ME’er Oscar (40) greep in bij Gazaprotest UvA: ‘Puin, klinkers, brandblusmiddelen: ze gooiden met de duvel en z’n ouwe moer’

Wie in Amsterdam alarmnummer 112 belt, heeft al twintig jaar de kans dat Oscar (40) een van de mensen is die te hulp schieten. Als hij niet voor de Mobiele Eenheid (ME) wordt ingezet, is hij een reguliere politieman van het basisteam Zuid-De Pijp. Zoals ME-collega’s op normale werkdagen rechercheur zijn, of wijkagent.

“Sommigen lijken ons als gewelddadige robots te zien, maar ik doe normaal gesproken gewoon de noodhulp,” zegt Oscar. De Amsterdamse politieman wil vanwege zijn functie niet met zijn achternaam in de media. De helft van zijn werkweken werkt hij in de basale politiezorg, de andere helft maakt hij op het bureau aan de President Kennedylaan de roosters kloppend.

Brand en Traangas

Sinds 2010 is hij óók lid van de ME en sinds 2016 van de specialistische BraTra-eenheid (Brand en Traangas), getraind in het slechten van barricades, het ontruimen van panden of terreinen en het verzorgen van gewonden. Die ploeg gaat voorop in het heetst van de strijd.

Dus werd hij woensdag 8 mei ingezet tijdens de Gazabetoging toen het Binnengasthuisterrein van de Universiteit van Amsterdam was bezet, en gebarricadeerd met straatstenen, meubilair en alles wat los en vast had gezeten.

Hij was om zes uur ’s ochtends op het bureau, een half uur voor zijn dienst begon. Meteen kwam de aanvraag manschappen te leveren voor de ME, want het basisteam uit Zuid is hofleverancier. “Ik ben eerst de detachementen (eenheden) gaan vullen, en heb ook mezelf ingeroosterd. Om 14 uur zijn we opgekomen als ME.” Op de vaste locatie aan de Johan Huizingalaan in Amsterdam-West werd in de briefing het plan ontvouwd om de monumentale gebouwen van de UvA op en rond het Binnengasthuisterrein te ontruimen.

Vredeseenheid

De ‘vredeseenheid’ van de politie was al uren met woordvoerders van de demonstranten in gesprek toen Oscar rond 16.00 uur met de Mobiele Eenheid in de binnenstad aankwam. Hij was ingedeeld om vanaf de Kloveniersburgwal in te grijpen, bij de Oudemanhuispoort. “Daar was de grootste barricade opgeworpen. In de gebouwen was de boel kort en klein geslagen en ondergekliederd met graffiti. Het was één kolerebende, en de straten lagen open omdat de stenen in de barricades waren verwerkt.”

Wat zich ontspon, had Oscar in veertien jaar ME niet eerder meegemaakt. Geweld op deze manier, de vernielingen. “Een collega die al heel lang meeloopt, deed het denken aan de krakersrellen in de roerige jaren tachtig.”

Het Binnengasthuisterrein was afgeladen met activisten, twee gesprekken met het College van Bestuur van de UvA waren op niets uitgelopen en de universiteit had aangifte gedaan van erfvredebreuk.

In Oscars herinnering is met tussenpozen zeker acht keer gevorderd dat de demonstranten moesten vertrekken, en dat anders geweld zou worden gebruikt. Waarnemers staan dan in de menigte om te controleren of die vordering goed te verstaan is door de demonstranten. “Dat was nadat de vredeseenheid dus al herhaaldelijk had verteld dat wij onderweg waren en desnoods geweld zouden gebruiken om het terrein en de gebouwen te ontruimen.”

Bak geweld

Volgens het plan zou eerst de gewone ME naar voren stappen, en tegen de barricade aan gaan staan. “De shovel zou een gat in de barricade slaan, zodat de ME daar doorheen kon en een linie kon vormen, en wij daarachter de barricade konden afbreken,” zegt Oscar. “We kregen meteen een bak geweld over ons heen. Verfballonnen, puin, klinkers, brandblusmiddelen: ze gooiden met de duvel en z’n ouwe moer. De groepscommandant vond het voor de reguliere ME toch te spannend en had liever dat wij naar voren stapten.”

Activisten wisten het eerste gat in de barricade weer te dichten. “Vervolgens zijn wij met de BraTra en de aanhoudingseenheid over de barricade heen gevlogen, met de ME achter ons aan. Dan sta je tussen die barricade en de demonstranten en kun je geen kant op.”

Oscar kreeg een baksteen vol op zijn helm. “Dat voelt als een klap op je kop keer tien, qua kracht. Mijn vizier was geschaafd, dus ik had geen goed zicht meer. Maar ja, je hebt geen tijd om te denken en gaat op adrenaline voorwaarts. Je móét het momentum pakken om je collega’s verder te helpen.” De berichten en bevelen over de portofoon waren duidelijk en helder. “Het was ernstig.”

Voorbij de barricade ging Oscar met zijn groep naar links, om een tweede barricade te ontmantelen. Rechts was de geïmproviseerde camping. Daar ging een peloton naartoe dat voor bijstand uit Rotterdam was gekomen. Verderop stond een eenheid uit Zeeland, er was ook hulp uit Drachten. “Ik heb demonstranten met geweld van de barricade moeten halen en de menigte voor me uit moeten drijven, want anders heb je geen werkruimte. De druk op de linie werd daardoor gelukkig wat minder.”

