Direct naar artikelinhoud
Exclusief

Studenten protesteren voor meer dan alleen de Palestijnse zaak: ‘Het gaat niet om een conflict tussen twee partijen, maar om een strijd voor mensenrechten’

Protest op de Roeterseilandcampus van de UvA.Beeld RAMON VAN FLYMEN/ANP

Wereldwijd vinden universiteitsmanifestaties plaats voor een vrij Palestina, zoals ook de bezetting van de UvA in Amsterdam. Voor deze studenten raakt het pro-Palestinaprotest aan een grotere strijd. ‘Ik sta hier óók voor Soedan.’

Het is dinsdagmiddag, half 6. Op de Weesperstraat wandelen honderden demonstranten met Palestijnse vlaggen en protestborden. Ze scanderen slogans als ‘Free, free Palestine’ en ‘UvA, UvA, you can’t hide, stop supporting genocide’. Dan zet iemand een nieuwe leus in: ‘Black lives matter’ galmt volmondig door de straat.

De stoet komt van de Roeterseilandcampus – waar de politie een dag eerder op hardhandige wijze het tentenkampprotest beëindigde – en marcheert richting de Oudemanhuispoort en de voormalige Amsterdamse Academische Club, die even later zal worden bezet.

De studenten willen dat de universiteit zich ‘uitspreekt tegen de genocide in Gaza’ en haar banden met Israëlische instellingen verbreekt. Wat opvalt is dat eveneens aandacht gevraagd wordt voor andere thema’s: racisme bijvoorbeeld, maar ook klimaat, migratie en de rechten van inheemse volkeren.

“Studenten plaatsen de genocide in Gaza in een lange traditie van protest tegen schending van mensenrechten, onderdrukking, doorgaande bezetting en apartheid,” zegt universitair hoofddocent antropologie Anne de Jong (UvA). “Het gaat niet om een conflict tussen twee partijen, maar om een strijd voor mensenrechten.”

Protest tegen Vietnam

De grootschalige studentendemonstraties doen denken aan de protesten tegen de Vietnamoorlog in de jaren zeventig, toen universiteiten in de Verenigde Staten het kloppend hart werden van de tegenbeweging. In de jaren tachtig bezetten New Yorkse studenten een deel van Columbia University om aan te dringen op het stoppen van investeringen in bedrijven die zaken deden onder het apartheidsregime in Zuid-Afrika.

Studentenprotest tegen de Vietnamoorlog in Des Moines in de Amerikaanse staat Iowa in 1968.Beeld Bettmann Archive

“De roep om een vrij Palestina wordt in dit rijtje geschaard,” zegt De Jong. “Studenten vinden dat de mensenrechtenschendingen van Palestijnen niet ver van ons afstaan: ze bestaan omdat in dit geval de UvA samenwerkt met Israëlische universiteiten en omdat de economische en politieke banden innig zijn.”

Dat beaamt Erella Grassiani, universitair hoofddocent antropologie (UvA) en directeur van het Amsterdam Centre for Conflict Studies. Op de demonstratie van dinsdag hoorde ze studenten aandacht vragen voor de Black Lives Matterbeweging, politiegeweld en migrantenhaat. De benarde situatie van Palestijnen is het gevolg van wereldwijde structuren van vooroordelen en onderdrukking, zeggen de studenten.

Grassiani: “Alles valt terug op een breder idee dat gelijkheid niet mogelijk is in ons neoliberale systeem. Daarin worden de rijken steeds rijker, ten koste van anderen, en is er grote ongelijkheid op het gebied van klasse en racisme.”

Dekolonisatie

De Palestijnse vlag is daarmee symbool geworden voor meer dan de Palestijnse zaak alleen. De Jong: “Veel studenten zien de bezetting van de Palestijnse gebieden als een dekolonisatie die zich nog moet voltrekken.”

Op de UvA klonken deze week meer leuzen dan alleen ‘Free Palestine’. De demonstranten scandeerden ‘gerechtigheid’ en riepen veelvuldig ‘Tout le monde déteste la police’ naar de ME. Betekenis: iedereen haat de politie – een leus die in Frankrijk wordt gebruikt tegen politiegeweld. Bij het protest dinsdag waren ook leden van actiegroepen als Mokum Kraakt en Extinction Rebellion aanwezig.

Tijdens de bezetting van de Oudemanhuispoort dinsdagavond, net nadat de politie had verkondigd die nacht niet te zullen ingrijpen, raakte een voorbijganger in discussie met een demonstrant. “Er is toch meer in de wereld,” zei hij verhit. “Ga je hier ook staan voor de oorlog in Soedan?” De demonstrant beet terug: “Ik sta hier óók voor Soedan!”

Grassiani: “Vaak hoor je het motto: niemand is vrij tot we allemaal vrij zijn. Door te demonstreren voor een vrij Palestina wil men laten zien solidair te zijn met de wereldwijde strijd voor gelijkheid en tegen onderdrukking.”

Kennis en tijd

Al sinds 7 oktober wordt door Amsterdamse studenten gedemonstreerd. Ze vinden het onterecht dat de UvA zich wel direct uitsprak tegen de Russische invasie in Oekraïne, maar niet tegen de oorlog in Gaza. Zo werden er meerdere sit-ins georganiseerd. Eind april blokkeerden studenten van Amsterdam University College de toegang tot het academisch gebouw.

Dat studenten vaak voorlopen in protestbewegingen is omdat ze ‘kennis en tijd’ hebben, zegt De Jong. “Je kunt pas naar school als je niet wordt gebombardeerd of kinderarbeid moet verrichten. Studenten hebben tijd om na te denken, te lezen, kritisch te denken. Ze zien het als hun plicht om juist vanuit het veilige Nederland hun stem te laten horen.”

Studenten zijn jong en idealistisch, zegt ook Grassiani, maar dat betekent niet dat iedereen die meedoet met de protesten er op dezelfde manier naar kijkt. “Dat er meer aandacht is voor Palestina dan voor andere conflicten heeft ook te maken met de zichtbaarheid ervan in de media en politiek.” Dat was natuurlijk ook het geval met de oorlog in Oekraïne, al werden na de inval van dat land wél alle banden met Russische universiteiten verbroken.

Ze denkt dat de huidige situatie een ‘paradigmaverschuiving’ voor studenten heeft veroorzaakt. “Elke generatie maakt wel iets mee dat beïnvloedt hoe ze naar de wereld kijkt. Voor deze studenten is dat Gaza.”

Wereldwijd protest

Op universiteitscampussen over de hele wereld vinden op dit moment studentenprotesten plaats tegen de oorlog in Gaza en voor een vrij Palestina. De protestgolf begon in de Verenigde Staten. Daar zwollen de manifestaties aan nadat het Congres vorige maand extra miljardenhulp aan Israël had goedgekeurd. 

Sindsdien protesteren studenten op zo’n veertig Amerikaanse universiteiten met tentenkampen voor een staakt-het-vuren. Vaak willen ze dat de samenwerkingen van hun universiteiten met Israëlische bedrijven en instellingen stopt. 

Geïnspireerd door de protesten in de VS, die veelal hardhandig werden beëindigd, worden door Europese studenten soortgelijke manifestaties georganiseerd. Zo zijn er naast de protesten in Amsterdam en Utrecht ook universiteitsbezettingen geweest in Canada, Australië, Frankrijk, België, het Verenigd Koninkrijk en Ierland. 

Studenten van het Trinity College in Dublin beëindigden donderdag na vijf dagen zelf de bezetting van hun universiteitscomplex. Het universiteitsbestuur daar willigde hun eisen in en stopt met investeren in Israëlische bedrijven die ‘activiteiten hebben in de bezette Palestijnse gebieden’. 

Over de auteur: Madelief van Dongen is nieuwsverslaggever voor Het Parool. Ze schrijft over allerlei Amsterdamse onderwerpen, van toeristenbeleid tot gekraakte panden, en doet live verslag van gebeurtenissen in de stad.

Waarom de pro-Palestinaprotesten op en rond de UvA zo hevig zijn

Hoewel de pro-Palestinademonstraties op de UvA vreedzaam beginnen, lopen ze ook uit op vernielingen, bezetting van gebouwen en confrontaties met de politie. Waarom speelt dit verzet zo hevig op en rond de universiteit? En passen de demonstraties in een UvA-traditie?

Je hoort het in onderstaande aflevering van podcast Amsterdam wereldstad.

Video wordt geladen...