Direct naar artikelinhoud
NieuwsRutte in het Witte Huis

Trump onthaalt Rutte als vriend, maar onder de vriendschap sluimert het ongemak

Premier Rutte donderdag op bezoek bij president Trump in het Witte Huis. Rechts veiligheidsadviseur John Bolton.Beeld Chip Somodevilla / Getty

Premier Rutte kreeg in het Witte Huis geen rechtstreekse verzoeken om steun in Syrië of de Straat van Hormuz. Maar Trumps krenking van vier Congresleden en zijn kritiek op Iran maakten het bezoek toch ongemakkelijk.

De relatie met Nederland is ‘beter dan ooit’, Mark Rutte is de afgelopen jaren ‘een vriend’ geworden en Nederland is ‘een fantastisch en heel succesvol land’. President Donald Trump was donderdag een en al vriendelijkheid bij het bezoek van premier Mark Rutte aan het Witte Huis, maar helemaal zonder ongemak bleef de ontmoeting niet.

Trump en Rutte benadrukten bij hun ontmoeting vooral het gemeenschappelijk belang op het gebied van veiligheid en economie. ‘We willen allebei hetzelfde bereiken’, zei Rutte tegen Trump. ‘Banen en veiligheid voor onze mensen.’ Hij wees er daarbij op dat Nederland meer banen in de VS creëert dan andersom. ‘Daar werken we nog aan’, aldus Trump.

De vriendelijkheden over en weer passen in het streven van Rutte om uit te groeien tot de belangrijkste gesprekspartner van de VS binnen de EU, zeker als straks de Britten eruit zijn gestapt. Het tweede bezoek in een jaar tijd aan het Oval Office is een onderdeel van die strategie. Vorige maand sprak Rutte ook al met Trump op de G20-top in Osaka. Niet alle Europese leiders zijn zo happig om met de onvoorspelbare Amerikaanse president op te trekken.

Helemaal zonder ongemak verliep de ontmoeting in het Oval Office dan ook niet. Na de uitwisseling van wat vriendelijkheden moest Rutte toekijken hoe de Amerikaanse president zich opnieuw kritisch uitliet over vier vrouwelijke Congresleden. Die had hij eerder al ‘amazones van de apocalyps’ en ‘Amerika-haters’ genoemd, die beter terug konden gaan naar het land waar ze vandaag komen. Drie van de vier vrouwen zijn in de VS geboren.

Trump onthaalt Rutte als vriend, maar onder de vriendschap sluimert het ongemak
Beeld Foto Bart Maat / ANP

Drone

Trump liet de ergste verwensingen dit keer achterwege, maar herhaalde wel dat de vier Democraten vreselijke dingen zouden hebben gezegd over Amerika. Rutte schoof daarbij enigszins ongemakkelijk op zijn stoel, zo was op de beelden te zien.

De Amerikaanse president toonde zich verguld toen de Nederlandse delegatie de Amerikaanse vlag overhandigde die op D-Day bij de invasie van Normandië als eerste aan land was gekomen bij Utah Beach. Het gebaar was mogelijk gemaakt door een Nederlandse zakenman die de vlag had gekocht. ‘Rijke mensen waarschijnlijk’, zei Trump. ‘Ik waardeer het.’

Toch werd ook die ceremonie overschaduwd door groter nieuws: Trump maakte bekend dat Amerika bij de Straat van Hormuz een Iraanse drone heeft neergeschoten. Volgens de Amerikaanse president was het ‘een defensieve daad’, omdat de drone dichtbij een Amerikaans slagschip was gekomen en verzoeken om te vertrekken had genegeerd. Trump: ‘We hebben het recht om ons te verdedigen. Dit is een van de vele vijandige acties van Iran de laatste tijd. Iran bedreigt de internationale handel in de Straat van Hormuz.’

Zonder Nederland te noemen, deed Trump ook het verzoek aan andere landen om de onrust in de Straat van Hormuz bij Iran, waar zo’n 20 procent van het wereldwijde olietransport doorheen moet, te helpen bezweren. Rutte wilde donderdag nog geen uitsluitsel geven over een Nederlandse bijdrage aan die missie. Het kabinet wil langer de tijd nemen voor een besluit hierover.

Drone
Beeld Foto Bart Maat / ANP

Gevoelig

Het verzoek van de Amerikanen ligt gevoelig op het Binnenhof. Nederland is zeer kritisch over het Amerikaanse beleid rond Iran. De spanningen rond dat land zijn snel opgelopen sinds Trump een jaar geleden eenzijdig besloot het atoomverdrag met Iran op te zeggen. Rutte noemde die stap destijds ‘lomp’.

Ook op andere terreinen hikt Nederland aan tegen de eisen van Trump. Zo dringen de Amerikanen er al langer op aan om meer uit te geven aan Defensie. Ook zouden Nederland troepen moeten sturen naar Syrië. Daarnaast willen de VS dat Nederland Syriëgangers terug gaat halen om zo de Koerdische autoriteiten in Noord-Syrië te ontlasten. Vooralsnog wil Nederland aan die verzoeken allemaal niet voldoen.

Trump zou donderdag niet opnieuw inhoudelijk zijn ingegaan op de kwesties. Rutte, die volgens Trump ‘zeer populair in eigen land’ is, had vooraf al laten weten dat hij geen toezeggingen zou doen. ‘Dit gesprek was vooral bedoeld om de afspraken die we eerder hebben gemaakt over investeringen op te krikken’, aldus Rutte.

Gevoelig
Beeld Foto Kevin Lamarque / REUTERS

Veel heeft Nederland niet te bieden, schreef Frank Hendrickx voorafgaand aan het bezoek al. ‘Op z’n best kunnen ze melden dat het kabinet ‘welwillend’ kijkt naar recente Amerikaanse verzoeken om militaire hulp in Syrië en bij de Perzische Golf.’

Het bezoek van Rutte aan Trump vorig jaar was gedenkwaardiger. ‘Het is even na twee uur ’s middags en dan zegt Mark Rutte ineens een woord dat Donald Trump niet vaak te horen krijgt: No, zegt de Nederlandse premier tegen de Amerikaanse president.’