Op het moment dat het erom ging, sprak Marjolein Moorman zich sterker uit tegen de PVV dan haar partijleider

In 2010 rook Geert Wilders voor het eerst aan de macht: zijn PVV werd de gedoogpartner van kabinet-Rutte I. Deze politieke verschuiving dreef een wig in het Amsterdamse college. PvdA en GroenLinks keken met afschuw naar het regeerakkoord, terwijl VVD het verdedigde.

Het was destijds vooral Lodewijk Asscher die zich hard uitsprak. De Amsterdamse PvdA-leider noemde Mark Rutte een ‘blije corpsbal die z’n vingers aflikt bij maatregelen die minder welgestelde Amsterdammers treffen’ en zei dat Geert Wilders een ‘grijnzende moslimhater’ is. Hij troefde daarmee zijn politieke leider Job Cohen af: Cohen zei het moeilijk te hebben met het regeerakkoord en zwoer goede oppositie te voeren.

Bij de verkiezingen was er rondom hem nog een ‘yes we Cohen’-effect ontstaan: hij werd uit Amsterdam gehaald om de nieuwe premier te worden. Bij Frans Timmermans was dat ook de hoop, toen hij na tien jaar Europa werd teruggehaald als de grote leider van de linkse samenwerking. Maar het ‘we timmeren het voor elkaar’-effect kwam er nooit, en inmiddels blijkt, net als bij Cohen, dat de rol van oppositieleider hem moeilijk afgaat.

Het is schrijnend dat niet Timmermans, maar de Amsterdamse PvdA-leider Marjolein Moorman woensdag bij Op1 zat om zich te verzetten tegen de nieuwe Haagse politiek. Timmermans zou de uitnodiging hebben afgewezen en kwam alleen op het laatste moment, in een kort video-item, in de uitzending.

Timmermans bevond zich jarenlang buiten de frontlinie van de politiek, terwijl Moorman – net als Asscher in 2010 – weet dat je zichtbaar moet zijn op het moment dat er iets gebeurt. Ze voelt beter aan hoe de politieke hazen anno 2024 lopen, maar vertelt daar ook een verhaal bij dat beter beklijft bij de achterban dan de centristische koers van Timmermans.

Bij PvdA-GroenLinks wordt, zeker in Amsterdam, gefluisterd dat er iemand anders nodig is. GroenLinkswethouder Touria Meliani sprak zelfs uit dat een nieuwe ‘krachtige leider’ moet voorkomen dat de partij uit elkaar valt. En hoewel Timmermans al heeft aangekondigd ook bij de volgende verkiezingen partijleider te willen zijn, zal er gekeken worden naar anderen.

Moorman – die vorig jaar ook al werd gepolst als partijleider – zal dan nog steeds hoog op de lijst staan, zoals ook Asscher twee jaar na het vallen van kabinet-Rutte I naar Den Haag werd gehaald.

Hoe de samenwerking tussen PvdA, GroenLinks en VVD in 2010 overigens afliep? Hoewel ze de bestuursperiode samen uitzaten, was het wel het einde van een tijdperk.⁠ Vandaag de dag ruikt Wilders niet alleen de macht: hij heeft die ook. Doordat de VVD samen met een radicaal-rechtse partij gaat besturen en het bijbehorende gedachtegoed stap voor stap lijkt te normaliseren, plaatst de partij zich voor links Amsterdam nog verder buitenspel.

Over de auteur: David Hielkema schrijft over de Amsterdamse politiek en is daarnaast gespecialiseerd in onderzoeksverhalen. Reageren? d.hielkema@parool.nl.

Luister ook naar onze podcast Amsterdam wereldstad over de lokale politiek: