Migrantenstroom via Italië neemt af

Volgens cijfers van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is het aantal migranten dat de oversteek maakt naar Italië de afgelopen maand met bijna 70 procent afgenomen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. In juni kwamen er nog 23.524 migranten, in juli waren dat 11.461 migranten en in augustus is dat aantal, tot en met afgelopen zondag, gedaald tot 2647. Drie verklaringen voor de afname.

minder hulporganisaties

Sinds vorige week is het aantal hulporganisaties dat reddingen uitvoert op de Middellandse Zee gehalveerd van acht naar vier. De hulporganisaties hebben zich teruggetrokken, omdat de wateren voor Libië te onveilig zouden zijn geworden. De plaatselijke kustwacht opende al meer dan eens het vuur op schepen van ngo’s en verordonneerde ze subiet weg te varen. Volgens veel Italianen is dat een goede ontwikkeling.

Hulporganisaties voerden tot voor kort zo’n 30 tot 40 procent van alle reddingen uit en zouden de oversteek daardoor veel te makkelijk maken voor migranten. Hulporganisaties zouden een soort taxidienst zijn voor migranten, aldus tegenstanders. Niet voor niets is het aantal migranten richting Italië flink afgenomen sinds zij stopten, stellen zij.

De daling zette echter al in toen de hulporganisaties nog volop actief waren. Volgens de Europese grensorganisatie Frontex wegen vooral de opgeschroefde patrouilles van de Libische kustwacht zwaar mee in de cijfers. Volgens de Libische kustwacht zelf hebben zij de afgelopen weken duizenden migranten onderschept en teruggestuurd naar Libië.

De Libische kustwacht wordt bijgestaan door de Italiaanse regering, die op deze manier hoopt de migratiecrisis in eigen land te beteugelen. Er is al geld en materieel gestuurd, er werden manschappen getraind en sinds kort patrouilleren er ook Italiaanse marineschepen voor de Libische kust die samen met de lokale kustwacht vluchtelingenbootjes onderscheppen.

De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken zei vorige week in dagblad La Stampa een duidelijk verband te zien tussen die hulp aan Libië en de dalende migratiecijfers. Zijn land heeft een ‘hervonden evenwicht in de Middellandse Zee’ bewerkstelligd.

onrust in Libië

Een andere verklaring voor het dalende aantal migranten ligt in Libië zelf: in de kustplaats Sabratha, zo’n 70 kilometer ten westen van hoofdstad Tripoli. Het is sinds 2015 de belangrijkste smokkelhaven van Noord-Afrika.

Sinds kort zijn daar volgens persbureau Reuters gewapende groepen actief die migranten verhinderen een oversteek te maken. De groepen zouden bestaan uit een paar honderd ‘burgers, politieagenten en militairen’, aldus een anonieme bron van Reuters, en zouden in opdracht van een voormalige maffiabaas proberen zo veel mogelijk migranten tegen te houden en op te sluiten. Dit, aldus Reuters, om aanspraak te maken op Europese subsidies voor het bestrijden van mensensmokkel.

Migranten die afgelopen week op zee werden gered, vertelden aan medewerkers van de Internationale Organisatie voor Migratie dat het moelijk was om vanaf Sabratha (Libië) te vertrekken. ‘Er waren mensen die hun bootjes al voor vertrek tegenhielden en veel van hen waren bij eerdere pogingen al teruggestuurd’, aldus een woordvoerder tegenover Reuters.

andere routes

Een veelgebruikte metafoor om de migratiecrisis te duiden, is die van het waterbed. Duw je op de ene plek, dan volgt een stijging elders. Zo kwam lange tijd het gros van de migranten Europa binnen via Griekenland, tot de EU in 2016 een deal sloot met Turkije waarna smokkelaars hun routes verlegden naar Italië. Nu ook die route lastiger wordt, zoeken smokkelaars weer nieuwe.

Zo arriveerden dit jaar bijna vier keer zo veel migranten per boot in Spanje als in dezelfde periode vorig jaar, aldus de UNHCR. Tot afgelopen zondag staken 9738 migranten over, tegenover 2500 een jaar eerder. Vooral de laatste maanden is een duidelijke toename te zien op de route vanuit Marokko en via de Straat van Gibraltar. De afgelopen week redde de Spaanse kustwacht zeshonderd migranten in 24 uur, een recordaantal.

Door de onrust in Sabratha zouden ook in Libië zelf de belangrijkste routes worden verlegd, aldus reddingswerkers. Zo werden de afgelopen week opeens drie bootjes gesignaleerd die ten oosten van Tripoli waren vertrokken – een gebied vanwaar tot voor kort nauwelijks migranten de oversteek waagden. <