In 2023 waren er 1862 zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag. Het cijfer nam in 2008 nog toe, toen de kredietcrisis begon. Maar sinds 2019 is het gestabiliseerd. Renske Gilissen, gedragswetenschapper en hoofd van de onderzoeksafdeling van hulporganisatie 113 Zelfmoordpreventie, vindt de aantallen zorgwekkend. "Het blijft verdrietig dat er elke dag vijf suïcides zijn. Dat is veel te veel, we moeten er alles aan doen om dat te verminderen."
Volgens Gilissen ligt er te veel taboe op praten over mentale gezondheid en zelfdoding. "Het zijn moeilijke gesprekken, maar het is wel heel belangrijk om dat te doen."
Gilissen wijst erop dat er trainingen en beleidsplannen zijn voor professionals als zorgmedewerkers, schuldhulpverleners, huisartsen en scholen om gebruik van te maken. "Maar we zien dat lang niet iedereen dat doet", zegt ze. "We weten dus al heel veel, maar dat wordt onvoldoende toegepast in de samenleving. We moeten met z'n allen meer doen om bij te dragen aan preventie."
Onder ouderen komt zelfmoord veel vaker voor dan onder jongeren. In de twintigste eeuw was het aantal het grootst bij tachtigplussers. Maar de afgelopen vijfentwintig jaar was het gemiddelde aantal zelfdodingen het hoogst onder de veertig- tot zestigjarigen. Voor elke 100.000 inwoners van die leeftijd waren er elk jaar ongeveer 14 zelfdodingen. Voor twintigers en dertigers ligt dat lager, met 10,6 per 100.000. In deze leeftijdsgroep is het aantal zelfdodingen de afgelopen vijftien jaar wel een beetje toegenomen.
'Mooi die daling onder vrouwen, maar hoe komt het?'
Het cijfer lag in 2023 voor mannen ruim twee keer zo hoog als voor vrouwen. Dat verschil is er al langer, maar onder vrouwen is het aantal sterker gedaald waardoor het contrast groter is geworden.
Vooral bij mannen van tachtig jaar of ouder vinden vaak zelfdodingen plaats: 24 per 100.000 inwoners. Dat aantal is wel flink gedaald ten opzichte van de jaren tachtig: toen waren er per 100.000 inwoners nog 50 zelfdodingen.
Waarom het aantal bij vrouwen gedaald is en bij mannen niet, is volgens Gilissen lastig te zeggen. "Het is heel complex. De redenen zijn zo divers, voor iedereen weer anders. Vaak is het een opeenstapeling van meerdere factoren."
De 113-onderzoeker wil er graag lering uit trekken. "Het is supermooi dat het onder vrouwen daalt. Laten we daar meer onderzoek naar doen: wat maakt nou dat we daar een daling zien? Juist daar kunnen we van leren."
Zelfdoding grootste doodsoorzaak onder tieners en twintigers
Omdat er in de jongere leeftijdscategorieën minder mensen overlijden, is zelfdoding daar in verhouding een grote doodsoorzaak. Een derde van de sterfgevallen tussen 2020 en 2023 onder twintigers kwam door zelfmoord. Voor tieners was dat twintig procent. Waar vroeger verkeersongevallen de grootste doodsoorzaak waren, is dat nu zelfdoding.
"Elke dode is er een te veel. Het is natuurlijk goed dat het door verkeersveiligheid is gelukt om daar tot minder dodelijke slachtoffers te komen", zegt Gilissen. "Helaas lukt dat nog niet met suïcides. Sterker nog, dat neemt toe."
Ze vindt het wrang dat we met verkeersslachtoffers zo anders om lijken te gaan. Als het aantal slachtoffers door verkeersongelukken hoog is, doen we er alles aan om dat naar beneden te krijgen. "Dat is niet één op één vergelijkbaar met suïcidepreventie, maar we kunnen er wel veel van leren."
Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).
NUjij: Uitgelichte reacties