de Russische agressie tegen Oekraïne in 2014.
Gazprom neemt bijna 40 procent van de gasvoorziening in Europa voor zijn rekening. Miljoenen burgers kunnen in de kou komen te zitten als Rusland de gaskraan dichtdraait. Daarom liggen er allerlei plannen ter versterking van wat de energieveiligheid genoemd wordt.
Nord Stream 2
Het dubbele is dat er tegelijkertijd plannen zijn voor een nieuwe pijpleiding tussen Sint-Petersburg en Duitsland, genaamd Nord Stream 2. Dit project wordt hevig bekritiseerd door Polen, de Baltische staten, Tsjechië, Hongarije, Slowakije, Kroatië en Roemenië. Zij vinden dat de pijplijn haaks staat op de doelstelling de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen. Zij vinden een reeks West-Europese landen tegenover zich: Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland. Deze landen hebben energiebedrijven (onder andere Shell) die belangen hebben in het project. <
