Stukken onthullen dat ‘moeder’ bewust werd geschrapt uit wetstekst

In een verzamelwet waarin tikfouten gecorrigeerd worden, ziet alleen de SGP ook een grotere wijziging staan. In de Wet basisregistratie personen wil het kabinet in het bevolkingsregister het woord ‘moeder’ vervangen door de term ‘ouder uit wie het kind is geboren’. Als het AD daar begin maart over schrijft, schrikt De Jonge, blijkt uit documenten die de krant opvroeg met een beroep op de Wet open overheid (Woo).

Al kort na zeven uur ’s ochtends stuurt de minister een berichtje in de ‘Team Minister’-groepsapp. ‘Wat is dit? Zegt me helemaal niks.’ Als er na vijftig minuten niemand gereageerd heeft, wordt De Jonge ongeduldig: ‘Hallo? Is er iemand mee bezig? Het is all over the place, ik heb er niks mee van doen, wil er ook niks mee van doen hebben, dit moet zsm debunked worden.’

Eén van zijn medewerkers verexcuseert zich; de betreffende persoon zat ‘met een onwelwording in de trein’. De minister antwoordt: ‘Ik zat met een onwelwording met het AD op schoot.’

Haast

In een overleg later die ochtend toont De Jonge zich volgens een ambtenaar ‘not amused.’ Ambtenaren zeggen dat ‘Hugo veel haast’ heeft. Uiteindelijk zet de minister een statement op X, de wijziging was ‘een onnodige fout’ en wordt rechtgezet.

Uit de Woo-documenten blijkt echter dat het geen fout is, al had De Jonge er niks mee te maken. De wijziging komt al in het najaar van 2022 in het wetsvoorstel terecht, als zijn partijgenoot Hanke Bruins Slot nog minister van Binnenlandse Zaken is. De Wet basisregistratie personen is het terrein van D66-staatssecretaris Alexandra van Huffelen, al staat de handtekening van De Jonge onder de gehele wet.

In september 2022 wordt er een instructie naar wetgevingsjuristen gemaild. In wetten moet voortaan worden gekozen voor ‘sekseneutrale persoonsaanduidingen’. Ook het ministerie van Justitie en Veiligheid hamert daarop met een beroep op een nieuwe richtlijn. Daardoor wordt ‘moeder’ gewijzigd in ‘ouder uit wie het kind is geboren’.

Een ambtenaar vraagt daarna wel of het écht de bedoeling is. Het kan ‘discussie opleveren’, terwijl de verzamelwet ‘eigenlijk een hamerstuk zou moeten zijn’. Dat betekent dat er in de Tweede Kamer niet over gedebatteerd wordt. Bij navraag is het antwoord: ‘genderpunt blijft in verzamelwet. Geen actie’.

Discussie

Bruins Slot en Van Huffelen hebben de wijziging waarschijnlijk nooit opgemerkt en ambtenaren lijken hen er evenmin op geattendeerd te hebben. Vervolgens lijkt de wijziging niemand op te vallen: bij de internetconsultatie, waarbij burgers kunnen meelezen, worden geen vragen gesteld. De Raad van State zegt er niks over in hun advies over de wetstekst. De wet wordt ‘zonder discussie aanvaard’ in de ministerraad.

Totdat de SGP-Kamerlid André Flach aan de bel trekt: is deze wijziging wel écht de bedoeling? Eerder maakte het kabinet namelijk een uitzondering mogelijk voor transgender personen die een kind krijgen, bijvoorbeeld iemand die nog wel de biologische geslachtskenmerken heeft van een vrouw, maar juridisch al als man staat geregistreerd. In dat geval komt op de geboorteakte geen ‘moeder’ te staan, maar ‘ouder uit wie het kind is geboren’. Daarna heeft het kabinet juist bij herhaling gesteld dat de term moeder niet in andere wetten gewijzigd zou worden.

Pas na vragen van de SGP wordt dit deel van de verzamelwet nogmaals onder de loep gelegd. Een ambtenaar suggereert drie opties: niks doen, een andere formulering gebruiken of deze wijziging schrappen. Een besluit wordt echter pas genomen na publicatie door het AD: ‘moeder’ blijft in de wet staan.