Direct naar artikelinhoud
ReportageDigitale ondersteuning

De Buddy-app: een financiële vriend die helpt bij geldzorgen, of een digitale snuffelaar in privézaken?

De buddy-app wordt dit jaar getest in verschillende gemeenten.Beeld De Volkskrant

De Buddy-app is een nieuwe manier van budgetbeheer voor mensen met geldproblemen of een risico daarop.  Hij heeft inzage in de bankgegevens van de gebruiker, berekent hoeveel die heeft om van te leven en waarschuwt als er te veel geld wordt uitgegeven. Maar hoe veilig is je geldverkeer bij deze app met vergaande bevoegdheden?

‘Hoi Marieke, je inkomen is gestegen. Je hebt nog maar recht op 160 euro huurtoeslag. Ik heb het direct doorgegeven aan de belastingdienst, zodat je later niet ineens een naheffing krijgt.’

Dit is geen bericht van een financieel hulpverlener van vlees en bloed, maar een chatbericht van de Buddy-app die wordt gevoed door kunstmatige intelligentie. Een app met vergaande bevoegdheden, die diep in het privéleven van mensen zal binnendringen. Die inzage heeft in de bankgegevens van de gebruiker. Die berekent op welke toeslagen ze recht hebben en hoe veel geld er over blijft om van te leven. Die waarschuwt als iemand te veel geld uitgeeft. En dus ook een chatfunctie heeft.

Deze nieuwe manier van budgetbeheer voor mensen met geldproblemen of een risico daarop, wordt donderdag gepresenteerd door acht wethouders van de deelnemende gemeenten. Of het een succes wordt, hangt af van één cruciale vraag: durven mensen hun meest vertrouwelijke financiële gegevens over te dragen aan een app?  Dat willen de deelnemende gemeenten – onder meer Rotterdam, Den Haag, Almere, Enschede en Maastricht – de komende maanden gaan onderzoeken.

Overzicht kwijt

Ongeveer een op de vijf huishoudens heeft betalingsproblemen. En zelfs vier op de tien huishoudens worstelen met de financiële administratie, ze raken dan snel het overzicht kwijt. Zo veel mensen kunnen de gemeenten niet helpen. ‘Met de middelen die wij hebben, lukt het ons niet al onze inwoners een steuntje in de rug te geven die dat nodig hebben om problematische schulden te voorkomen’, zegt Jan van der Hulst, manager financiële hulpverlening van de gemeente Den Haag. ‘Met deze app kunnen we meer mensen helpen hun financiële situatie gezond te houden.’

Het Rotterdamse bedrijf Buddy Payment ontwikkelde de app, onder meer in samenwerking met de gemeenten. Deze is bedoeld voor mensen die net uit de schulden zijn gekomen en schuldenvrij willen blijven, en voor mensen die bang zijn in de schulden te raken door gebrek aan overzicht. ‘De Buddy-app is een financiële vriend die je helpt en je ontzorgt, bijvoorbeeld door automatisch geld opzij te zetten voor vaste lasten. En door bij mensen met maandelijks wisselende inkomsten bij te houden of ze niet te veel of te weinig toeslagen voor bijvoorbeeld de huur of hun zorgverzekering ontvangen’, zegt directeur Camiel Kuiper van de ontwikkelaar Buddy Payment. ‘Onterecht ontvangen toeslagen brengen veel mensen in problemen. Met deze app hopen we dat te voorkomen voor de gebruikers.’

Daarvoor heeft het bedrijf een PSD2-licentie aangevraagd, om inzicht te krijgen in de bankgegevens van de potentiële gebruikers. Dat is een stap, voor een gebruiker, om dermate gevoelige informatie van al zijn betalingen ter inzage te geven aan een dergelijke app. ‘Wij gaan die gegevens absoluut niet commercieel gebruiken’, bezweert Kuiper. ‘Alleen om mensen inzicht te geven in hun uitgavenpatroon. Wij hebben hierover strikte afspraken gemaakt met de gemeenten.’

Vrijwillige basis

Privacywaakhond de Autoriteit Persoonsgegevens vindt de Buddy-app desgevraagd ‘een goed middel om mensen met schuldproblemen inzicht te geven’. ‘Maar het gebruik moet wel op vrijwillige basis zijn’, zegt een woordvoerder. ‘Wij zouden er wel vragen bij hebben als gemeenten het gebruik verplicht zouden stellen bij schuldhulpverlening.’

‘Het lijkt een goedbedoeld initiatief, maar het roept wel vragen op omdat het nogal ver gaat’, zegt hoogleraar digitale veiligheid Bart Jacobs van de Radboud Universiteit. ‘Het bedrijf zegt dat het geen gegevens deelt, maar hoe hard is die toezegging? En wat als dit bedrijf wordt opgekocht door Google of Facebook? En wie is er aansprakelijk als er een overboeking mis gaat?’

Buddy-directeur Kuiper beklemtoont dat de veiligheid goed geregeld is. ‘Alleen het Buddy-algoritme heeft inzicht in de gegevens van de gebruiker, zelfs onze medewerkers hebben dat niet. Bij elke betaling die de Buddy-app doet, vraagt deze bovendien eerst toestemming aan de gebruiker.’

‘Deelname is vrijwillig’, zegt financiële-hulpmanager Van der Hulst van Den Haag. De gemeente gaat de komende vier maanden tien Hagenaars uit het gemeentelijke bestand van budgetbeheer gebruik laten maken van de app. Ook de andere deelnemende gemeenten gaan aan de slag met proefpersonen, in totaal honderd. Van der Hulst: ‘Het moeten digitaal vaardige mensen zijn, in bezit van een smartphone, die mee willen werken aan dit onderzoek: of de Buddy-app een positief effect heeft op hun geldbeheer en of hun stress erdoor afneemt.’

Veel mogelijkheden

Van der Hulst ziet veel mogelijkheden. ‘Na de testfase zouden mensen die zich melden bij onze Helpdesk Geldzaken met de buddy-scan na een paar minuten inzicht kunnen krijgen in hun financiële situatie. Een consulent is daarvoor veel langer aan het rekenen.’

Ook oud-wethouder van Amsterdam Pieter Hilhorst, betrokken bij veel initiatieven om de schuldenproblematiek te beteugelen en hierbij betrokken als adviseur, denkt dat veel mensen geholpen zouden zijn met deze app. ‘Gemeenten kunnen niet ruim 1 miljoen huishoudens begeleiden bij hun financiële zaken. Het is lichte ondersteuning voor mensen die het overzicht niet altijd hebben. Juist een groep meest kwetsbare mensen, met wisselende inkomsten rond het minimum, wordt geconfronteerd met het ingewikkeldste systeem van toeslagen. Dan is het een perfecte oplossing als een app voor hen berekent waarop ze recht hebben. En die ook voorkomt dat ze in problemen komen als ze later te veel ontvangen bedragen zouden moeten terugbetalen.’

Belangrijk is dat de gebruikers vertrouwen krijgen in de app, zegt Hilhorst. ‘Dat ze weten: deze buddy staat aan mijn kant, hij maakt mijn leven gemakkelijker.’