Direct naar artikelinhoud
AnalyseStoring KPN

De storing bij KPN liet zien waarom de waarschuwing van de NCTV niet voorbarig is

Extra politie op straat in het centrum van Den Haag tijdens storing 112 nummer.Beeld Freek van den Bergh / de Volkskrant

Politieagenten op straat, bussen van het Rode Kruis die in buitengebieden ‘kwetsbare mensen’ helpen, noodmeldingen via Twitter en Facebook: de storing bij telecomprovider KPN had maandag grote gevolgen. Noodnummers 112 en 0900-8844 waren uren onbereikbaar. De storing toonde de afhankelijkheid van communicatienetwerken: als die wegvallen, is het vooral improviseren.

Want toen de storing een aantal uur duurde, bleek vooral dat de nooddiensten nauwelijks een plan-B hebben. Verscheidene korpsen riepen mensen op om maar via sociale media noodmeldingen te doen. De brandweer Haaglanden twitterde dat burgers bij brand naar de dichtstbijzijnde kazerne konden lopen of een e-mail konden sturen. Op de landelijke website van de politie, politie.nl, was na uren nog geen informatie beschikbaar hoe de politie het beste bereikt kon worden. Daar stonden nog de oude nummers ‘112’ en ‘0900-8844’, maar die waren nu juist niet bereikbaar. 

Is er geen informatieblad voorhanden voor het geval er een digitale storing is? Na anderhalf uur kregen mensen in verschillende gemeenten een NL-Alert met een alternatief lokaal telefoonnummer. Die melding werd in sommige gevallen een paar keer herhaald – of gecorrigeerd met de juiste informatie. Het ministerie van Justitie verstuurde per abuis het 06-nummer van de tiplijn van De Telegraaf als WhatsApp-nummer van de politie. Op crisis.nl, de website van de NCTV die bij nationale crises informatie geeft, was geen informatie te vinden. Minister Ferdinand Grapperhaus (Veiligheid) kon geen duidelijkheid verschaffen. ‘Ik begrijp dat er veel vragen leven. Zodra ik meer informatie heb, zal ik de Kamer en u snel informeren.’

Maatschappelijke ontwrichting

‘Onze samenleving is vrijwel volledig afhankelijk geworden van gedigitaliseerde processen en systemen’, schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) twee weken geleden. En, even verderop: ‘Terugvalopties en analoge alternatieven zijn vrijwel afwezig.’ Het zijn van die zinnen die mensen lezen, maar die nauwelijks beklijven. Totdat hun betekenis ineens merkbaar wordt, zoals op maandag aan het einde van de middag. De NCTV voegde er een stevige waarschuwing aan toe: een samenleving die zich steeds afhankelijker maakt van digitale processen maakt zich ook extra kwetsbaar. Er dreigt ‘maatschappelijke ontwrichting’ als de toenemende digitalisering niet hand in hand gaat met extra veiligheidsmaatregelen. Wat als de communicatienetwerken uitvallen? Of gericht worden aangevallen? De grote storing bij telecomprovider KPN liet zien waarom die waarschuwende woorden niet voorbarig zijn.

De storingkaart van KPN.

Nederland kent nog maar drie grote telecompartijen: KPN, Vodafone/Ziggo en T-Mobile/Tele2. KPN is de grootste met 5,2 miljoen mobiele abonnees. Begin deze maand bleek al hoe de verwevenheid van moderne communicatienetwerken tot nieuwe soorten storingen kan leiden. Twee uur lang konden gebruikers van KPN niet of nauwelijks communiceren. Het internetverkeer van Nederlands grootse telecomprovider werd omgeleid langs een Chinees telecombedrijf. Dit kwam door een configuratiefout van een Zwitserse internetpartij die per ongeluk het internetverkeer van meerdere Europese telecompartijen via het netwerk van China Telecom stuurde. Omdat het Chinese bedrijf niet de juiste systemen had om de ‘foute’ route op te merken, gebeurde er twee uur lang niets. Dat leidde er weer toe dat in sommige Nederlandse winkels niet gepind kon worden.

We zijn steeds afhankelijker van steeds minder partijen. Want die drie telecompartijen die Nederland heeft, zijn voor hun belangrijkste apparatuur ook afhankelijk van steeds minder aanbieders. De NCTV wees op de risico’s: ‘De afhankelijkheid van (een beperkt aantal) aanbieders en landen maakt de maatschappij gevoelig voor de intenties van deze aanbieders en landen en kwetsbaar voor veranderingen daarin. Dit brengt risico’s voor de nationale veiligheid mee zich mee.’ Drie uur na het begin van de storing, was deze volgens KPN verholpen. De oorzaak was toen nog niet bekend. Tegen Nieuwsuur zeiJoost Farwerck, lid van de van de raad van bestuur van KPN, dat het waarschijnlijk niet om een hack gaat.

Maatschappelijke ontwrichting

Waar interessante en spraakmakende verhalen online en in de krant ophouden, gaat het Volkskrantgeluid verder. Wat is een zwart gat precies? En hoe gaat het eraan toe in tbs-klinieken? Onze verhalenmakers leggen het uit.