Luister naar

Europese kiezers zijn bevreesd voor uiteenvallen van de EU

Nieuws
Een meerderheid van de Europese kiezers denkt dat de EU binnen twintig jaar uiteen kan vallen, blijkt uit groot publieksonderzoek in veertien landen.
Jan van Benthem Jan van Benthem
zaterdag 25 mei 2019 om 03:00
Inwoners van Ierland konden vrijdag naar de stembus om te kiezen voor het Europees Parlement.
Inwoners van Ierland konden vrijdag naar de stembus om te kiezen voor het Europees Parlement. epa

Londen

Juist die angst zal de EU redden, is de conclusie.

‘Ondanks een recordhoge steun voor de Europese Unie, is de meerderheid van de kiezers bang dat de EU in de komende tien tot twintig jaar ineen kan storten.’ Dat is een van de opvallende uitkomsten van een groot onderzoek door de ECFR (European Council on Foreign Relations, een onafhankelijke denktank over Europees en buitenlands beleid) en het onderzoeksbureau YouGov. In twee opeenvolgende onderzoeken hebben ze 60.000 Europese kiezers in veertien EU-lidstaten gevraagd, hoe ze tegen de EU aankijken en wat voor hen de belangrijkste onderwerpen zijn.

nationalisme

De uitkomsten komen niet overeen ‘met de verhalen uit de krantenkoppen’, is de conclusie. ‘Deze verkiezingen zullen geen referendum zijn over migratie’, zoals rechtse politici als de Italiaanse vicepremier Matteo Salvini of de Hongaarse premier Viktor Orbán beweren.

Voor veel kiezers is de politieke belangstelling verschoven van migratie naar andere onderwerpen. ‘De angst voor het opkomend nationalisme in Europa is de belangrijkste factor om kiezers te activeren’, aldus de onderzoekers – al is migratie nog steeds een belangrijk thema en staat het, samen met de angst voor radicale islamisten, bovenaan in het ‘dreigingsbeeld’.

De EU zelf en ook de vrede binnen de EU zijn niet vanzelfsprekend meer, denken veel kiezers. Maar de redenen die ze daarvoor geven, lopen zeer uiteen. ‘De gegevens uit de laatste onderzoeken tonen dat er in het huidige Europa geen gemeenschappelijke waarheid meer bestaat. Er is een groot verschil tussen hoe de mensen de werkelijkheid beleven en hun visie op de toekomst van het Europese project.’ Twee derde van de Europeanen denkt positief over de EU – meer dan de afgelopen jaren. Negen op de tien ondervraagden geven aan ‘te denken dat ze er slechter aan toe zullen zijn als de EU uit elkaar zou vallen’. Toch gelooft, met uitzondering van die in Spanje, het grootste deel van de kiezers dat ‘de EU waarschijnlijk of zeer waarschijnlijk binnen twintig jaar uiteenvalt’. In de grote Europese ‘hartlanden’, Frankrijk, Italië en Duitsland, ligt dat percentage op respectievelijk 58, 57 en 50 procent.

Nog een opvallende uitkomst: de EU wordt niet meer in verband gebracht met de vrede in Europa. ‘Schokkend is dat net dertig jaar na de Val van de Berlijnse Muur, grote delen van de Europeanen in alle lidstaten nu geloven dat oorlog tussen EU-landen een reële mogelijkheid is geworden.’ Vooral jongeren hebben de EU losgemaakt van vrede en ruim de helft van de Nederlandse jongeren tussen 18 en 24 jaar ziet oorlog in Europa ‘in de komende tien jaar’ als realistische optie. ‘Voor deze mensen is de werkelijkheid van het huidige Europa er een van competitie en conflict geworden in plaats van een van samenwerking.’

onzekerheid

Juist de onzekerheid over de toekomst is het thema waarop politieke partijen zich moeten richten, aldus Mark Leonard, een van de schrijvers en directeur van ECFR. ‘Angst zal de EU redden’, is de kop boven zijn commentaar. Maar dat vergt van de politici wel ‘emotionele betrokkenheid’ bij de zorgen van hun kiezers.

Want emoties zijn bepalend geworden. Dat is een van de redenen waarom immigratie niet meer zo’n overheersende rol speelt als in 2015: ‘Op de tv-schermen zijn geen grote groepen vluchtelingen meer te zien, maar de chaos van de brexit.’ En dat willen de kiezers liever niet, bleek ook uit de verrassende exitpolls in Nederland, waarin het harde geluid van de anti-Europese partijen behoorlijk was gesmoord. Zondag zal blijken of dat ook in andere EU-lidstaten gebeurt. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Amit Soussana op 29 januari kort na haar vrijlating door Hamas.

Ex-gijzelaar Hamas vertelt over seksueel misbruik tijdens 55 dagen van gevangenschap in Gaza

Voor het eerst heeft een vrijgelaten Israëlische gijzelaar openlijk verteld over seksueel geweld gepleegd door Hamas tijdens haar gevangenschap. Amit Soussana zegt onder meer seksueel te zijn misbruikt door haar bewaker.

Demonstranten dinsdagavond in Boedapest. Dit is de tweede keer dit jaar dat Hongaren in groten getale de straat opgaan.

Duizenden Hongaren de straat op om gelekt telefoongesprek in corruptieschandaal

Duizenden Hongaren hebben dinsdagavond gedemonstreerd tegen de regering. Aanleiding voor het spontane protest is een gelekt telefoongesprek, over hoe kabinetsmedewerkers een corruptieonderzoek hebben geprobeerd te dwarsbomen.

In Texas en Kansas vroegen veeboeren zich af waarom sommige van hun koeien ziek zijn: ze eten slecht, geven minder melk en hebben soms koorts en diarree.

Koeien en geiten in Amerika besmet met H5N1: gevreesde vogelgriep rukt weer iets verder op. Vijf vragen

Epidemiologen zijn zeer ongerust nu het vogelgriepvirus H5N1 in Amerika koeien en geiten heeft besmet en ze ziek lijkt te maken. Tegelijkertijd waarschuwen kenners voor overhaaste conclusies. Vijf vragen over dit virus.

Demissionair minister-president Mark Rutte krijgt een rondleiding door de wijk Dashilar tijdens een werkbezoek aan Volksrepubliek China.

Premier Rutte in zijn element op bezoek bij 'goede vriend China': 'Oekraïne was voor mij onderwerp nummer 1'

Oekraïne en de handelsrelaties, dat zijn de belangrijkste thema’s bij Ruttes bezoek aan China. Het meest was hij op dreef op de universiteit. Maar het is de vraag of zijn verhaal indruk heeft gemaakt op de Chinese overheid.

Sinds de trekkerdemonstraties van begin dit jaar wordt de ene na de andere maatregel ingetrokken of verwaterd.

Onder druk van boeren sneuvelt ene na andere groene ambitie van de Europese Unie

Na Europabrede boerenprotesten is de Europese groene revolutie tot stilstand gekomen en deels zelfs teruggedraaid. De gevolgen voor klimaat en milieu zijn aanzienlijk, en het einde van de contrarevolutie is nog lang niet in zicht.

Een van de verdachten van het bloedbad in de Crocus City Hall in Moskou wordt de rechtszaal in gebracht.

Onder Poetin is het taboe op martelen verdwenen, blijkt na het bloedbad in Moskou

‘Prima kerels!’, prees Dmitri Medvedev de agenten die vier verdachten van de terreuraanslag in Moskou oppakten. Maar de huidig ondervoorzitter van de Russische veiligheidsraad sprak met geen woord over de heftig toegetakelde verdachten.