Direct naar artikelinhoud

Rutte voert 'heftig' debat met Europese collega's over verplichte asielquota

'Het was heftig', zei premier Rutte na afloop van het debat met zijn Europese collega's over verplichte asielquota. De Tsjechische premier Babis noemde het 'stormachtig'. In de vroege uurtjes van de vrijdagochtend blijken de loopgraven allerminst verlaten. Maar wel werd tijdens het 2,5 uur durende debat her en der een laddertje geplaatst om er komende maanden uit te klimmen.

Mark Rutte.Beeld anp

Rutte zelf nam geen blad voor de mond. Al direct bij aankomst in Brussel donderdag sabelde hij de 'gift' van Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije (35 miljoen euro voor Libische grenswachten om migranten buiten Europa te houden) neer als een 'schaamteloos verhaal'. 'Denk niet dat jullie het opnemen van vluchtelingen kunnen afkopen', zei Rutte. Zijn Slowaakse collega Fico beet terug: 'Er bestaat geen mensenrecht om naar Europa te komen.'

Dat het debat over de asielquota stevig zou worden, was verwacht. Zeker nadat EU-president Tusk de kwestie op scherp zette met zijn oproep af te zien van de in zijn ogen funeste - want splijtende en ineffectieve - verplichte Brusselse asielquota. Een eerste overleg eerder deze week tussen de politiek adviseurs van de premiers ontaardde nog net niet in een handgemeen. De leiders waren volgens betrokkenen minder agressief: 'Er werd tenminste niet met messen of water gegooid.' Rutte was er laconiek onder: 'We kunnen tegen een stootje. Tusk heeft het debat gekregen waarom hij vroeg.'

Hoewel de stroom migranten die Europa bereikt fors is gedaald, vergeleken met 2015 en 2016, zijn de leiders er niet gerust op. Eén vonkje in Libië en Syrië en de massale uittocht naar Europa start opnieuw, zeker omdat de bevolking in Afrika aanzienlijk sneller groeit dan de economie. Vandaar dat de lidstaten al twee jaar praten over meer investeringen in Afrika, betere controle aan de Europese buitengrenzen én, het meest controversiële voorstel: asielquota voor de lidstaten om de asiellast eerlijker te verdelen.

Rutte is erg voor zo'n 'én-én-én-aanpak'. 'Als we toelaten dat landen gaan shoppen en alleen eruit halen wat ze bevalt, verpulvert de EU', aldus Rutte. Hij weet zich gesteund door Italië en Griekenland (die de meeste migranten opvangen), Duitsland, Zweden, België en Luxemburg. Daartegenover staan de Oost-Europese en Baltische lidstaten die in Brussel vastgestelde quota als een aanslag op hun soevereiniteit zien. En op hun veiligheid: volgens de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken zijn met de migranten ook terroristen naar de EU gekomen die hier nu dood en verderf zaaien.

Emmanuel Macron, Donald Tusk, Angela Merkel en Mark Rutte.Beeld anp
We kunnen tegen een stootje. Tusk heeft het debat gekregen waarom hij vroeg

Uitstel dreigt

'De posities zijn niet echt veranderd', concludeerde bondskanselier Merkel na het leidersdebat. 'Er is nog een hoop werk te doen.' Volgens betrokkenen dringt 'een grote middengroep van lidstaten' er bij de twee uitersten (Italië en Hongarije) op aan zich komende maanden inschikkelijker op te stellen. Zij beseffen dat de quotakwestie volgende zomer opgelost moet zijn. Daarna dreigt uitstel tot najaar 2019 vanwege de Europese verkiezingen en de komst van een nieuwe Europese Commissie.

Rutte hintte vrijdag op mogelijke oplossingen waar hij verder niets over wilde zeggen 'omdat de kansen op succes dan snel verdampen'. Tijdens het diner prees hij evenwel het voorstel van EU-voorzitter Estland, door de opstellers zelf al 'de moeder aller compromissen genoemd'. Dat voorstel voorziet weliswaar in quota, maar met uitzonderingen en voorwaarden waardoor uitstel ervan mogelijk is. Ook andere leiders toonden zich gecharmeerd van de Estse ideeën. Rutte: 'Dit moet op te lossen zijn, ook zonder te veel gezichtsverlies.'

Dit moet op te lossen zijn, ook zonder te veel gezichtsverlies