PSV staat nog in de steigers en moet al aan de bak op weg naar de Champions League

Het was een beproefd recept vorig seizoen: als PSV het even niet wist, speelde het een hoge, lange bal richting Luuk de Jong. Met zijn hoofd zette de kopsterke spits de snelle buitenspelers Steven Bergwijn en Hirving Lozano aan het werk. Of hij hield de bal bij zich, zodat de rest van de ploeg kon aansluiten.

De lange, hoge bal zal dit seizoen minder te zien zijn bij PSV. Met het vertrek van De Jong naar Sevilla is ook het spel van de ploeg van trainer Mark van Bommel veranderd. PSV moet het dit seizoen met snelle, behendige spelers in de voorhoede hebben van combinatiespel over de grond.

Het inslijpen van een nieuwe speelwijze kost tijd die Van Bommel niet is gegund. Op weg naar een plek in de groepsfase van de Champions League wacht vanavond in het Philips Stadion in de twee voorronde de confrontatie met FC Basel, de nummer twee van Zwitserland. Hoe presenteert PSV zich zonder zijn captain, aanvalsleider en topscorer van vorig seizoen?

‘De Jong is er niet meer, dus moeten we iets anders gaan voetballen’, zegt Van Bommel. Al verandert het vertrek van de spits volgens hem niets aan de spelprincipes van PSV. ‘Alleen brengen andere spelers wel andere kwaliteiten en karakters met zich mee.’

Donyell Malen

Donyell Malen nam het rugnummer 9 over van De Jong, die vorig seizoen topscorer werd met 28 doelpunten, waarvan 13 met het hoofd. De 20-jarige jeugdinternational kreeg in de voorbereiding het vertrouwen van Van Bommel in de punt van de aanval. Al moet ook de coach hebben gezien dat het contrast tussen De Jong en diens opvolger haast niet groter kan. Van een kopsterke, statische aanvalsleider naar een behendige, snelle spits (1.79 meter).

PSV leunde vorig seizoen nadrukkelijk op de kwaliteiten van 1.88 meter lange De Jong, blijkt uit cijfers van statistiekenbureau Opta Sports. De kopsterke spits ging veruit de meeste kopduels aan in de eredivisie (485). Belangrijker, hij won ook veruit de meeste van die duels (305). Ter vergelijking: de 1.93 meter lange Fortuna-spits Andrija Novakovich, nummer twee op de lijst, vocht 302 kopduels uit. Hij kwam 132 keer als winnaar uit de strijd.

Eenzelfde patroon was terug te zien in de Champions League. Hoewel PSV al in de groepsfase werd uitgeschakeld, ging De Jong verreweg de meeste kopduels (88) aan in het miljardenbal. Andere grote, sterkte spitsen als Mario Mandzukic van Juventus en Fernando Llorente van Tottenham Hotspur deden dat beduidend minder, respectievelijk 52 en 57 keer.

‘Luuk was een wapen voor ons’, zegt Nick Viergever. ‘Al was het niet zo dat we elke bal naar voren op hem speelden. We hadden ook fases dat we er over de flanken doorheen kwamen.’ Toch beseft ook de verdediger dat een aanpassing in het spel is vereist. ‘We zullen het iets anders moeten invullen, nog beter in balbezit moeten zijn om erdoorheen te voetballen.’

Handenbinders

Zonder De Jong, maar met Lozano, Bergwijn, Malen, Cody Gakpo, de teruggekeerde Sam Lammers (was verhuurd aan Heerenveen) en nieuweling Bruma beschikt PSV over een rits handenbinders. Viergever: ‘We hebben heel veel snelheid en creativiteit voorin. Die jongens kunnen allemaal een man passeren. Het gaat erom dat we ze op de juiste plek op het veld aan de bal krijgen.’

Dat Malen, evenals De Jong, een neusje voor de goal heeft, bewees hij vorig jaar. Sterker nog, de rappe aanvaller had afgelopen seizoen in de eredivisie gemiddeld minder minuten nodig om een doelpunt te maken dan De Jong. Malen scoorde 10 keer in 962 minuten (96 gemiddeld). De Jong maakte 28 doelpunten in 3060 minuten (109 gemiddeld).

Maar De Jong was niet alleen belangrijk met zijn doelpunten. In zijn vijfde seizoen bij PSV – waarmee hij drie landstitels pakte – was hij uitgegroeid tot de leider die zijn ploeg over het dode punt heen trok en voorop ging in de strijd. Ook in verdedigend opzicht. Wie pakt die handschoen op?

Viergever, met 29 jaar een van de meest ervaren spelers: ‘Jongens krijgen een andere rol. We zijn een jaar verder, dan worden er weer andere dingen gevraagd.’ Hoewel PSV nog volop in de steigers staat, moet de ploeg er vanavond al staan. Al is het te vroeg om te oordelen hoe zwaar de erfenis van Luuk de Jong is.