Direct naar artikelinhoud

De mens is de enige diersoort die pittig voedsel in zijn mond stopt - waarom doen we dat?

Antwoord op lezersvragen over gezondheid, voeding, leefstijl en psyche. Deze week: Wat hete pepers aantrekkelijk maakt.

Beter/leven
Beeld Daantje Bons

'Filosofen hebben vaak gezocht naar de doorslaggevende eigenschap die ons mens maakt - taal, rationaliteit, cultuur, enzovoorts. Ik houd het hierop: de mens is de enige diersoort die van tabascosaus houdt,' schrijft psycholoog Paul Bloom in zijn boek How Pleasure Works: Why We Like What We Like uit 2010. Gelijk hebben ze, die andere dieren, want wie de van rode pepers gemaakte saus in zijn mond stopt, pijnigt zichzelf. Het stofje capsaïcine uit deze pepers houdt pijnreceptoren in de mond voor de gek, zodat ze de sensatie aan het brein doorgeven dat je mond in brand staat. Nou, eet smakelijk.

Dat sommigen desondanks scheutig met chilipoeder strooien of zelfs met smaak complete pepers naar binnen werken, wijt Bloom aan de menselijke eigenschap te kunnen genieten van gevoelens als pijn en angst. Het eten van pepers, evenals andere scherpe specerijen, zou vergelijkbaar zijn met het kijken van horrorfilms of voor de lol doodsangsten uitstaan tijdens het bungeejumpen. Misschien is het machogedrag, genieten we van de adrenalinestoot, of maakt het lichaam natuurlijke pijnstillers aan die ons een prettig gevoel geven, schrijft Bloom.

Het eten van pepers zou vergelijkbaar zijn met het kijken van horrorfilms of voor de lol doodsangsten uitstaan tijdens het bungeejumpen

'Door ons geavanceerde denkvermogen kunnen we ervan genieten dat ons lichaam waarschuwingssignalen geeft waarvan we weten dat ze niet kloppen,' duidt Paul Rozin, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Pennsylvania en een van de voornaamste onderzoekers op wie Bloom zich baseert.

Hij werkte onder meer mee aan een onderzoek uit 1980 naar de vraag hoe mensen scherpe pepers leren eten, verschenen in vakblad Motivation and Emotion. Alleen proefpersonen die extreem veel pepers aten, meerdere per dag bijvoorbeeld, waren duidelijk ongevoeliger voor capsaïcine.

In de meeste gevallen bleek het verschil in gevoeligheid tussen liefhebbers en niet-liefhebbers juist klein. Wie van scherp houdt, voelt dus vrijwel hetzelfde als anderen, maar heeft leren genieten van het ooit nare gevoel, is de conclusie. Dat peperliefhebbers ook nog aangaven de pittigheid net onder hun tolerantiegrens het lekkerst te vinden, is een extra indicatie dat het draait om, zoals Rozin het noemt, 'goedaardig masochisme'.

Toch vermoeden sommige wetenschappers een heel andere oorzaak: de antimicrobiële werking van veel specerijen. Zo beschermt capsaïcine pepers tegen schadelijke schimmels en bacteriën en doet het dat ook met voedsel waar het in zit. Reuze praktisch als je leeft zonder diepvries of vacuüm getrokken verpakkingen. Dat mensen al duizenden jaren pikant eten, komt doordat het bederf en ziektes voorkomt, is daarom het idee.

Dat mensen al duizenden jaren pikant eten, komt doordat het bederf en ziektes voorkomt, is daarom het idee

Onderzoekers van de Cornell-universiteit deden een poging dit idee te testen. Zij stelden dat als pittig eten inderdaad in zwang raakte vanwege voedselveiligheid, dit vooral het geval moet zijn op plekken waar voedsel het snelst bederft: in warme klimaten.

En inderdaad, in het wetenschappelijk tijdschrift The Quarterly Review of Biology toonden ze met enkele duizenden recepten uit traditionele kookboeken van 36 landen aan dat hoe warmer het land is, hoe meer specerijen er worden gebruikt. Komt bij dat de recepten in warmere landen relatief meer specerijen bevatten waarvan bekend is dat ze sterk antibacterieel zijn.

Er worden trouwens wel meer heilzame eigenschappen aan pittig voedsel toegeschreven, maar veel daarvan zijn niet wetenschappelijk bevestigd. Wel zijn er aanwijzingen dat capsaïcine de kans op maagkanker vermindert, al is ook hier discussie over. Zeker is in elk geval dat een chilipepertje barstensvol vitaminen zit.

En voor wie een hekel heeft aan een flauwe hap is het toevoegen van scherpe specerijen een stuk gezonder dan bloeddrukverhogend zout. Mocht de vurige liefde voor scherpe maaltijden dus toch het resultaat zijn van een maf menselijk trekje, dan kun je ook best spreken van gezond masochisme.

Heeft u ook een vraag voor deze rubriek? Mail naar beterleven@volkskrant.nl