‘Ján vast? Ze zouden die windboeren moeten arresteren’
Woensdag heeft de politie drie mannen aangehouden in verband met de ‘windmolenterreur’ in Groningen en Drenthe. Zeker twee van hen waren prominent in het bovengrondse verzet. ‘Ik weet niks, maar als ik iets zou weten, zou ik het die agenten zeker niet vertellen.’
Ze durft haar hand voor haar echtgenoot in het vuur te steken. ‘Met die illegale acties hij heeft hij niks te maken’, zegt Marianne, de vrouw van Jan N., in de deuropening van hun woning aan de rand van het Drentse Tweede Exloërmond. ‘Ik ben in shock.’
De 61-jarige N. is een van de drie mannen die woensdagochtend door de politie werden opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij het geradicaliseerde verzet tegen de bouw van twee windmolenparken in de Groningse en Drentse Veenkoloniën. De strijd tegen windmolens neemt in Noord-Nederland ‘in sommige gevallen buitenwettelijke vormen’ aan, waarschuwde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) vorig jaar. En dat gaat gepaard met ‘bedreiging, intimidatie en vernieling’.
Nadat de streek eerst als wingewest van turf en gas is gebruikt, zijn nu hagen van tweehonderd meter hoge turbines aan de tekentafels ontsproten. Opnieuw hadden de noorderlingen er niks over te zeggen, luidt de klacht. In dorpen als Meeden, Nieuw-Buinen en Tweede Exloërmond vrezen bewoners waardedaling van hun huizen, horizonvervuiling en geluidsoverlast. Maar procedures tot aan de Raad van State haalden niks uit. De turbines komen er. Het verzet ging ondergronds en radicaliseerde.
Asbest en stalen pinnen
Door betonblokken met stalen pinnen op akkers te leggen, werd geprobeerd landbouwvoertuigen te vernielen van ‘windboeren’, die hun grond verpachten voor de aanleg van de turbines. Op verschillende locaties werd asbest gedumpt. Enkele politici en 34 bedrijven die betrokken zijn bij de bouw van windparken kregen dreigbrieven: als hun bedrijf en hun familie hun lief waren, konden ze zich maar beter terugtrekken. Twee lokale ondernemers trokken zich terug.
‘Onacceptabel’, zei ook premier Mark Rutte. De politie tuigde een Team Grootschalige Opsporing op, zestig man sterk. Onder meer in het tv-programma Opsporing Verzocht werd om informatie gevraagd. Al wist ook de politie dat in de Kanaalstreek de gelederen doorgaans gesloten blijven.
Toch kwamen er 45 tips binnen. Hoe precies wil de politie niet zeggen, maar uiteindelijk kregen rechercheurs de drie mannen in het vizier. Een grote stap, noemde de politie hun arrestatie. Waarschijnlijk volgen er meer aanhoudingen.
Jan N. en een 58-jarige man die verblijft in het Groningse dorp Meeden worden verdacht van het verzenden van dreigbrieven en het dumpen van asbest.
Dreigbrieven
Een 50-jarige man uit Nieuw-Buinen wordt alleen verdacht van betrokkenheid bij de dreigbrieven. De twee hoofdverdachten kunnen maximaal twaalf jaar celstraf krijgen. Ze worden verdacht van dwang, bedreiging en het in gevaar brengen van de volksgezondheid. Vrijdag worden ze voorgeleid aan de rechter-commissaris.
De politie wil hun identiteit niet bevestigen, maar curieus is het wel: ten minste twee van de verdachten lijken bekenden te zijn uit het bovengrondse verzet tegen windmolens. Zij kondigden in die rol herhaaldelijk aan dat anderen weleens ‘ondergronds’ zouden kunnen gaan om voor een buitenwettelijke strijd te opteren. Mochten de verdenkingen tegen hen bewezen verklaard worden, dan lijken zij met die woorden hun eigen loopbaanverloop geschetst te hebben.
N. geniet bekendheid als woordvoerder van de bovengrondse actiegroepen Platform Storm en Tegenwind Veenkoloniën. Hij sprak zich meermalen in felle bewoordingen uit tegen de komst van de windmolenparken. ‘Ik waarschuw voor de gevolgen als de turbines er komen. Dan krijgen we oorlog in de Veenkoloniën tot de laatste molen weer plat is. Ik speel niet met vuur, dat doen de windboeren en de provincie’, zei hij in maart nog tegen de Volkskrant.
Opvallend is dat N. zich wel publiekelijk – min of meer – distantieerde van de dreigbrieven, als voorzitter van de regionale bedrijvenvereniging. ‘Het is niet goed, maar wel te begrijpen.’ De dreigbrievenschrijvers, zei hij, zijn ‘gewoon huisvaders in opperste wanhoop’.
De verdachte uit Meeden zou Jan H. zijn, voormalig voorman van het windmolenprotest in het dorp, dat hij in 2016 ophief. ‘Al moeten we nu al mensen in toom houden’, zei de actievoerder in 2015. ‘Er zijn in de geschiedenis vaker momenten geweest dat het volk zich tegen machthebbers keerde.’
In Oude Pekela waren woensdag doorzoekingen bij de oude Watertoren, een pand dat H. enkele jaren terug kocht.
‘Hij? Ze zouden die windboeren moeten arresteren’, sneert een oude heer die voorbij fietst aan het ‘pop-up-politiebureau’ aan de Hereweg in het Oost-Groningse dorp. Naast de cafetaria, in de schaduw van een paar linden, hebben de wijkagent en een lid van het onderzoeksteam twee klaptafels neergezet. Ze zijn op zoek naar extra informatie, legt teamchef Ommelanden-Midden Bart Kruizinga uit. ‘Misschien willen mensen iets kwijt.’
Klikken ligt niet in de aard
Storm loopt het niet. De timing is wat ongelukkig, nu de basisschool een vrije dag heeft en met 25 graden het halve dorp in het zwembad ligt. Maar klikken is ook niet de aard van de mensen in de Veenkoloniën. De politie gaat persoonlijke brieven sturen naar tientallen mensen die meer zouden weten.
Een 65-jarige man (‘voorletter J., geen achternaam’) neemt poolshoogte uit nieuwsgierigheid. ‘Ik weet niks’, zegt hij. ‘Maar als ik iets zou weten, zou ik het hun zeker niet vertellen’, wijst hij naar de agenten. Die dreigbrieven konden niet, verwoordt hij het sentiment in het dorp. ‘In principe dan. Want ik kan me de woede goed voorstellen.’ Het dorp is de klos met windmolens zo dichtbij, en de windboeren worden met de nek aangekeken. ‘Zij zijn financieel de winnaars, maar eigenlijk hebben we hier alleen verliezers.’