Dreigend vertrek van Unilever woog zwaar bij formatie blijkt uit openbaar gemaakte memo's

De dreigende verhuizing van het hoofdkantoor van Unilever naar Londen heeft zwaar gewogen bij het besluit van het kabinet de dividendbelasting af te schaffen. Dat valt op te maken uit formatiedocumenten die premier Rutte dinsdagavond aan de Tweede Kamer heeft verstrekt. In de meeste van deze ambtelijke 'memo's' wordt gesteld dat grote multinationals Nederland wel eens zouden kunnen verlaten als de dividendbelasting niet verdwijnt.

Formatieonderhandelingen

De documenten, die tijdens de formatieonderhandelingen op tafel lagen, noemen vijf multinationals bij naam: Unilever, Shell, ASML, Philips en AkzoNobel. In een document, dat specifiek over Unilever gaat, staat dat de ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken 'graag afscheid nemen van de dividendbelasting'. Dit is een ambtelijk advies aan toenmalig staatssecretaris Wiebes van Financiën ter voorbereiding van een ontmoeting tussen Wiebes en Unilever-topman Paul Polman in juni. Wiebes was als fiscaal expert van de VVD op dat moment ook actief betrokken bij de formatie-onderhandelingen.

In een ander document, opgesteld op verzoek van de VVD, zetten de ambtenaren onder andere op een rij hoeveel werkgelegenheid de vijf genoemde multinationals voor Nederland creëren. In Kamerdebatten gaven de coalitiepartijen al aan dat de angst dat grote bedrijven Nederland de rug zouden toekeren de belangrijkste reden waren voor het afschaffen van de dividendbelasting, die jaarlijks circa 1,4 miljard euro aan belastingopbrengst oplevert. Maar tijdens die debatten noemden de coalitiepartijen Unilever (de voormalige werkgever van premier Rutte) niet bij naam.

De oppositie drong direct na de kabinetsformatie al aan op openbaarmaking van alle documenten die ten grondslag lagen aan het besluit de dividendbelasting in 2020 af te schaffen. Dit omdat deze belastingmaatregel in geen enkel verkiezingsprogramma stond en daarom tot grote verrassing van de oppositie in het regeerakkoord belandde. De maatregel werd al snel het felst bekritiseerde onderdeel van het regeerakkoord, omdat vooral buitenlandse aandeelhouders van het verdwijnen van de dividendbelasting profiteren. Nederlandse beleggers kunnen de belasting namelijk met hun inkomsten- of vennootschapsbelasting verrekenen.

Ambtelijke stukken

Premier Rutte weigerde de ambtelijke stukken over de dividendbelasting maandenlang vrij te geven, omdat ze volgens hem geen deel uitmaakten van het formatiedossier. Hij wekte zelfs de suggestie dat er helemaal geen ambtelijke memo's over de effecten van de dividendbelasting tijdens de formatie waren besproken. Eind vorige week bleek uit een wob-verzoek dat die documenten wel degelijk bestonden.

De ministers Wouter Koolmees en Carola Schouten gaven vervolgens publiekelijk toe dat zij die ook onder ogen hadden gehad in hun rol als secondanten bij de formatieonderhandelingen. Minister Wiebes van Economische Zaken, die aan dezelfde belastingonderhandelingen deelnam als Koolmees en Schouten, zaaide nog meer verwarring door te ontkennen dat hij een memo over de dividendbelasting had besproken tijdens de formatie.

Premier Rutte veranderde na een kabinetsberaad maandag alsnog van mening en besloot 'eenmalig' en bij wijze van 'uitzondering' toch de gevraagde documenten aan de Tweede Kamer te verstrekken. In een begeleidende brief schrijft Rutte dat hij 'onbedoeld de suggestieheeft gewekt dat er 'er geen memo's over de dividendbelasting ten behoeve van de formatie zouden zijn'.

Een verkeerd beeld

Ook minister Wiebes heeft per ongeluk een verkeerd beeld geschetst, schrijft Rutte. Toen Wiebes tegenover de media zei geen 'veelbesproken memo over de dividendbelasting' te kennen, had hij erbij moeten zeggen dat dit niet betekende dat hij helemaal geen memo's over de dividendbelasting kende, aldus Rutte.

Morgenmiddag debatteert de Tweede Kamer opnieuw over de dividendbelasting, naar aanleiding van de nu vrijgegeven stukken.