Zaak Nicky Verstappen is grootste dna-onderzoek ooit in Nederland. Zo werkt zo'n verwantschapsonderzoek
Dna-verwantschapsonderzoek is toegestaan sinds april 2012. In dat jaar vond meteen het eerste onderzoek plaats in de zoektocht naar de verkrachter en moordenaar van het 16-jarige Friese meisje Marianne Vaatstra. In een straal van 5 kilometer rond de plaats delict in een weiland bij Veenklooster werden 8.000 mannen gevraagd wangslijm af te staan.
Dat resulteerde in een match: Jasper S., een 45-jarige melkveehouder die op 2,5 kilometer van de plaats delict woonde en vrijwillig aan het dna-verwantschap had meegedaan, liep tegen de lamp.
Het tweede dna-verwantschapsonderzoek dat werd gehouden, had vorig jaar eveneens succes. Dat gebeurde in de vorm waarvoor het middel sinds 2012 wettelijk is mogelijk gemaakt: de dader via het dna van een verwant opsporen. In het onderzoek naar de verkrachting van en moord op de 19-jarige Milica van Doorn in 1992 werden 133 mannen van Turkse afkomst gevraagd dna af te staan. Want sporen die op het lichaam waren aangetroffen, bleken afkomstig van een Turkse man.
Twee van de 133 mannen weigerden om wangslijm af te staan. De 47-jarige verdachte Hüseyin A. kwam toch in het vizier door het dna van zijn oudere broer. Hij werd in december gearresteerd.
In het onderzoek naar de dood van Nicky Verstappen in 1998 zijn 21.500 mannen in de leeftijd van 18 tot 75 jaar uitgenodigd om wangslijm af te staan. Dat aantal maakt het tot het grootste dna-verwantschapsonderzoek dat ooit in Nederland is gehouden. Ook jongens van 18- en 19 jaar zijn opgeroepen, hoewel die in 1998 nog niet eens waren geboren. Maar hun dna kan wel een match maken, waardoor de politie in de familielijn verder kan speuren.
Uit onderzoek is gebleken dat het dna-spoor dat op de kleding van Nicky is aangetroffen, van een man is. Dna bevat voor ieder mens een uniek patroon van genetische codes. Het is verpakt in chromosomen, die in elke kern van het lichaam zijn te vinden.
'Nicky's ouders moeten eindelijk rust krijgen'
Om de zaak-Nicky Verstappen alsnog op te lossen krijgt de komende weken een grootschalig dna-onderzoek zijn beslag. 'Een mega-operatie' waarvoor dagelijks honderd agenten in Limburg worden ingezet. 'Het is onze laatste kans.'
Elk mens heeft 46 chromosomen: 23 van de vader, 23 van de moeder, geordend in paren. Het 23ste paar vormen de geslachtshormonen. De moeder geeft altijd een X-chromosoom mee. De vader bepaalt het geslacht van het kind: geeft hij via een zaadcel een X-chromosoom mee, dan wordt het een meisje; bij een Y-chromosoom wordt het een jongen.
Dat kleine Y-chromosoom wordt vrijwel identiek van vader op zoon overgedragen. Dit vormt de basis van het verwantschapsonderzoek in deze zaak. 'Dat Y-chromosoom kan zelfs mannelijke familiebanden tot de negende generatie aantonen', zegt politiewoordvoerder Dick van Gooswilligen. 'Zo kan een volledige stamboom worden opgetuigd en herleid naar heel verre familie die de donor niet eens kent.'
Door het dna-verwantschapsonderzoek kunnen 1 op de 8 Nederlandse mannen in beeld komen, circa een miljoen mannen
Volgens onderzoekers van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) kunnen door het dna-verwantschapsonderzoek in deze zaak langs de mannelijke familielijn '1 op de 8 Nederlandse mannen in beeld komen', circa een miljoen mannen. De politie heeft daarom goede hoop dat het onderzoek tot een doorbraak zal leiden.
De selectie van de donoren heeft plaatsgevonden op basis van 'geo-profiling'. De politie denkt dat de dader het gebied goed kende en heeft daarom een straal van 5 kilometer rond de vindplaats van Nicky op de Brunssummerheide getrokken. Een klein deel daarvan ligt in Duitsland, waar het verwantschapsonderzoek niet mogelijk is. In het Nederlandse deel wonen 135 duizend mannen - veel te veel voor het onderzoek. Op basis van het wegenpatroon is het doelgebied verkleind tot vooral het zuidelijk deel: de hele gemeente Landgraaf en delen van Heerlen en Brunssum. Daarbij gaat het om ruim 17 duizend mannen.
Ook alle 400 mannen tussen 18 en 75 in Heibloem, de woonplaats van Nicky op ruim 50 kilometer afstand van de Brunssummerheide, zijn opgeroepen. Verder is aan vierduizend mannen die destijds in de doelgebieden woonden maar inmiddels zijn verhuisd, eveneens gevraagd om dna af te staan.
Mannen die niet komen opdagen (bij het Vaatstra-onderzoek ging het om circa 10 procent) zijn niet per se verdacht. Maar de politie zal die groep wel onderzoeken. Eerst wordt gekeken of iemand anders in de familielijn dna heeft afgestaan. 'Als dat niet het geval is, dan gaan we zo iemand wel benaderen', aldus politiewoordvoerder Van Gooswilligen.