Direct naar artikelinhoud
Nieuws#metoo

Weer affaire in klassiekemuziekwereld: #MeToo raakt Elburgse Bachdirigent Pieter Jan Leusink

De Nederlandse dirigent Pieter Jan Leusink wordt beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vier anonieme zangeressen doen de aantijgingen donderdagavond in het actualiteitenprogramma Brandpunt+

Pieter Jan LeusinkBeeld Hollandse Hoogte

Leusink (60), oprichter en dirigent van The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands, zou zijn hand in slipjes hebben gestoken en zangeressen hebben gevraagd in zijn bijzijn te masturberen.

Via zijn advocaat Peter Plasman ontkent Leusink de beschuldigingen. In een reactie omschrijft hij ze als ‘roddel, achterklap en onwaarheden, terug te voeren op meningsverschillen van zakelijke aard.’

Het is de tweede #MeToo-affaire in korte tijd in de Nederlandse klassiekemuziekwereld. Begin augustus ontsloeg het Koninklijk Concertgebouworkest zijn Italiaanse chef-dirigent Daniele Gatti wegens ‘ongepast gedrag’. Eerder werden in Amerika vermaarde maestro’s aangeklaagd als James Levine en Charles Dutoit.

Brandpunt+ zegt twintig musici te hebben gesproken die met Leusink hebben gewerkt. Onafhankelijk van elkaar zouden ze hebben bevestigd dat er rond zijn koor en orkest een angstcultuur heerst. De Brandpunt-reportage schildert Leusink af als een krachtige persoonlijkheid die zijn machtspositie misbruikt. Met psychische en fysieke dwang zou hij de zangeressen willen ‘bevrijden van blokkades’. Het zou hun kans op een solocarrière vergroten.

De vier zangeressen treden nu naar voren omdat ze willen dat Leusink met zijn veronderstelde praktijken stopt. Ze hebben het gevoel dat ze bij niemand terecht kunnen. Een van hen heeft een advocaat geraadpleegd, maar die zei dat ze in haar eentje geen schijn van kans maakte. ‘Het is jouw woord tegen het zijne.’

Gedreven zakenman

Leusink geldt als een gedreven zakenman. Voor de drogisterijketen Kruidvat nam hij in het Bachjaar 2000 op zestig cd’s alle tweehonderd Bachcantates op. Er werden ruim zes miljoen cd’s verkocht. Hij was toen al miljonair, na de verkoop van zijn eigen cd-bedrijf. Dit seizoen organiseert Leusink meer dan honderd concerten, verspreid over zestien steden in het land. Alleen al in het Amsterdamse Concertgebouw staat hij 27 keer.

The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands – niet te verwarren met De Nederlandse Bachvereniging – telt zestig musici. Het gezelschap, dat zonder subsidie werkt, verkoopt zijn kaartjes onder meer via paginagrote advertenties in dagbladen. Daarnaast haalt het omzet uit de verkoop van cd’s en dvd’s met eigen producties.

Zijn zakelijke succes heeft Leusink bijnamen opgeleverd als ‘Kiloknaller’ en ‘De André Rieu van de Barok’. Elk jaar rond Pasen dirigeert hij drie weken lang Bachs Matthäus-Passion, soms zelfs twee keer per dag. Om de klank uit Bachs tijd te benaderen, speelt zijn orkest op historische instrumenten. Dit weekend staat Leusink in Leiden en Groningen met Amadeus is My Love. Ster van dit Mozartprogramma is een oude getrouwe, de Russische sopraan Olga Zinojeva.

De artistieke waardering voor Leusinks concerten loopt uiteen. Voor Händels oratorium Messiah gaf de Volkskrant in 2017 vier sterren. Vijf jaar eerder moest de dirigent het doen met twee. Er school volgens de recensent ‘een kloof tussen het economische model en de artistieke kwaliteit’. Over zijn ondernemende kant zei Leusink zelf in dagblad De Stentor: ‘Veel musici zijn niet zakelijk, maar Onze Lieve Heer heeft mij een talent gegeven om een en ander te combineren.’ 

Gereformeerde kerk

Aan het EO-tijdschrift Visie vertelde hij in 2014 dat hij als twintiger de gereformeerde kerk vaarwel had gezegd. Hij kon de schijnheiligheid van medekerkgangers niet langer verdragen. ‘Incest werd met de mantel der liefde bedekt. Ik hekel heilige boontjes. Daarom heb ik liever dat mensen aan mijn levenswandel kunnen zien of ik christen ben.’

In 2004 werd Leusink bevorderd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In het verleden leidde hij het door hem opgerichte Holland Boys Choir, het Urker Mannen Ensemble, het Rijssens Mannenkoor en Vocal Group CALL. Rond Leusink rijst steeds het beeld op van een musicus-ondernemer met een vulkanische inborst, die niets liever doet dan zijn handen laten wapperen.

 Vlucht naar voren

Eerder deze week koos Leusink de vlucht naar voren. In een mail aan intimi stelde hij ze op de hoogte van een naderend tv-programma over ‘#MeToo gerelateerde toestanden’.  Hij was getipt dat een ‘rancuneus voormalig orkestlid’ contact had gezocht met de pers. ‘Ik dacht dit weekend: voordat die uitzending er is ben ik er al niet meer.’

De door advocaat Plasman opgestelde verklaring rept van een  ‘trial by media event’: de schuld van de beklaagde lijkt bij voorbaat vast te staan. ‘De rechter is de enige juiste instantie om te oordelen over dergelijke beschuldigingen.’ In de klassiekemuziekwereld heeft nog geen enkele recente #MeToo-aantijging geleid tot een rechterlijke uitspraak. Wel zijn in het buitenland dirigenten van kinderkoren veroordeeld wegens misbruik . 

De wereldberoemde Zweedse mezzosopraan Anne Sofie von Otter plaatste onlangs een kanttekening bij de #MeToo-trend. Haar man pleegde in maart zelfmoord, nadat hij als directeur van het Stockholmse stadstheater Kulturhuset was beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag.