Zeventien aanhoudingen in vier dagen bij pro-Palestinademo op Amsterdam University College: ‘Verschrikkelijk, wat nu gebeurt is ongekend’
Deze week zijn zeventien pro-Palestinademonstranten aangehouden op Amsterdam University College (AUC). Lessen vallen uit, toetsen worden geschrapt en de spanning op de campus is om te snijden. ‘Dat dit uitgerekend hier gebeurt, waar we elke dag oefenen om elkaar te vinden met woorden, is dieptriest.’
Van de negen studenten die donderdag sinds half acht ’s ochtends met Palestijnse vlaggen het bruggetje blokkeren dat toegang geeft tot het Amsterdam University College (AUC) op Science Park, zijn er twee uur later – na twee waarschuwingen door de politie – nog drie overgebleven.
De andere zes hebben zich gevoegd bij twintig omstanders. Allen scanderen ze leuzen naar twee politieagenten: ‘AUC, you can’t hide, stop supporting genocide’ en ‘no justice, no peace, stop the racist police’. De drie die op het bruggetje bleven staan worden even later gearresteerd.
De politie is er deze week elke dag, telkens vroeger: maandag nog om twee uur ’s middags, donderdag al om half tien ’s ochtends. In totaal werden zeventien arrestaties verricht.
Verstrekkende gevolgen
Studenten en een deel van de docenten zijn geschokt dat de politie afgelopen maandag mensen op de grond werkte om ze te arresteren en wapenstokken gebruikte om anderen op afstand te houden. Sindsdien is de spanning om te snijden bij de demonstraties, die sinds deze week dagelijks worden gehouden.
De blokkade heeft verstrekkende gevolgen. Veel lessen en toetsen zijn geannuleerd of verplaatst. Zeker 24 docenten ondertekenden een open brief aan de decaan, waarin ze zijn besluit om de politie in te schakelen hekelen.
Een gesprek dat de decaan woensdagmiddag met studenten zou hebben over de onrust, werd voortijdig afgebroken vanwege een ‘onveilige situatie’. Mensen probeerden volgens decaan Martin van Hees het pand binnen te komen met gezichtsbedekking, ‘op een manier die niet in overeenstemming was met de veiligheidsnormen’. Het gebouw werd daarna afgegrendeld.
Is een universiteit neutraal?
Op AUC, de liberal arts and sciences-opleiding van de Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit, zitten zo’n 900 studenten, die ook met elkaar op de campus wonen.
De protesten voor Palestina zijn niet van gisteren: al in oktober waren er sit-ins in het gebouw van AUC, georganiseerd door actiegroep AUFP. Daar heeft de universiteit ruim baan aan gegeven. De demonstranten willen dat de universiteit zich uitspreekt over de ‘genocide in Gaza’ en dat banden met Israëlische universiteiten en instellingen worden verbroken. Deze week werd besloten tot een dagelijkse blokkade, omdat die eisen niet zijn ingewilligd.
Veelgehoorde klacht is dat de universiteit zich na de inval in Oekraïne meteen uitsprak tegen Rusland, met vlaggen en flyers. “Nu zeggen ze apolitiek te zijn,” zegt Kristina Horinkova (22). “Is een universiteit neutraal? Wij denken van niet, en wij vragen zelfkritiek en zelfreflectie.” Rector Peter-Paul Verbeek (UvA) zei eerder tegen Het Parool zich niet te willen uitspreken (zie kader).
Op eieren lopen
Dat studenten op het Science Park ook samenwonen, is in goede tijden gezellig en bevorderlijk voor de academische prestaties. Maar nu omschrijven zowel studenten als sommige docenten de sfeer als gespannen en gepolariseerd.
Studenten willen bovendien niet bij naam worden genoemd, omdat ze vrezen voor disciplinaire maatregelen van AUC. Drie studenten hebben die vanwege eerdere protesten al ontvangen. Daardoor mogen ze bijvoorbeeld niet op uitwisseling naar het buitenland.
Een Joodse studente van 20 vertelt dat ze zich fysiek veilig voelt op de universiteit, maar bang is haar mening te geven. “Ik ken mijn studiegenoten en weet dat ze niet gewelddadig zijn. Maar onveiligheid kent vele definities.”
Zo heeft ze het gevoel ‘op eieren te moeten lopen’ en zich niet volledig uit te kunnen spreken, zeker omdat sommige leuzen volgens haar gaan over de vernietiging van Israël. “Niemand heeft mij gevraagd: wat vind je daar eigenlijk van? Dat voelt bagatelliserend, alsof mijn gevoel niet telt.”
Op de campus maakt ze geen antisemitisme mee, online wel. “En ik vrees dat protesten als deze de deur openzetten voor antisemitisme.”
‘Enorm dilemma’
Dat de politie is gebeld, vindt ze ‘schokkend’. “Het management heeft geen idee hoe emotioneel mensen zijn.” Dat gevoel leeft ook onder docenten, zoals docent aardwetenschappen Misha Velthuis. “Wij oefenen op de universiteit elke dag om elkaar te vinden met woorden. Dat uitgerekend door de universiteit een beroep wordt gedaan op de politie, is dieptriest.”
Ja, beaamt hij, het management van de universiteit staat voor een ‘enorm dilemma’. “Ik zou niet in hun schoenen willen staan. Maar ik ben ervan overtuigd dat er andere manieren zijn dan het bellen van de politie.”
Een woordvoerder van de politie bevestigt de zeventien aanhoudingen. “We hebben studenten driemaal in het Engels en Nederlands gevorderd om de brug te verlaten, en een andere plek aangewezen waar ze konden demonstreren. Omdat ze niet wilden vertrekken, heeft de politie ze opgetild, maar daarbij is absoluut geen sprake geweest van geweld.”
Velthuis ondertekende de eerdergenoemde petitie ‘uit bezorgdheid om de veiligheid van studenten, aan wie we een zorgplicht hebben’. Dat onbekend is op welke grond de drie studenten in maart werden gestraft, noemen ze ‘controversieel’ en ‘verontrustend’. “De sfeer is grimmig en er is geen vertrouwen in het management,” zegt docent Mona Hegazy. “Dat we niet weten wie de namen van de studenten heeft doorgegeven aan de decaan, zorgt voor spanning.”
Sneller ingrijpen
Wat vindt de onderwijsleiding van de situatie? Decaan Martin van Hees is ontdaan: “Verschrikkelijk. Wat nu gebeurt is ongekend en raakt ons allen zeer.”
Hoewel AUC volgens Van Hees veel belang hecht aan maatschappelijk debat, moet onderwijs altijd kunnen doorgaan. Het verschil met vorige protesten is dat dit afgelopen week niet kon door de volledige blokkade van het gebouw: daarom is de politie ingeschakeld.
“Het verstoren van het onderwijs en het blokkeren van het gebouw is een duidelijke grens. Dat er zorgen, onrust en onvrede zijn bij een deel van de docenten en studenten over het politieoptreden begrijp ik. Sommige docenten hebben in café Polder, hier om de hoek, lessen door laten gaan.”
Van Hees legt uit: als een blokkade voortduurt, informeert AUC de UvA en VU. Die bellen de politie, en vervolgens bepaalt de politie in de driehoek (met burgemeester en Openbaar Ministerie) haar koers. Woensdag kwam er een ‘versnelling’ in de besluitvorming, waardoor politie eerder kon ingrijpen.
Over de veiligheid van Israëlische en Joodse studenten en docenten is Van Hees kort. “Dat de situatie voor hen zeer heftig is, moge duidelijk zijn.”
Rector UvA: ‘Juist omdat universiteiten de plek zijn waar je kritiek kunt uiten, willen we ons niet uitspreken’
Rector Peter-Paul Verbeek van de Universiteit van Amsterdam zei eerder tegen Het Parool niets te voelen voor een statement rondom Israël/Gaza. Hij haalde inspiratie uit een artikel in De Groene Amsterdammer waarin de conclusie van het rapport van de commissie-Kalven uit 1967 werd aangehaald. Die deed onderzoek naar hoe de Universiteit van Chicago zich moest opstellen in de Vietnamoorlog.
“Juist omdát universiteiten de plek zijn waar je kritiek kunt uiten, waar je nieuwe en dwarse ideeën kunt vinden, kan de universiteit zelf geen stelling nemen. Want dan zet je één norm. En iedereen die niet aan die norm voldoet, voelt zich dan niet thuis. Om die reden willen wij ons niet uitspreken.”
Lees verder
Over de auteurs: Tahrim Ramdjan schrijft sinds 2019 voor Het Parool, onder meer over alledaags nieuws, recht, jongeren, discriminatie en stadsdeel Zuidoost. Madelief van Dongen is nieuwsverslaggever voor Het Parool. Ze schrijft over allerlei Amsterdamse onderwerpen, van toeristenbeleid tot gekraakte panden, en doet live verslag van gebeurtenissen in de stad. Tips zijn welkom op t.ramdjan@parool.nl en m.vandongen@parool.nl.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
