Jaap Hamburger vertelt over zijn familie in de oorlog: ‘Herdenken is meer dan een ritueel’

U houdt een voordracht samen met Marlous Smit jr.?

“En daar voel ik me zeer vereerd door. Marlous vertelt over haar tante Betty Bergen. Zij was een Surinaamse in Nederland. Een ontzettend moedige vrouw. Betty had een bloedhekel aan de nazi’s en verborg Joodse onderduikers. Op een dag is ze verraden. De moffen hebben haar op haar handen geslagen tot ze er geen gevoel meer in had. Desondanks heeft ze een tocht door verschillende kampen doorstaan.”

U vertelt zelf over uw moeder?

“Ja, en dat ik over haar mag vertellen, betekent veel voor mij. Toen mijn broer en mijn zus in Westerbork waren, probeerde mijn moeder ze via een corrupte bewaker vrij te kopen. Het geld was verzameld, maar toen eiste hij opeens de dubbele prijs. Mijn moeder kon natuurlijk niet kiezen, en beide kinderen bleven daar. Het lijkt erg op het verhaal in het boek Sophie’s Choice.”

Dat moet erg zwaar zijn geweest.

“Het is altijd een innerlijke gevangenis voor haar gebleven. Een onmenselijke keuze. Mijn zusje is helaas gestorven in die oorlog, in Bergen-Belsen, nog niet eens één jaar oud. Ze maakte deel uit van de 54 kinderen van wie de ouders onbekend waren bij de nazi’s. Mijn broer heeft het overleefd. Zelf ben ik na de oorlog geboren.”

Hoe belangrijk is herdenken nu nog?

“Erg belangrijk! Elke generatie kijkt met andere ogen naar het verleden. Ik vind het van groot belang dat we de band met het heden behouden. Op die manier is herdenken meer dan een ritueel. Het krijgt daardoor een levende inhoud. Kijk niet alleen terug, maar zie ook om je heen.”