Giftige stof in het gezicht

Nadat de barricades waren opgeruimd, controleerde Oscar met zijn manschappen vluchtig de panden die bezet waren geweest, om zeker te weten dat die helemaal leeg waren. “Het was één grote puinzooi. Echt beschamend om te zien. Alles was stukgeslagen of gegooid. Overal graffiti… De wc’s waren vol gescheten, televisies waren vernield, houten panelen waren ondergespoten. In de Academische Club waren de bar en de meubels gesloopt, alle drank was weg en overal lag troep.”

De activisten scandeerden aanhoudend dat de ‘cops off campus’ moesten, en fascisten zijn en staatsterroristen. “Wij hebben op die campus te doen wat nodig is: de openbare orde herstellen. Daarna gaan we zo snel mogelijk weg. Dus het ligt aan hun eigen gedrag hoe lang we daar moeten zijn. Wij zijn er om in te grijpen als het echt niet anders kan.”

Ondertussen waren de sympathisanten die op de Kloveniersburgwal hadden gestaan, grotendeels naar het Rokin getogen, aangevuld met demonstranten van het Binnengasthuisterrein. “Daar werd het ook weer grimmig en laaide het geweld tegen de politie op.”

Een ME’er kreeg ammonia of een andere giftige stof in zijn gezicht gespoten. “Hij moest worden verzorgd. Die taak heb ik op me genomen. Hij was geschrokken en had duidelijk pijn aan zijn ogen, maar wilde inzetbaar blijven. Ik heb hem een oogdouche meegegeven, een fles met zo’n opzetstuk, en hij is doorgegaan.”

Aangeslagen

“Dat was natuurlijk in overleg met de commandowagen, waar ze ook aangeslagen waren doordat er een van ons gewond was.” De giftige stof heeft waarschijnlijk geen blijvende schade aangericht. “In hogere dosering kun je blind worden, maar hij heeft geluk gehad.” Een collega die de giftige stof had ingeademd, liet weten dat ook hij door kon.

Ondertussen werden op en rond het Rokin de GVB-bussen bestormd waarin arrestanten zouden worden afgevoerd. Banden werden lek gestoken. Een chauffeur vluchtte voor het geweld.

Bij het bronzen ruiterstandbeeld van koningin Wilhelmina, op de hoek van het Rokin en de Langebrugsteeg, stonden ME-voertuigen en andere politiebusjes. “Ook die zijn helemaal onder de graffiti gespoten en onklaar gemaakt,” zegt Oscar. “Zo’n busje is onze enige veilige haven waarin we ons in het uiterste geval terugtrekken, maar onze voertuigen waren onbruikbaar geworden, dus vluchten had niet gekund.”

Uiteindelijk wist de ME de demonstranten naar de Munt en het Rembrandtplein te drijven, waar de demonstratie ‘uiteenspatte en oploste’. Oscar en zijn collega’s hergroepeerden zich op de Dam. “Je ziet mensen langs de Dam lopen die net nog tegenover je stonden. Dan kan het ineens weer wel gemoedelijk, als ze geen onderdeel meer zijn van de massa.”

Filmpjes op sociale media

Oscar en zijn collega’s moesten tot in de nacht in dienst blijven voor het geval het geweld weer zou oplaaien. “Je moet ondertussen alles weer gereed maken voor een nieuwe inzet, misschien de volgende dag. Ik lag na negentien uur heel intensief werken om half vier in bed.”

Door alle inzet van de ME tegen coronademonstranten, boerenprotesten, klimaatactivisten en nu het geweld rond de pro-Palestina-acties, opereren de ‘leeggetrokken’ basisteams en de recherche ‘op crepeersterkte’. De organisatie piept en kraakt.

Wat het Oscar doet dat op sociale media filmpjes rondgaan die suggereren dat de ME onnodig geweld heeft gebruikt? “Het doet me wel iets, maar het is ieders goed recht dat te doen. Het hele stuk voorafgaand aan het door ons gepleegde geweld, waarin de politie keer op keer gewaarschuwd heeft, is natuurlijk niet zo spannend en onbruikbaar als je wilt suggereren dat wij zomaar grof geweld gebruiken.”

Oscar zegt eventuele onderzoeken naar het geweld met vertrouwen tegemoet te zien. “Al onze geweldshandelingen worden gerapporteerd en gelogd. Zodra het tijdens een operatie kan, ga je naar je groepscommandant en zeg je wat er is gebeurd. Die brieft dat door aan de pelotoncommandant. Overal zijn camera’s en getuigen, dus al het door ons ingezette geweld kan worden getoetst. Dat zit wel goed.”

Promotie

Afgelopen maandag zou Oscar zoals altijd vrij zijn en voor de kinderen zorgen, maar hij werd een tweede keer opgeroepen om met de BraTra-eenheid de gebouwen van de UvA op het Roetersplein ‘te schonen’. Geruchten dat zich na de ook daar uit de hand gelopen demonstratie binnen activisten hadden verschanst, bleken niet te kloppen. De beelden van zwaarbewapende agenten gingen weer rond. “We werden vanwege onze uitrusting voor arrestatieteams aangezien, haha, ik had dus promotie gemaakt. Wij hoefden daar niet meer in te grijpen, want de panden waren leeg. Op de begane grond en op nog een verdieping zat weer alles onder de graffiti, waren de koffieautomaten, televisies en meubels vernield en was het één grote puinzooi.”

Hoe het nu verder gaat? “We zullen ons normale werk en onze privélevens om het ME-werk moeten blijven buigen zolang onze inzet nodig is. Niet alleen wij komen steeds, hè, ook de bemanning van de arrestantenbusjes, de motorrijders die de bussen begeleiden, de bewakers van de afzettingen, degenen die de mobilofoons bedienen: verzin het allemaal maar. Dit houdt héél veel collega’s bezig.”